อากาศที่ราด-รีตอนนี้เย็นลงนิดหนึ่งค่ะ เฉพาะตอนเช้ามืดนะคะแต่ตอนกลางวัน แดดจัดมาก แม่มดออกไปทำสวน โดนแดดเข้ายังแสบผิวทั้งๆที่ใช้ครีมกันแดด factor ๕๐ แล้วนะคะ

แล้วแม่มดก็เพิ่งเข้าใจสำนวนตะวันอ้อมข้าวเมื่อไม่นานมานี้นี่เอง ดวงอาทิตย์เมืองไทยเปลี่ยนทิศทางการเคลื่อนตัวตามฤดูกาลอย่างชัดเจนจริงๆ ตอนเป็นเด็ก แม่มดไม่เคยสังเกตมาก่อน  ชอบมองแต่ดวงจันทร์แสงนวลกระจ่าง เฝ้าดูเงากระต่ายในคืนที่เดือนเต็มดวง

เมื่อย้ายไปอาศัยอยู่ในประเทศเยอรมนีใหม่ๆ แม่มดแปลกใจที่ตอนเป็นนักเรียนไม่เคยชอบวิชาภูมิศาสตร์ ไม่รู้สึกถึงความมีชีวิตชีวาและความน่าพิศวงของธรรมชาติสักเท่าไร  แม่มดไปเรียนวิชานี้อีกครั้งที่บ้านใหม่ด้วยการเฝ้ามองความเป็นไปของธรรมชาติอย่างเงียบๆ  มีอะไรมากมายที่แม่มดเพิ่งเริ่มสนใจอย่างจริงจังเมื่อสิ่งแวดล้อมในชีวิตมีการเปลี่ยนแปลงอย่างมากมาย

เพื่อนๆทราบไหมคะว่าขณะที่เรามีเดือนคว่ำ เดือนหงาย ดวงจันทร์เยอรมันมีแต่อ้วนขึ้นหรือผอมลง คือรูปร่างของเขาเปลี่ยนแปลงทางด้านข้าง ไม่ใช่ทางด้านบนล่างเหมือนของเรา

และดวงตะวันในฤดูกาลต่างๆก็เปลี่ยนทิศทางการเคลื่อนไหวน้อยมากแต่ไปเปลี่ยนที่ชั่วโมงและความแรงของการฉายแสงแทน ที่หุบเขาเทานุส (Taunus) ของเรานั้น ตอนกลางฤดูหนาว กว่าดวงอาทิตย์จะมาเคาะประตูบ้านก็ประมาณ ๘ โมงเช้า แล้วก็อยู่กับเราเดี๋ยวเดียว ประมาณ ๔ โมงเย็น เขาก็ลับฟ้าไปแล้วค่ะ

แต่ในช่วงเวลากลางฤดูร้อน ราวๆสัปดาห์ที่ ๓ ของเดือนมิถุนายน ดวงตะวันจะฉายแสงนานที่สุด ฟ้าแจ้งตั้งแต่ตี ๔ และมืดมิดอีกทีหลัง ๔ ทุ่มไปแล้ว ตอนไปอยู่ใหม่ๆ แม่มดมีปัญหาในการนอนมากมายเพราะเป็นคนที่มีธรรมชาติเหมือนนกกา พอฟ้าสางแม่มดก็ตาสว่างแล้ว

แม้มนุษย์จะมีความสามารถในการปรับตัวให้สอดคล้องกับสิ่งแวดล้อมใหม่ได้แต่กระบวนการเปลี่ยนผ่านนั้นมีความยากง่ายต่างกันสำหรับคนแต่ละคน จำได้ว่าในวันหนาวของปีแรกที่แม่มดไปอยู่เยอรมนี ความหนาวเย็นระดับใต้ศูนย์ทำเอาแม่มดตาพร่าแม้ว่าร่างกายจะถูกหุ้มห่อหัวจรดเท้าจนอบอุ่นเพียงพอแล้วก็ตาม

แต่พอแม่มดกลับมาอยู่เมืองไทยหลังจากที่เวลาผ่านไปนานกว่า ๒๐ ปี ไปไหนกับใคร แม่มดก็ไปนั่งเหงื่อไหลไคลย้อยขณะที่สาวไทยเขานั่งหน้านวลผ่องใส make-up ไม่หมองเลยแม้สักนิด

ในฤดูหนาวของบ้านเราเช่นในขณะนี้ แม่มดถามตัวเองว่าได้จ่ายค่าติดตั้งเครื่องทำน้ำอุ่นในบ้านใหม่ไปทำไมหนอ เราไม่เคยรู้สึกว่าอากาศที่ราด-รีเย็นพอที่จะต้องอาบน้ำอุ่นเสียที

