เตือนจัดระเบียบ “อีสปอร์ต” ! ..ข้อแก้ตัว “โรคติดเกม”

               กลายเป็นเหตุการณ์สะเทือนขวัญเหล่านักกีฬา“อีสปอร์ต” หรือวงการเกมคอมพิวเตอร์ออนไลน์ที่กำลังเติบโตมูลค่าหลักหมื่นล้านบาท หลังจากเด็กชายวัย 13 ถูกหามส่งโรงพยาบาลในจังหวัดน่าน เพราะเล่นเกมออนไลน์แล้วเกิดอาการปากสั่น ใจสั่น มือเท้าเย็น แขนขาอ่อนแรง ไม่สามารถควบคุมตัวเองได้ ต้องถูกหามส่งโรงพยาบาลกลางดึก

        เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อค่ำคืนวันที่ 1 พฤศจิกายนที่ผ่านมา นพ.พงศ์เทพ วงศ์วัชรไพบูลย์ รองผู้อำนวยการโรงพยาบาลน่าน วิเคราะห์เบื้องต้นว่าเกิดจากการเล่นเกมออนไลน์ทั้งวันทั้งคืนนานติดต่อกันหลายวัน ไม่ได้พักผ่อน ไม่ทานอาหารและน้ำ ทำให้ร่างกายขาดน้ำและสารอาหารจนเกิดภาวะร่างกายช็อก เด็กคนนี้ได้รับการรักษาอย่างเร่งด่วนจนอาการดีขึ้นตามลำดับ แต่ต้องมีการรักษาทางด้านจิตใจอย่างต่อเนื่องต่อไปอีกสักพัก เพราะเด็กคนนี้กำลังตกอยู่ในภาวะอันตรายของ“โรคติดเกม”

           เมื่อสิบกว่าปีที่แล้ว “เกมคอมพิวเตอร์” เป็นเหมือนศัตรูตัวร้ายของพ่อแม่หรือผู้ปกครอง ทุกคนพยายามช่วยกันหาวิธีป้องกันไม่ให้ลูกหลานของตัวเองหมกหมุ่นกับการติดเล่นเกมจนเสียการเรียน เสียสุขภาพ เสียความสัมพันธ์ในครอบครัว.. แต่ในวันนี้เกมคอมพิวเตอร์พลิกโฉมมาแนวใหม่

          ประกาศตัวว่าเป็น “อีสปอร์ต” (e-sports) หรือกีฬาประเภทหนึ่ง ที่จะช่วยให้เด็ก ๆ กลายเป็นเศรษฐีเงินล้านภายในพริบตา!?!

       โดยมีนักธุรกิจหลายกลุ่มทำเงินจาก “เกม”อีสปอร์ต เช่น บริษัทซอฟแวร์เกม นักออกแบบเกมทีมจัดงานแข่งขัน เจ้าของพื้นที่แข่งขัน โค้ช นักวิเคราะห์ เจ้าหน้าที่ดูแลเกม ฯลฯ และอีกหลาย ๆ ทีมงานเกาะเกี่ยวกับธุรกิจเกมเหล่านี้ทั่วโลก มีความพยายามช่วยกันผลักดันโฆษณาส่งเสริมให้วงการอีสปอร์ตในแต่ละประเทศกลายเป็นเกมยอดนิยมไม่ต่างไปจากสโมสรกีฬาฟุตบอล บาสเกตบอล หรือกีฬาอื่น ๆที่สร้างเงินรายได้มหาศาล

          มีการใช้เทคนิคการตลาดสำคัญ คือ เพิ่มมูลค่ารางวัลการแข่งขัน เพื่อยั่วยวนใจให้เหล่าเกมเมอร์เข้ามาร่วมเยอะ ๆ  เช่น ค่ายมือถือบางแห่งเสนอตัวเป็นสปอนเซอร์การแข่งขันให้เงินรางวัลรวมมากกว่า 5 ล้านบาท นี้คือตัวอย่างเฉพาะเวทีเดียวเท่านั้น และยังมีอีกหลายเวทีที่แข่งกันจัดอย่างเมามันส์ เพราะสามารถสร้างรายได้จากการขายเกม อุปกรณ์ โฆษณาถ่ายทอดสดและอื่น ๆ

