แวบขึ้นมา...เมื่อได้กลิ่นหอมเย็นๆของดอกไม้ แต่นึกไม่ออกว่าเป็นกลิ่นหอมของดอกอะไร กลิ่นคุ้นๆที่ว่าผมเคยได้กลิ่นดอกไม้ชนิดนี้ที่ไหน ผมนึกออกแล้วว่าเคยได้กกลิ่นหอมเย็นๆนี้เป็นกลิ่นของดอกกระดังงาที่อยู่ในรั้วบ้าน ส.กาศ ในรั้วนั้นจะมีทั้ง ดอกราตรี  ดอกรัก ดอกลั่นทม  หน้าบ้านน้าสุรัตน์ที่อยู่คนละฝากสนามกับบ้านเราก็ปลูกต้นกระดังงา

กระดังงา หรือ การเวก (Ylang-Ylang) เป็นไม้เลื้อยที่นิยมปลูกกันมากในบ้านที่มีบริเวณพอสมควร โดยเฉพาะในเมืองหลวงของบ้านเรา เพราะเป็นไม้ที่แตกกิ่งมาก ให้ใบดกเขียวทั้งปี และมีอายุยืนนาน รวมถึงทนต่อสภาพอากาศร้อนและทนต่อภาวะมลพิษทางอากาศได้สูง จึงทำให้หลายบ้านนิยมปลูกกระดังงาเพื่อเป็นร่มเงา และยังเพิ่มความสวยงามได้ด้วยดอกกระดังงา อีกทั้งยังมีกลิ่นหอมอีกด้วย

กระดังงา มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดียตอนใต้และศรีลังกา สันนิษฐานว่าถูกนำเข้ามาเผยแพร่และนำเมล็ดเข้ามาปลูกผ่านทางพ่อค้าชาวอินเดียตั้งแต่ในช่วงสมัยอยุธยา โดยมาในรูปแบบสินค้าน้ำหอมหรือพืชที่ให้ความหอมต่างๆ

ต้นกระดังงาเป็นไม้ยืนต้นที่มีความสูงประมาณ 15 เมตร ลักษณะของต้นเป็นพุ่ม ลักษณะใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับเป็นรูปรี เปลือกต้นเกลี้ยงมีสีเทา ดอกมีลักษณะเป็นช่อออกตามซอกใบมีสีเหลือง มีกลิ่นหอม และสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี ผลจะออกเป็นกลุ่ม  สามารถขยายพันธุ์ได้โดยการเพาะเมล็ด และสามารถตอนกิ่งได้แบบไม้ยืนต้นทั่วไป (ข้อมูล https://www.honestdocs.co/benefits-of-ylangylang-and-caution )

น้าไสวและน้านิตยา เป็นคนภาคกลาง น้าไสวคงจะเป็นคนแถวๆจังหวัดเพชรบุรีหรือไม่ก็กาญจนบุรี สำเนียงแกจะเหน่อๆ ส่วนน้านิตยาเป็นคนบางกอกแถวๆบางซื่อ ทั้งสองคนค่อนข้างจะทันสมัย อาหารการกินแกก็จะออกไปซื้อหาสำเร็จรูปในตลาด ลูกๆของแกสามคนชื่อเล่นก็ตั้งชื่อเหมือนฝรั่ง คนโตชื่อเจมส์ คนน้องชื่อบอนด์ น้องคนเล็กเป็นผู้หญิงชื่อแหม่ม

แหม่มเป็นเด็กผู้หญิงที่มีแววสวยมาตั้งแต่เด็กๆ ผิวขาว คิ้วเข้ม ตาคม ปากบางนิดๆเป็นรูปกระจับ จมูกโด่งเป็นสัน ขนตางอน พอเริ่มโตเป็นสาวก็มีเด็กวัยรุ่นหนุ่มๆเข้ามาวนเวียนมิได้ขาด พ่อแม่ของแหม่มก็มิได้ว่าอะไร เด็กๆทั้งสามคนที่เอ่ยถึงผมมิได้ไปยุ่งเกี่ยวด้วย รู้สึกว่าจะไม่เคยได้พูดคุยกัน เขาจะอยู่กันแต่เฉพาะครอบครัวของเขา จนกระทั่งผมได้จากบ้านเข้ามาเรียนต่อในกรุงเทพฯตั้งแต่ปีแรก เมื่อกลับบ้านในช่วงเวลาปิดเทอมก็ไม่รู้ข่าวคราวของครอบครัวนี้อีกเลย  

แหม่มโตขึ้นมาเป็นสาวสวยประจำหมู่บ้าน  แหม่มยังมิทันจะอายุครบยี่สิบก็มีเถ้าแก่(เฒ่าแก่จริงๆ)ในตลาดมาสู่ขอ แล้วแหม่มก็ย้ายตัวเองไปอยู่กับสามีในตลาด  เดือนสองเดือนจะกลับมาเยี่ยมพ่อแม่ที่บ้านพักสักครั้งหนึ่ง เพราะต้องช่วยงานสามี แหม่มปฏิบัติเช่นนี้มาตลอดมิได้ขาด มิช้ามินานก็มีทายาทให้พ่อแม่มาชื่นชม

