อีสาน...คือดินแดนแห่งความแห้งแล้งกันดาน และความยากจน นี่คือภาพพจน์ที่ติดอยู่ในความคิดของคนไทยส่วนใหญ่ แม้ในปัจจุบันที่ความเจริญแห่งโลกาภิวัฒน์จะแทรกซึมไปทุกหย่อมหญ้าแล้วก็ตาม แม้ผมเองก็ยังเคยคิดเช่นนั้น และการเดินทางมาอีสานในครั้งนี้ผมก็อยากมาดูให้เห็นกับตา และร่วมใช้ชีวิตกินอยู่เรียนรู้วัฒนธรรมไปด้วย ดังเรื่องราวที่จะได้นำเสนอต่อไปนี้ครับ..

ผมเริ่มต้นปั่นจักรยานโดยหันหลังให้ดวงตะวันในยามบ่าย นั่นหมายถึงว่าผมกำลังมุ่งหน้าไปยังทิศตะวันออก กว่าหนึ่งร้อยกิโลเมตรที่ผ่านมา ทีผมใช้เวลาตั้งแต่เช้าจรดเย็น ของวันพฤหัสที่ 28 พฤษภาคม 2552 ผ่านเปลวแดดอันระอุในยามเที่ยงวัน และฝ่าสายฝนในยามบ่าย จนถึงเวลาเย็นค่ำ จึงได้เดินทางมาถึง บ้านหนองโบสถ์ อำเภอนางรอง จังหวัดบุรีรัมย์

   "คุณเอกตอนนี้มาถึงไหนแล้วครับ" พี่โม๊ะหรือพี่สมบัติ ผู้มีอาชีพขับรถตู้นำเที่ยว โทรมาถามด้วยความเป็นห่วงและรอลุ้นตลอดเส้นทาง และทราบมาภายหลังว่ามีการเตรียมการเลี้ยงต้อนรับอย่างขนานใหญ่

   พี่สมบัติคือบุคคลที่เป็นจุดเริ่มต้นของสายสัมพันธ์แห่งมิตรภาพเส้นนี้ครับ และเชื่อมโยงเป็นสายใยที่ผูกพันกันทั้งหมู่คณะ   เริ่มต้นจากพี่สมบัติเป็นนักดนตรีเก่า และมาเที่ยวเขาใหญ่พร้อมกับญาติพี่น้องกว่า30 ชีวิต และได้เข้ามาขอยืมกีต้าร์จากผม อย่างกล้าๆกลัวๆด้วยความเกรงใจ ผมจึงให้ยืมไป และแกล้งบอกว่า "ถ้าเล่นไม่เพราะผมจะขอคืนนะครับ" เท่านั้นละครับ งานเข้า หลังจากนั้นไม่นานเดือดร้อนที่ผมจะต้องตามไปเล่นให้อย่างเลี่ยงไม่ได้ (ขอโทษนะครับพี่บัติ ผมทนฟังไม่ได้จริงๆ)

   จากหนึ่งเพลงเป็นสองเพลงสามเพลงและไหลยาวไปจนถึงสี่ทุ่มครับ ในระหว่างนั้นมีทั้งรอยยิ้ม และเสียงหัวเราะเฮฮาพาหยอกเย้า เป็นความตื่นเต้นและดีใจในมิตรภาพใหม่ ที่ไม่คิดฝันว่าจะได้พบ และต่างสอบถามกันด้วยความสนใจว่าผมเป็นยังไงมายังไงถึงมาอยู่บนเขาใหญ่คนเดียวได้ตั้งหลายวัน(บ้าหรือเปล่า) 

   มิตรภาพชั่วข้ามคืนนี้เป็นที่ประทับใจกันทุกฝ่ายสังเกตได้จากแววตาครับ จึงได้ให้สัญญากันไว้ในวันเดินทางกลับว่า หากขี่จักรยานผ่านไปทางอีสานจะแวะไปเยี่ยมเยียนกันที่นางรองอย่างแน่นอน และจะเลี้ยงดูปูเสื่อกันอย่างดีทั้งหมู่บ้าน  และทั้งหมดนี้คือที่มาที่ไปครับ

   เวลาหนึ่งทุ่มครึ่งโดยประมาณผมเดินทางมาถึงบ้านพี่สมบัติ และพี่สนผู้เป็นภรรยา พี่อ้อย ภรรยาพี่ไม้น้องชายพี่บัติ ซึ่งเตรียมอาหารไว้เลี้ยงต้อนรับ ทั้งเหล้ายาปลาปิ้ง(ปลาปิ้งจริงๆครับ ปลาดุกนาตัวใหญ่ รวมทั้งปลาคังต้มแซ๊บ) อีกทั้งแมงกีนูนคั่ว หนึ่งถาดใหญ่ และยังมีต้มยำปลานวลจันทร์อีกหม้อใหญ่ ที่พี่แหลมกับพี่หมีช่วยกันหว่านแหตั้งแต่ตอนกลางวันเพื่อเป็นอาหารเลี้ยงต้อนรับ และยังไม่รวมตะพาบน้ำจากฟาร์มของพี่ช้วงที่หาคนจับให้ไม่ทัน แต่สัญญากันว่าจะเป็นเมนูวันต่อไป แต่ทั้งหมดนี้ผมก็ซาบซึ้งและปลื้มใจจนพูดอะไรไม่ถูกแล้วครับ