ก่อนลมหนาวจะพัดมาเยี่ยมเยือนหุบเขาเทานุส  พนักงานตรวจสมรรถนะของเตาผิงและเครื่องทำความร้อนมีงานชุกเป็นพิเศษ เราจะได้รับจดหมายนัดเพื่อขอตรวจระบบการทำความอบอุ่นในบ้านเรือนจากหน่วยงานที่รับผิดชอบ

พนักงานมักเป็นหนุ่มน้อยร่างบางแต่แข็งแรง คล่องตัวเพระเขาจะต้องขึ้นไปทำงานบนหลังคาบ้าน ทุกคนสวมรองเท้านิรภัยที่แม่มดไม่สามารถขอให้เขาถอดได้แม้ว่าตามปกติ เราจะไม่อนุญาตให้ใครสวมรองเท้าจากภายนอกเข้ามาในบ้าน กฎหมายเยอรมันมีมาตรการดูแลความปลอดภัยให้คนทำงานอย่างเคร่งครัดทีเดียว

แม่มดชอบดูการทำงานของหนุ่มน้อยเหล่านี้มาก เครื่องแบบเท่ๆสีดำสนิทของเขาทำให้คิดถึงภาพยนตร์เด็กเรื่อง Mary Poppins นะคะ

ส่วนในท้องทุ่งนั้น เป็นเวลาที่คนเลี้ยงแกะที่ไม่ใช่เด็กเลี้ยงแกะจะต้อนฝูงสัตว์ของเขากลับเข้าคอก เข้าฟาร์ม แกะเหล่านี้ใช้ชีวิตอยู่กลางทุ่งหญ้าในแสงแดดอุ่นมาตั้งแต่ฤดูใบไม้ผลิ แต่เมื่อฤดูหนาวมาเยือน หุบเขาเทานุสเย็นเยือกเกินกว่าที่ฝูงสัตว์จะใช้ชีวิตอยู่กลางแจ้งต่อไปได้

ใกล้บ้านเราเป็นเขตผลิต Riesling อันเป็นไวน์ขาวอันเลื่องชื่อของเยอรมนี ในฤดูหนาวเช่นนี้เป็นเวลาที่เถาองุ่นเหลือแต่ตอ

แต่เป็นเวลาที่กลิ่นหอมกรุ่นของเกาลัดคั่วล่องลอยอยู่ในสายลม ความรู้สึกอุ่นอ้าวของถุงเกาลัดในมือหนาวส่งความอบอุ่นให้หัวใจ คลับคล้ายความร้อนละมุนของมันเทศเผาในอุ้งมือแห่งวัยเยาว์ที่ยังอ้อยอิ่งอยู่ในความทรงจำ

บรรยากาศรอบๆบ้านของเราในวันที่เทานุสหลับใหลอยู่ในเสื้อคลุมสีขาวอันหนาวเย็น

Oberems เป็นหมู่บ้านในป่าเขาที่ลูกชายไปฝึกยูโดและเรียนเปียโนตั้งแต่อายุ ๖ ขวบจนจบมัธยมปลาย หลายครั้งเราได้พบเก้ง กวาง กระต่ายในเส้นทางที่แม่มดขับรถผ่านเมื่อไปรับ ไปส่งลูก

ในฤดูนี้ อาหารของสัตว์ป่าขาดแคลน ที่ริมถนนจะมีป้ายเตือนให้ผู้คนขับรถอย่างระมัดระวังเป็นพิเศษเพราะสัตว์ป่าอาจจะออกมาข้ามถนนเพื่อไปหาอาหารในหมู่บ้านตอนกลางคืนได้ กระนั้น บางครั้งบางคราว เราก็ได้เห็นสุนัขจิ้งจอก (fox) ถูกรถชนตายอยู่ข้างทาง แม่มดแปลกใจที่สัตว์ป่าซึ่งถูกนำไปใช้เปรียบเปรยกับความฉลาดหลักแหลมอย่างมีเล่ห์เหลี่ยม แท้จริงแล้วเป็นเพียงสุนัขขนเป็นมันตัวเล็กนิดเดียว

Feldberg คือยอดเขาสูงสุดของหุบเขาเทานุสที่อยู่ห่างจากบ้านเราน้อยกว่า ๒๐ กิโลเมตร ความจริงแล้ว ยอดเขาเฟลด์แบร์กมีความสูงเพียง ๘๐๐ กว่าเมตรเหนือระดับน้ำทะเล แต่อุณหภูมิในฤดูหนาวอาจลดต่ำลงไปถึงประมาณลบสิบองศาเซลเซียสและมีหิมะปกคลุมเกือบตลอดฤดูกาล

ยอดเฟลด์แบร์กเป็นที่เล่นสนุกของครอบครัวและหนุ่มสาว เด็กๆไปลากเลื่อน ผู้ใหญ่ไปเดินเล่น แม่มดไปถ่ายรูป

