เป็นความจริงที่น้อยคนในสังคมไทยจะนำมากล่าวขานให้เห็นความสำคัญของ “ครู” เพราะความสำคัญของผู้ประสิทธิ์ประสาทวิชานั้นไม่ได้มีเฉพาะปีละครั้งใน “วันไหว้ครู” เท่านั้น หากแต่ครูยังเป็นหัวใจของการปฏิรูปการศึกษาในทุกรายละเอียดอย่างปฏิเสธไม่ได้

ดร. เกษม วัฒนชัย องคมนตรี แห่งมูลนิธิยุวสถิรคุณ ได้เขียนหนังสือเล่มใหม่ชื่อ “คุณครูที่รัก บุญแล้วที่เกิดมาเป็นครู” ซึ่งผมเห็นว่าสอดคล้องกับการพยายามจะปฏิรูปการศึกษาระดับชาติอย่างยิ่ง

ดร.เกษมท่านเขียนว่า ครูคือผู้นำทางจิตวิญญาณ (spiritual guide) อย่างน้อยที่สุดก็สำหรับนักเรียนของคุณครู

ท่านบอกว่าครูคือผู้สร้างโลก สร้างพลเมืองโลก สร้างคนสวนโลก สร้างนักอาชีพหลากหลาย อย่างน้อยที่สุดก็สำหรับนักเรียนของคุณครู

ครูแปลว่าหนัก, ผู้ปลดปล่อย, ผู้เปิดประตู

“ครูทำหน้าที่เปิดประตูให้นักเรียนของคุณครูออกจากคอกแห่งความโง่และความหลง แล้วนำจิตวิญญาณของนักเรียนที่รักให้เดินถูกทางจนได้รับสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์ควรได้รับสำหรับลูกศิษย์ทุกคน”

ที่สำคัญคือครูให้ลูกศิษย์ได้พบแสงสว่าง

ท่านบอกด้วยว่าคุณครูจะมี

๑. จิตแห่งโพธิสัตว์

๒. พรหมวิหารธรรมของคุณครูคือเมตตา, กรุณา, มุทิตา, อุเบกขา

๓. ครูดีคือครูที่มีอุดมการณ์, รักนักเรียนด้วยจิตแห่งโพธิสัตว์, จดจ่ออยู่กับการสั่งสอนวิชาและอบรมจิตใจลูกศิษย์ตลอดเวลา ทั้งในและนอกตารางเรียน

๔. ครูให้ลูกศิษย์โดยไม่หวังสิ่งตอบแทนใด ๆ

แน่นอนว่าครูต้องเป็นต้นแบบของศิษย์ นั่นคือครูต้องรักและเคารพตนเองก่อน ครูจึงจะสามารถรักผู้อื่นได้ รักลูกศิษย์ได้
ครูต้องใส่ใจตนเองก่อน ครูจึงจะสามารถใส่ใจนักเรียนได้

เมื่อครูรักตนเอง เคารพตนเองและใส่ใจตนเองแล้ว ครูจึงจะประพฤติปฏิบัติตนเป็นต้นแบบแก่ลูกศิษย์ได้ไม่ว่าจะเป็นการแต่งกาย มารยาท บุคลิก ความมีคุณธรรม

“เพราะครูคือผู้ยิ่งใหญ่ในดวงใจของนักเรียนน้อย ๆ เสมอ”

นอกจากนี้ครูยังเป็นผู้กล้าหาญทางคุณธรรม ต้องเป็นผู้สลายอวิชชา, สอนทั้งหนังสือ, สอนคน, และสอนใจ และมีหน้าที่แก้ปัญหาให้ลูกศิษย์

ต้องไม่ลืมว่าครูคือผู้ปลูกเมล็ดพันธุ์ใหม่

ตอนท้ายของหนังสือที่ประทับใจผมเป็นพิเศษคือถ้อยคำจาก “ครูเกษียณ”

คุณครูนิทรา ลาวัลย์ ผู้ใช้ชีวิตเป็นครูอยู่ 30 ปี ท่านฝากข้อคิดในโอกาสเกษียณอาชีพครูเมื่อปีที่แล้วว่า

“ครูในปัจจุบันมีความรู้ด้านเทคโนโลยีมาก สอนเร็ว ฉับไว แต่อยากให้มีความรับผิดชอบและเอาใจใส่ เข้าใจนักเรียนมากกว่านี้ เด็ก ๆ ต้องการความรัก ความเข้าใจจากครูทุกคน”

จะสร้างเด็ก, ต้องเริ่มที่ครู

อดีตประธานาธิบดีสหรัฐฯแฟรงกลิน ดี. รุสเวลท์เคยพูดไว้น่าฟังมากครับว่า

“ประชาธิปไตยจะสำเร็จได้ไม่ได้นอกเสียจากว่าผู้ที่แสดงออกจะสามารถตัดสินใจเลือกอย่างฉลาด ดังนั้น สิ่งที่จะปกปักรักษาประชาธิปไตยได้จริง ๆ ก็คือการศึกษา”