หลายๆคนที่ได้อ่านมาถึงตรงนี้อาจจะนึกภาพออกแล้วว่า ทฤษฎีนี้กำลังต้องการสื่ออะไร ? แต่อีกหลายๆคนก็อาจจะนึกภาพไม่ออก... “ จับต้นชนปลาย “ มันจะเป็นไปได้อย่างไร ? ในเมื่อความรู้พื้นฐานคุณยังไม่แน่น  แล้วคุณจะเรียนรู้ความรู้ขั้นสูงได้อย่างไร ? ดังนั้นบทความในตอนนี้ เราจะมาสร้างความเข้าใจให้ตรงกันก่อน แล้วเราค่อยลงรายละเอียดกัน..

                   ขอยกตัวอย่างง่ายๆที่พอจะเห็นภาพกันอย่างชัดเจน                                                                       ความรู้วิทยาศาสตร์ด้านเคมี          คุณจะสร้างสารปฏิชีวนะขึ้นมาสักอย่างหนึ่ง โดยที่คุณไม่มีความรู้พื้นฐาน  เรื่องตารางฐาตุ   เป็นไปได้ไหม ? ( เป็นไปไม่ได้ )                                                                                 ความรู้ทางการแพทย์              คุณจะผ่าตัดคนไข้ได้หรือ ? ถ้าคุณไม่เคยเรียนวิชาสรีระวิทยามาก่อน ( ไม่ได้ ! )ความรู้ทางคณิตศาสตร์           คุณจะบวก-ลบ-คูณ-หาร ได้อย่างไร ? ถ้าคุณไม่รู้จักตัวเลขเสียก่อน...  เป็นต้น

                    จากตัวอย่างข้างต้น เราไม่สามารถปฏิเสธความจริงนี้ได้  เหตูเพราะศาสตร์ทั้งหลายเหล่านี้เหมาะสมกับการเรียนรู้แบบขั้นบันได ไม่สามารถข้ามขั้นได้  แต่ความรู้ทางศิลปะกลับตรงกันข้าม ! รูปแบบการเรียนรู้ในความรู้ทางศิลปะนั้นค่อนข้างจะเปิดกว้าง  ไม่สามารถจำกัดรูปแบบการเรียนรู้ได้ว่า รูปแบบใดดีที่สุด เหมาะสมที่สุด  การเรียนรู้แบบขั้นบันไดเป็นเพียงรูปแบบหนึ่งที่สามารถนำมาใช้ได้  ขึ้นอยู่กับเนื้อหานั้นๆ  บางเนื้อหาคุณก็สามารถข้ามขั้นได้  บางเนื้อหาคุณก็ไม่จำเป็นต้องมีความรู้พื้นฐานมาก่อนก็ทำได้  ผมจะขอยกตัวอย่างที่พอจะเป็นรูปธรรมสัก 3 – 4 ตัวอย่าง

1)       นักดนตรี – นักแต่งเพลงที่ประสบความสำเร็จหลายๆคน อ่านโน้ตไม่ได้ / ทฤษฎีดนตรีไม่รู้เรื่อง

2)       นักดนตรีที่เข้าแข่งขันประกวด  หลายๆคนที่เล่นเพลงยากๆได้ แต่เล่นเพลงง่ายๆไม่เป็น

3)       นักแต่งเพลงหลายๆคนเล่นเครื่องดนตรีไม่เป็นเลยซักชิ้น  แต่แต่งเพลงดังมามากมาย

4)       นักวิจารณ์เพลงหลายๆคนได้รับการยอมรับ โดยที่คำวิจารณ์ไม่ได้ใช้ความรู้ทางดนตรีเข้าไปวิเคราะห์เลย...  

เหตูที่เป็นเช่นนี้เพราะความรู้ทางศิลปะนั้น เป็นศาสตร์ที่เกิดขึ้นภายในตัวตนของมนุษย์อันได้แก่ ความคิด และอารมณ์ความรู้สึก  ซึ่งสื่อออกมาได้ด้วยการกระทำที่เรียกว่า “ ทักษะ “  ไม่เหมือนความรู้หรือศาสตร์แขนงอื่นที่ศึกษาสิ่งภายนอกตัวตน ดังนั้น ศาสตร์แขนงอื่นจึงมีคำตอบที่แน่นอนในตัวของมันเอง ขึ้นอยู่กับมนุษย์จะศึกษาค้นคว้าจนพบคำตอบนั้นๆหรือไม่...   แต่ศาสตร์ทางศิลปะนั้นคำตอบเป็นนามธรรม  ขึ้นอยู่กับปัจเจกบุคคลจึงหาความแน่นอนไม่ได้ ไม่มีถูก – ผิด      มีแต่พอใจ – ไม่พอใจ  /  ชอบ – ไม่ชอบ  /  ดี – ไม่ดี  / สวย – ไม่สวย /  งาม – ไม่งาม /  เพราะ – ไม่เพราะ  ฯลฯ