วันที่ 11 มกราคม ถูกกำหนดให้เป็นวันเด็กแห่งชาติปี 2557 พ่อแม่ผู้ปกครองเตรียมควักกระเป๋าซื้อขนมแจกหรือให้สตางค์ไปเลือกซื้อขนมเอง เด็กๆ คงจะมีความสุขที่ได้ขนมกินกันเต็มที่ โดยไม่รู้ว่าขนมโปรดนั้นมีภัยร้ายอะไรแอบแฝงอยู่บ้าง

อย่างเช่น "ขนมปังพิษ" 60 วัน ไม่เสียไม่ขึ้นรา ตามที่ "คม ชัด ลึก" เสนอรายงานข่าวอย่างต่อเนื่องเมื่อปลายปีที่แล้ว รวมถึงขนมอันตรายต่อเด็กและผู้บริโภค 5 กลุ่ม ได้แก่ 1.ขนมปัง-โดนัท 2.เยลลี่สีสันฉูดฉาด 3.ผลไม้ดอง มะยม กิมจ๊อ บ๊วยหวาน 4.ข้าวเกรียบกุ้ง 5.ช็อกโกแลตเทียม

จากเวทีระดมสมองจากทุกภาคส่วน ร่วมวางแผนแก้ปัญหา "ขนมไม่ปลอดภัย" จัดโดยคณะเภสัชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ในการประชุมวิชาการหัวข้อ "ขนมเด็กเจ้าปัญหา...เราจะพากันไปไหน" ข้อมูลการสำรวจสุขภาพคนไทยปี 2551-2552 พบว่า เด็กไทยกินขนมกรุบกรอบสูงถึงร้อยละ 30 โดยมีเด็กร้อยละ 42 กินขนมเหล่านี้ทุกวัน ส่งผลร้ายต่อสุขภาพเด็กโดยตรง เช่น อ้วน เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ฟันผุ ฯลฯ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งเด็กที่อยู่ในพื้นที่ชนบทมีโอกาสได้รับอันตรายจากขนมเถื่อน 4 ประเภทที่ไม่ได้ขออนุญาตสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ได้แก่ 1.ขนมปลอมที่เลียนแบบขนมยอดนิยม 2.ขนมจากประเทศเพื่อนบ้าน 3.ขนมตลาดล่าง และ 4.ขนมมือสอง (ขนมที่พ่อค้าซื้อห่อใหญ่แล้วมาแบ่งขายเป็นห่อเล็กๆ)

"วิชยา โกมินทร์" นักวิจัยด้านกลไกคุ้มครองผู้บริโภค สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แสดงความเห็นว่า "ขนมเถื่อน" เหล่านี้เสมือนเป็นตัวแทนสะท้อนความไม่เป็นธรรมของสังคม

"ขนมกับเด็กเป็นของคู่กัน แต่เด็กมีตังค์หรือเด็กในเมืองจะมีทางเลือกดีกว่า พวกเขาเข้าร้านสะดวกซื้อเลือกขนมกินได้หลายอย่าง ส่วนใหญ่มีเลข อย.รับรองความปลอดภัย มีวันหมดอายุระบุไว้ หรือพ่อแม่ช่วยเลือกขนมให้ เมื่อกินเยอะปัญหาในเด็กกลุ่มนี้คือกินหวานไป กินเค็มไป กินมัน ส่วนเด็กชายขอบหรือเด็กในหมู่บ้านชายแดนห่างไกล เด็กในชุมชนแออัด ลูกคนงานก่อสร้าง ฯลฯ พวกเขาไม่มีเงินพอจะไปซื้อขนมตามร้านค้าทั่วไป เด็กกลุ่มนี้กลายเป็นเหยื่อพ่อค้าตลาดนัดหรือรถเร่ขายขนมเถื่อน ใส่สารกันบูดเยอะๆ ใส่สี ใส่วัตถุเจือปน ใส่สารพิษแค่ไหน ก็ไม่มีใครสนใจ" วิชยา สะท้อนปัญหา

รศ.ภก.ดร.วิทยา กุลสมบูรณ์ ผู้จัดการแผนงานพัฒนาวิชาการและกลไกคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ จุฬาฯ ยอมรับว่า ขนมเด็กด้อยมาตรฐานมีขายทั่วไปมานานแล้ว ทุกคนต้องยอมรับข้อเท็จจริงว่า เด็กชอบกินขนม เป็นไปไม่ได้ที่จะไปห้ามเด็กซื้อขนมกิน แต่จะทำอย่างไรให้พวกเขาได้กินขนมมีคุณภาพ การใช้กฎหมายบังคับไปไล่จับร้านค้าหรือโรงงานอาจไม่ได้ผลเท่าที่ควร แต่ยังจำเป็นต้องทำและอาจเพิ่มโทษ โรงงานบางแห่งถูกจับแล้วก็ย้ายไปทำสถานที่ใหม่ อย.คงไม่มีกำลังเจ้าหน้าที่มากพอ ตอนนี้กำลังระดมสมองหาวิธีให้ทุกภาคส่วนของสังคมมาช่วยกัน สร้างกลไกสื่อสารและมีส่วนร่วมในการแก้ปัญหานี้ เช่น ทำอย่างไรให้เด็กตื่นตัว ชุมชนรู้เท่าทัน ฯลฯ

สมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทยให้ข้อมูลว่า เด็กไทยซื้อขนมที่ไม่มีประโยชน์มีมูลค่าสูงถึง 1 แสนล้านบาทต่อปี หรือคำนวณเฉลี่ย 9,800 บาทต่อคนต่อปี สอดคล้องกับข้อมูลการสำรวจของราชพฤกษ์โพล คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เก็บตัวอย่างขนม 40 โรงเรียนในเขต กทม. พบมีภัยร้ายแฝงในขนมเด็ก โดยเฉพาะสารตะกั่วและสารอันตรายอื่นๆ เช่น เกลือโซเดียม ซึ่งกินมากไปจะสะสมในร่างกายมีผลให้เส้นเลือดในสมองโป่งพองได้

ตัวแทนเครือข่ายกลุ่มเฝ้าระวังและคุ้มครองผู้บริโภค เผยความในใจให้ฟังว่า การจัดการขนมเถื่อนหรือขนมพิษไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะผู้ใหญ่ส่วนมากคิดว่าไม่อันตราย ตอนตัวเองยังเป็นเด็ก ซื้อกินตลอดไม่เห็นเป็นอะไร แต่สถานการณ์ปัจจุบันได้เปลี่ยนไปแล้ว มีการสารเคมี สารกันบูด สารเมลานีน หรือ เศษพลาสติกใส่เข้าไปผสมในขนมเพื่อลดต้นทุน สินค้าเหล่านี้มีทั้งที่ผลิตในประเทศไทยและนำเข้าจากจีน หรือประเทศเพื่อนบ้าน

“เพราะผู้ใหญ่มองว่าไม่ใช่ปัญหาสำคัญ ทำให้ไม่มีการกำหราบปราบปรามผู้เป็นต้นตอของปัญหาอย่างจริงจัง ขนมปังใส่สารกันบูดมากเกินไป ลูกอมสีสันสดใส ผลไม้มะม่วงดอง มะยมเสียบไม้ ปลาหมึกหวาน ช็อกโกแลตปลอม ฯลฯ วางขายเกลื่อนทั้งหน้าโรงเรียนและร้านโชห่วย ขายราคาถูกๆ ไม่เกิน 5 บาท เพราะต้นทุนถูกก็ขายถูกได้และกลุ่มลูกค้าเป้าหมายเป็นเด็กเล็กมีกำลังซื้อไม่มากนัก ถ้าเป็นเด็กโตจะชอบซื้อขนมถุงกรุบกรอบที่โฆษณาตามสื่อต่างๆ มากกว่า”

ตัวแทนผู้บริโภคข้างต้นยอมรับว่า นักวิชาการไทยยังไม่มีงานวิจัยเก็บข้อมูลระยะยาวของกลุ่มเด็กที่ชอบกินขนมเหล่านี้อย่างต่อเนื่อง มีเพียงบทวิจัยจากต่างประเทศที่สรุปว่าสารกันบูดหรือสีผสมอาหารแต่ละชนิด ส่งผลให้มีสารพิษสะสมในตับหรือไต ทำให้เป็นมะเร็งในอนาคต

วันเด็กปีนี้ เครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภคเตือนการเลือกซื้อขนมให้ลูกหลาน ควรคำนึงถึงวันหมดอายุและส่วนผสมที่ไม่เป็นอันตราย ส่วนผู้ผลิตและร้านค้าขอให้ร่วมมืองดขาย "ขนมสอดใส้พิษร้าย" เพื่ออนาคตเด็กไทยทุกคน

พ.ร.บ.เด็ก "มาตรา 26"

"การกระทำใดก็ตามที่แสวงหาประโยชน์ทางการค้าอันมีลักษณะเป็นการขัดขวางต่อการเจริญเติบโตหรือพัฒนาการของเด็ก ถือเป็นเรื่องผิดกฎหมาย มีบทลงโทษจําคุกไม่เกินสามเดือน ปรับไม่เกินสามหมื่นบาท"... พ.ร.บ.คุ้มครองเด็ก 2546 มาตรา 26 (7)

"สรรพสิทธิ์ คุมพ์ประพันธ์" ผอ.มูลนิธิศูนย์พิทักษ์สิทธิเด็ก เตือนว่า ในต่างประเทศจะดูแลเรื่องขนมหรือของกินเด็กเป็นพิเศษ ไม่ให้กลุ่มธุรกิจแสวงหาประโยชน์จากความไร้เดียงสาของเด็ก โดยเฉพาะการใส่สารเคมีอันตรายลงไปในข้าวของเครื่องใช้สำหรับเด็ก เช่น เสื้อผ้า ของเล่น ขนม ฯลฯ เปรียบเทียบกับประเทศไทยแล้วสังคมยังขาดความรู้และความเข้าใจตรงนี้ ทั้งที่ พ.ร.บ.คุ้มครองเด็กระบุไว้ชัดเจนว่าเป็นสิ่งผิดกฎหมาย แต่ก็ไม่มีหน่วยงานไหนเป็นเจ้าภาพจัดการดูแล

- ทีมข่าวรายงานพิเศษ -

คมชัดลึก

05/01/2557