วันหนาวมิใช่จะงดงามเสมอไป เรามีเวลาที่ท้องฟ้าหม่นมัวเป็นสีเทาทึบทะมึน หัวใจของผู้คนโหยหาความอบอุ่นและความเบิกบาน ตลาดคริสต์มาสให้ความสว่างไสวของแสงไฟ เสียงหัวเราะของเด็กๆและความรื่นเริงของผู้ใหญ่ในฤดูหนาวอันยาวนาน

ตลาดคริสต์มาสในเมืองเล็กๆอย่างเมือง Idstein ของเรามักมีขึ้นในสุดสัปดาห์หนึ่งของเดือนธันวาคม

แต่ในเมืองใหญ่ๆเช่น Frankfurt ศูนย์กลางทางเศรษฐกิจของเยอรมนีหรือที่ Wiesbaden ซึ่งเป็นเมืองหลวงของรัฐ Hessen ที่เราอาศัยอยู่ ตลาดคริสต์มาสเป็นงานเทศกาลประจำปีที่ยาวนานประมาณ ๓ สัปดาห์ เป็นเวลาที่ผู้คนสนุกสนานกับการจับจ่ายซื้อของ กลิ่นหอมของไส้กรอกย่าง ขนมอบ คุกกี้คริสต์มาสแบบเยอรมันและกลิ่นผลไม้ของไวน์อุ่นล่องลอยอยู่ในสายลม

ชาวเยอรมันฉลองคริสต์มาสอย่างเรียบง่ายภายในครอบครัวตอนค่ำของวันที่ ๒๔ ธันวาคม เป็นวันเวลาที่คนสามรุ่นจะมาเยี่ยมเยียนกัน พูดคุย ฟังเพลง ร้องเพลง มอบของขวัญให้กันและกัน ไม่มีอะไรที่เด็กๆจะรักและรอคอยยิ่งกว่าวันคริสต์มาสอีกแล้ว

ที่จริงเดือนธันวาคมทั้งเดือนเป็นเวลาที่เด็กๆจะเบิกบานเป็นพิเศษเพราะทุกวันคือการเฉลิมฉลอง ทุกวันจะมีการเปิดของขวัญชิ้นเล็กๆให้เด็กๆได้ตื่นเต้น แม้ว่าบ่อยครั้งจะไม่เป็นอะไรที่มากไปกว่าช็อกโกแล็ตชิ้นเล็กๆ

วันที่ ๒๕ และ ๒๖ ธันวาคมเป็นเวลาที่เงียบสงบ ภัตตาคารร้านค้าปิดตายกันทั้งบ้านทั้งเมือง ครอบครัวที่เคร่งศาสนาจะพากันไปโบสถ์ คนที่เหลือก็จะพักผ่อน นั่งนอนคุยกันเบาๆ กินอาหารคริสต์มาสที่เหลืออยู่ในบ้านเรือนของตน

สำหรับแม่มด การฉลองคริสต์มาสเป็นวัฒนธรรมอันงดงามและมีความเป็นอิสระเหนือความยึดมั่นทางศาสนาใดๆ เราไม่เคยปิดกั้นลูกชายจากการกลมกลืนตัวเองในสังคมที่เขาดำรงอยู่ เราไม่แยก body กับ mind  ของลูกออกจากกัน

ลูกชายมักจะนั่งอ่านหนังสือที่เพิ่งได้มาใหม่ในฐานะของขวัญวันคริสต์มาสอย่างใจจดใจจ่อ  ทุกคนในบ้านของเราเป็นนักอ่านแต่ลูกชายเป็นหนอนตัวที่ขยันที่สุดของครอบครัว ทุกเทศกาลคริสต์มาส ลูกจะส่งบัญชีรายชื่อของหนังสือที่อยากได้มาให้พ่อ แม่ ย่าและป้าล่วงหน้า ให้ผู้ใหญ่ไปตกลงกันเองว่าใครอยากจะให้เล่มใด รายการหนังสือที่ลูกชายขอในแต่ละเทศกาลคริสต์มาสไม่เคยต่ำกว่า ๒๐ เล่ม แม่มดจะเป็นคนที่รวบรวมหนังสือเหล่านั้นและจับมาห่อของขวัญผูกโบว์อย่างสวยงามให้ ความสนุกของลูกชายคือการเดาว่าห่อไหนเป็นหนังสือเล่มใดที่ตนเองต้องการ

แต่ในวันเวลาที่ผ่านไป แม่มดมักจะรู้ศึกเศร้าใจที่ลูกขอหนังสืออ่านสำหรับเด็กน้อยลงทุกที รายชื่อหนังสือในแต่ละปีค่อยๆเปลี่ยนเป็นสารคดีหนักๆและหนังสือวิชาการ เวลาผ่านเลยเร็วเกินไป ลูกน้อยของแม่กลายเป็นผู้ใหญ่รวดเร็วเกินไป

