ระบำเทพบันเทิง

ระบำเทพบันเทิง     เป็นระบำมาตรฐานที่ประดิษฐ์ขึ้นเพื่อประกอบการแสดง

ละครเรื่องอิเหนา   ตอนลมหอบกล่าวถึงองค์ปะตาระกาหลาผู้ซึ่งเป็น

บรมราชาอัยกาของอิเหนาและบุษบาเมื่อสิ้นพระชนม์แล้ว  ได้เสร็จไปอุบัติ

เป็นเทพราชาสถิตอยู่ณวิมานเมฆบนสวรรค์  มีเทพบุตร  และเทพอัปสร

ฟ้อนรำถวายเป็นที่เกษมสำราญ  บทที่บรรดาเทพบุตร  และเทพอัปสรฟ้อน

รำนี้  ต่อมาเรียกว่า  ระบำเทพบันเทิง   ซึ่งกรมศิลปากรได้ปรับปรุงขึ้น  

และนำออกแสดงให้ประชาชนชมเมื่อปีพ.ศ.2499  ณโรงละครแห่งชาติ 

ผู้ประดิษฐ์ท่ารำคือ นางลมุลยมะคุปต์ผู้เชี่ยวชาญการสอนนาฏศิลป์ไทย  

วิทยาลัยนาฏศิลป  กรมศิลปากร  นางมัลลี  คงประภัศร์  และนางศุภลักษณ์ 

 ภัทรนาวิก  (หม่อมครูต่วน)

เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงคือ วงปี่พาทย์เครื่องห้า  เครื่องคู่  และเครื่องใหญ่ 

เครื่องดนตรีประกอบด้วยระนาดเอก  ระนาดทุ้ม  ฆ้องวงใหญ่  ฆ้องวงเล็ก 

ปี่ใน  กลองทัดหรือตะโพน  ฉิ่ง  เป็นต้น

ระบำเทพบันเทิง  เป็นระบำหมู่ของเทวดา  นางฟ้า  ที่มีลักษณะท่ารำเป็น

การรำตีบทตามบทร้อง  เพื่อถวายแด่องค์ปะตาระกาหลา  ซึ่งเป็นการรำที่มี

ความงดงามในลักษณะของการรำคู่  รวมทั้งการใช้ท่าเกี้ยวพาราสีระหว่าง

พระและนางมีการแปรแถวในรูปแบบต่างๆเช่น  แถวปากพนังแถววงกลม

และแถวเฉียงเป็นต้น

การรำแบ่งเป็นขั้นตอนต่างๆ  ได้ดังนี้

ขั้นตอนที่ 1    รำออกตามทำนองเพลงแขกเชิญเจ้า

ขั้นตอนที่ 2    รำตีบทตามความหมายของบทร้อง

ขั้นตอนที่ 3    รำเข้าตามทำนองเพลงยะวาเร็ว

บทร้องระบำเทพบันเทิง ปรับปรุงทำนองเพลงโดยอาจารย์มนตรี ตราโมท

ศิลปินแห่งชาติสาขาดุริยางคศิลป์  ทำนองเพลงที่ใช้บรรเลงประกอบ

การแสดงระบำเทพบันเทิงคือเพลงแขกเชิญเจ้าและยะวาเร็ว

                             บทร้องระบำเทพบันเทิง

                        ปี่พาทย์ทำเพลงแขกเชิญเจ้า

                             ร้องเพลงแขกเชิญเจ้า

             เหล่าข้าพระบาทขอวโรกาสเทวฤทธิ์อดิศร 

  ขอฟ้อนกรายรำร่ายถวายกร 

  บำเรอปิ่นอมรปะตาระกาหลา 

  ผู้ทรงพระคุณยิ่งบุญบารมี

  เพื่อเทวบดี  สุขสมรมยา

  เถลิงเทพสิมาพิมานสำราญฤทัย 

         (สร้อย) สุรศักดิ์ประสิทธิ์     สุรฤทธิ์กำจาย  

  ทรงสราญพระกายทรงสบายพระทัย 

  ถวายอินทรีย์ต่างมาลีบูชา 

  ถวายดวงตาต่างประทีปจำรัสไข 

  ถ้อยคำอำไพต่างธูปหอมจุณจันทน์  

  ถวายดวงจิตอัญชลิตวรคุณ 

  ที่ทรงการุณย์ผองข้ามาแต่บรรพ์  

  ถวายชีวันรองบาทจนบรรลัย 

  (สร้อย) สุรศักดิ์ประสิทธิ์  สุรฤทธิ์กำจาย 

   ทรงสราญพระกายทรงสบายพระทัย 

                             ร้องเพลงยะวาเร็ว

  ร่วมกันร้องทำนองลำนำ (ซ้ำ) มาฟ้อนมารำให้รื่นเริงใจ (ซ้ำ) 

  ให้พร้อมให้เพรียงเรียงประดับ  เปลี่ยนสับท่วงทีหนีไล่ 

  เวียนไปได้จังหวะกัน 

  อัปสรฟ้อนส่ายกรีดกรายออกมา 

  ฝ่ายฝูงเทวาทำท่ากางกั้น (ซ้ำ)

  เข้าทอดสนิทไม่บิดไม่ผัน (ซ้ำ)

  ผูกพันผูกพันสุขเกษม  ปลื้มเปรมปลื้มเปรมปรีดา  

                       ปี่พาทย์ทำเพลงยะวาเร็ว