และที่สำคัญผู้ใหญ่บ้านและภรรยาให้เกียรติมาในงานนี้ด้วยครับ(สงสัยพี่บัติไปโม้ไว้เยอะครับ) และยิ่งไปกว่านั้นผู้ใหญ่ยังให้เกียรติเป็นมือกลองเมื่อเวลาร้องรำทำเพลงมาถึง ด้วยวัสดุถังพลาสติกหนึ่งใบ ดิบๆได้ใจ ความสุขแบบไทยๆบ้านๆครับ  

   หลังจากนั้นผมก็ต้องเดินสายแสดงคอนเสริตย่อมๆหมุนเวียนตามตามบ้านพี่ๆน้องๆต่างๆที่หมุนเวียนรับเป็นเจ้าภาพเลี้ยงต้อนรับ ทั้งบ้านพี่ลำพีง พี่สมจิต(สามมีภรรยา) บ้านพี่แหลม พี่ดำ(สามมีภรรยา) บ้านพี่หมี พี่นิ่ม (สามมีภรรยา) ดังที่ผมได้นำภาพมาลงไว้พร้อมกันทีเดียวเลย เพื่อยืนยันถึงสาเหตุที่ทำให้ผมน้ำหนักขึ้นไม่น้อยกว่าหนึ่งกิโล จึงจำเป็นจะต้องสูบยางจักรยานให้แข็งขึ้นอีกในการเดินทางต่อไปครับ!?..

   แม้ผมจะไม่ดื่มเหล้าแต่ก็กลมกลืนเข้ากันได้อย่างไม่มีปัญหา เค้ากินเหล้าเรากินกับ มันก็ทางใครทางมันอยู่แล้วครับ แต่หากจำเป็นต้องดื่ม ก็เพียงนิดหน่อย ไปกันได้ไม่มีปัญหาครับ แฮ่ะๆ..

ผมถือหลักที่สำคัญอย่างหนึ่งว่าการที่จะเรียนรู้และเห็นอะไรอย่างที่มันเป็นจริงๆ เราไม่ควรตีค่า และด่วนตัดสินถูกผิด ชังชอบ เราต้องมองเหนือทวิภาวะของมัน เมื่อผมมาอยู่ในสังคมที่มีวัฒนะธรรมในการดื่มกินแบบนี้ ถึงผมจะไม่ดื่มเหล้า ผมก็พอเข้าใจได้ และเข้าใจดี

แล้วผมก็ได้เริ่มเห็นความจริงอย่างหนึ่งว่า อีสานไม่ได้แห้งแล้งขาดแคลน และยากจนไปเสียหมด อย่างที่หลายคนคิด และโดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำจิตน้ำใจแล้ว ท่วมท้นล้นเหลือครับ..

  ในช่วงสุดท่ายก่อนงานเลี้ยงจะเลิกลา พี่บัติพูดเปิดใจกับผมให้พี่ๆน้องๆฟังเป็นภาษาโคราชบ้านเอ๋งว่า "ดู้ถั๊วๆ..เอ๋งก็หมั่ยรู๊ หมั่ยคิดหว่าเขาอิมาจิงๆอะหนา  คิดหว่ารับปากไปยั่งหงั้นๆแหละ"   ทำเอาผมหยุดคิดเลยครับ ว่าเดี๋ยวนี้คนเราหมดความเชื่อถือและหมดศรัทธาในคำพูดคำสัญญาที่มีต่อกัน ง่ายดายเหลือเกิน  ด้วยเหตุว่าคนที่สัญญานั้น มักจะผิดสัญญาบ่อยๆด้วยคำพูดขอไปทีอยู่เสมอ มิตรภาพที่เป็นเพียงเส้นบางๆนั้นจึงขาดลง ก่อนที่จะถูกถักทอให้เป็นสายใยสัมพันธ์อันยืนยาว สังคมอันฉาบฉวย สัมพัธภาพของคนเราจึงฉาบฉวยไปด้วย..

  ผมไม่ตำหนิพี่บัติเลยครับที่คิดเช่นนั้น เพราะผมเข้าใจมันดี  เพราะหลายครั้งหลายที่เราก็  "ขอไปที่กับมิตรภาพ" จริงๆ

                     ...มิตรภาพมิได้มีไว้ เพื่อขอไปทีครับ...