แวบที่เกิดขึ้นเมื่อได้กลิ่นดอกไม้ที่ว่าคือดอกกระดังงา แต่กลับไปนึกถึงครอบครัวน้าไสวและน้านิตยาไปได้ ดอกกระดังงาจะหอมมากหอมน้อยสุดแล้วแต่ใครจะชื่นชอบ ถ้าจะให้ได้กลิ่นหอมของดอกกระดังงาต้องมายืนอยู่ใกล้ๆต้นหรือต้องยืนใต้ต้น ดอกกระดังงามีชื่อเรียกหลายชื่อตามแต่ละท้องถิ่น ภาคเหนือเรียกว่าดสะบันงา ภาคกลางเรียกกระดังงาใบใหญ่  กระดังงาแม้จะเป็นดอกไม้ประดับแต่ก็มีสรรพคุณมากมายนำมาปรุงยาแก้ลมบำรุงเลือด ใบและต้นนำมาต้มเป็นยาขับปัสสาวะ กลิ่นหอมของดอกกระดังงานำมาใช้อบน้ำทำน้ำเชื่อมและปรุงขนมหวาน ส่วนที่เป็นสูตรโบราณดั้งเดิมคือการนำดอกกระดังงามาลนไฟ โดยการนำดอกกระดังงาแก่จัดสีเหลืองมาลนไฟจากเปลียวเทียนเพื่อให้ต่อมน้ำหอมในกลีบดอกแตกออกมา ( จำวิธีการมาจากรายการ "วัฒนธรรมยั่วน้ำลาย" ทาง PPTV 36 เป็นการทำขนมกลีบลำดวน)

เมื่อวัยเด็กเคยได้ยินคำว่า "กระดังงาลนไฟ" ที่พูดถึงผู้หญิง ผมก็ไม่เข้าใจว่าเป็นอย่างไร  ทำไมถึงเป็นกระดังงาลนไฟ จะถามผู้ใหญ่ก็ได้รับคำตอบว่าเรื่องของผู้ใหญ่เด็กๆไม่ต้องรู้  ในโรงเรียนก็ไม่มีสอน ความไม่เข้าใจก็ยังคงติดตัวมาตลอด จนกระทั่งได้เจอหนังสือลดราคา สำนวนไทยและคำพังเพย เล่มเล็กๆบางๆวางกองอยู่ในกะบะร้านหนังสือ ราคาที่ซื้อมาคุ้มมากกับความรู้ที่ได้รับจากหนังสือ ในหนังสือมีสำนวนไทย "กระดังงาลนไฟ" ด้วย จึงได้รู้ถึงความหมาย คนโบราณช่างคิดเปรียบเทียบลึกซึ้งซับซ้อนจริงๆ 

ผ่านไปเนินนานจนไม่รู้ว่ากี่ปีต่อกี่ปี  เหตุบังเอิญระหว่างนั่งทานอาหารมื้อเที่ยงที่ร้านแห่งหนึ่งใจกลางเมืองหาดใหญ่  จิตใต้สำนึกรับรู้ว่ามีใครนั่งมองอยู่ที่โต๊ะฝั่งตรงข้าม ความคุ้นๆในความทรงจำที่ลางเลือนไปตามกาลเวลา  เค้าหน้าที่เคยจำได้เมื่อเนินนานมาแล้วค่อยผุดพรายขึ้นมาจากความทรงจำ เธอคือแหม่มลูกน้าไสวน้านิตยานี่เอง ด้วยความกล้าของเธอจึงลุกจากโต๊ะมาทักทายสอบถาม และรื้อฟื้นความทรงจำเมื่อวัยเยาว์  ทำให้รู้ว่าสามีของเธอที่เป็นเถ้าแก่ในตลาดอำเภอทุ่งสงประสบอุบัติเหตุเสียชีวิตเกือบยี่สิบปีมาแล้ว เธอบอกว่าเธอผ่านชีวิตมาด้วยความสุขที่โลดโผนในแวดวงสังคม และยังดำรงอยู่ในความเป็นหม้าย อยู่ในวงการสังคมไฮโซ รายล้อมไปด้วยลูกค้าประกันชีวิตกระเป๋าหนัก เธอมอบนามบัตรของเธอให้ผม พร้อมกำชับว่าหากมีความประสงค์เรื่องประกันชีวิต ขอให้นึกถึงเธอเป็นคนแรก       

      นามบัตรของเธอใบนั้นเก็บไว้ในลิ้นชักโต๊ะทำงาน

     ผมมิกล้าที่จะหยิบขึ้นมาเพื่อจะโทรไปหาเธอเพื่อปรึกษาเรื่องประกันชีวิต

     เพราะผมกลัวชีวิตจะไม่ได้ประกัน ผมได้แต่นึกถึงสำนวนโบราณ"กระดังงาลนไฟ"

ภาพจาก https://www.thaikasetsart.com

ขอบคุณครับที่เข้ามาเยี่ยม

_________________________________________________