ประเทศเยอรมนีเป็นสาธารณรัฐ แต่ละแว่นแคว้นมีสภาและรัฐบาลของตนเองที่สามารถกำหนดกฎหมายและระเบียบต่างๆได้เองตราบเท่าที่ไม่ขัดต่อกฎหมายแม่บทของประเทศ เรื่องง่ายๆอย่างการปิดการเปิดของโรงเรียน ทุกรัฐมีแบบแผนของตนเอง

โรงเรียนของลูกชายมีช่วงวันหยุดในฤดูหนาวยาวถึง ๓ สัปดาห์ เป็นเวลาที่เราจะเดินทางไปในเขตเทือกเขาแอลป์ทางภาคใต้ในแคว้นบาวาเรีย ถือเป็นผลพลอยได้จากการไปฉลองคริสต์มาสที่บ้านของ Oma (ย่าหรือยาย)

 ลูกชายมีครูฝึกสกีภูเขา (Downhill skiing) อยู่ที่หมู่บ้าน Ramsau am Dachstein ในออสเตรียที่ลูกไปสกีด้วยปีละ ๑ สัปดาห์ตั้งแต่อายุได้เพียง ๔ ขวบ สกีเป็นกีฬาพื้นบ้านที่เด็กเยอรมันในเขตภูเขาจะได้รับการฝึกตั้งแต่อยู่ชั้นอนุบาลเหมือนที่เด็กเยอรมันซึ่งมีบ้านเรือนอยู่ใกล้ทะเลเหนือหรือทะเลบอลติคจะหัดแล่นเรือใบ

 บ้านเราอยู่เกือบกลางประเทศ ภูเขาของเรามีทุ่งหิมะงดงามแต่มีปริมาณหิมะอย่างมากก็แค่เพียงพอสำหรับสกีพื้นราบ (cross- country skiing) เท่านั้น เยอรมนีมีกฎเกณฑ์ว่าพื้นดินจะต้องมีหิมะปกคลุมหนาอย่างน้อย ๑๕๐ เซนติเมตร พื้นที่นั้นจึงจะใช้สกีได้ เพราะมิฉะนั้น สกีอาจไปทำลายพืชพรรณไม้เล็กๆที่ถูกหิมะปกคลุมอยู่

แม่มดเป็นคนเมืองร้อน ไม่เคยมีใจให้สกี พอส่งลูกให้ครูฝึกแล้ว แม่มดก็เดินเล่น ถ่ายภาพ นั่งรถม้าชมวิวทิวทัศน์หรือซื้อทัวร์ไปเฝ้าดูนายพรานให้อาหารสัตว์ป่า

ในบางปีฤดูหนาวยาวนานและโหดร้ายกว่าปกติ เมื่อหิมะตกหนักนานๆและไม่ละลายหายไป สัตว์ป่าจะอดอยากเพราะขุดหารากไม้กินไม่ได้  นายพรานที่ได้รับสัมปทานป่าเขตนั้นจะนำอาหารประเภทหัว ผักและผลไม้ไปเลี้ยงสัตว์ ผลพลอยได้คือการขายทัวร์ให้คนเมืองที่อยากรู้อยากเห็นอย่างเรา

เราจะต้องสวมเสื้อผ้าที่ให้ความอบอุ่นเป็นพิเศษเพราะเราจะต้องนั่งนิ่งๆอยู่ในที่ที่เขาจัดให้นานนับชั่วโมง เราจะต้องเงียบกริบด้วยนะคะเพราะถ้าเราเคลื่อนไหวหรือส่งเสียงดัง สัตว์ป่าจะตกใจ เขาจะไม่ออกมารับอาหาร

นายพรานจะใช้เวลาเดิมเป๊ะ ส่งเสียงดังก้องเรียกสัตว์ป่า เป็นภาพที่น่ามหัศจรรย์ใจสำหรับแม่มดที่ได้เห็นเก้งกวางหลายสิบตัวค่อยๆเดินออกมาจากราวป่าอันก่อนหน้านั้น ดูเหมือนว่าไม่มีอะไรเลยนอกจากหมู่ไม้ สัตว์จะกินอาหารเงียบๆจนอิ่มหนำและเดินกลับเข้าป่าไป

เพื่อนๆคะ อากาศที่ราชบุรีวันนี้สดใสเชียวค่ะ ลมพัดแรงจนเหมือนว่าฤดูหนาวแบบอุ่นๆกำลังจะมาถึงแล้วจริงๆ

GIOVANNI MARRADI – Snowfall