          ธุรกิจเกมทั่วโลกมีมูลค่ากว่า 3 ล้านล้านบาท ข้อมูลจาก newzoo.com วิเคราะห์ว่าอีกไม่เกิน 5 ปีข้างหน้า วงการเกมอีสปอร์ตจะมีมูลค่าสูงมากว่า  5 หมื่นล้านบาท ตัวเลขนี้อาจน้อยไปด้วยซ้ำเฉพาะในประเทศไทย ข้อมูลบริษัทเอเซอร์คอมพิวเตอร์จำกัด ระบุว่าในไทยมีคนเล่นและคนดูวนเวียนในวงการเกมอีสปอร์ตมากกว่า 25 ล้านคน ตลาดเกมและอีสปอร์ตโดยรวมปี 2560 มีมูลค่าไม่ต่ำกว่า 1.3 หมื่นล้านบาท สอดคล้องกับข้อมูลผลสำรวจมูลค่าดิจิทัลคอนเทนต์ปี 2559ของกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม เปิดเผยว่าอุตสาหกรรมเกมมีมูลค่ารวม 16,328 ล้านบาท และกำลังเติบโตขึ้นปีละมากกว่าสิบเปอร์เซ็นต์

         ถึงกับมีการก่อตั้ง “สมาคมกีฬาอีสปอร์ตแห่งประเทศไทย” (Thailand e-Sports Federationหรือ TESF) เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2017 โดยมีกระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬารับรอง พร้อมประกาศรายชื่อเกมที่ได้รับการสนับสนุนจากสมาคมฯ เช่น  League of Legends, Dota 2, Relam of Valor, Mobile Legends ทำให้มหาวิทยาลัยหลายแห่งรีบเปิดคณะนี้ขึ้นมาโดยเฉพาะ เพื่อผลิตเด็กนักศึกษาเข้าสู่วงการเกมอีสปอร์ต

        บางคนมองในแง่ดีว่า เมื่อเด็กชอบเล่นเกมคอมพิวเตอร์กันนัก ก็เปิดแข่งขันให้มาเป็นนักเล่นเกมแบบนักกีฬาเสียเลย ถึงกับมีการเปรียบเทียบว่า เกมคอมพิวเตอร์ก็เหมือนกับ เกมสนุกเกอร์ในอดีต ที่ผู้ปกครองเคยมองว่าเป็นการพนันเป็นสิ่งไม่ดีมอมเมาวัยรุ่น แต่ปัจจุบันกลายเป็นกีฬาชนิดหนึ่งที่มีผู้ติดตามทั่วโลก นักกีฬาสนุกเกอร์เป็นคนดังสร้างเงินรายได้ให้ครอบครัว พ่อแม่หลายคนถึงกับลงทุนลงแรงหันมาสนับสนุนให้ลูกหลานตัวเองเป็นนักกีฬาลงแข่งขันในสนามประลองต่าง ๆ ....

          แต่ตัวอย่างอาการร่างกายช็อกเพราะเล่นเกมคอมพิวเตอร์ของเด็กชายวัยเพียง 13 ขวบข้างต้น กลายเป็นอุทธาหรณ์สำคัญ ว่าเกมกีฬานี้เป็นเกมอันตราย อาจต้องแลกมาด้วยชีวิตและอนาคตทั้งหมดของลูกหลานตน !

        ข้อถกเถียงและความสับสนในข้อดี – ข้อเสีย ของเกมคอมพิวเตอร์เกิดขึ้นมาไม่ต่ำกว่า 30 ปีแล้ว

        ในที่สุดเมื่อกลางเดือนมิถุนายน 2562 องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ประกาศให้มีการบรรจุ “อาการผิดปกติในการเล่นเกม” หรือ โรคติดเกม (gaming disorder)  ลงในกลุ่มของโรคที่เป็นความผิดปกติทางจิต ของคู่มืออ้างอิงโรคฉบับใหม่ “International Classification of Diseases” (ICD)  เพราะมีผู้ป่วยจากอาการเสพติดเกมเพิ่มขึ้นจำนวนมากในโลกปัจจุบัน  โดยอธิบายว่าโรคติดเกมเป็นอาการที่เกิดจากติดการถูกหลอกล่อให้เล่นแข่งขันเกมต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง ด้วยหวังจะได้คะแนน ของรางวัล หรือ แต้มสะสมต่าง ๆ จนคนติดเกมมีอาการคล้ายกับคนติดสุราหรือติดสารเสพติดชนิดอื่น ๆ

          ฝ่ายสุขภาพจิตและการใช้สารเสพติดขององค์การอนามัยโลกออกคำเตือนอีกว่า ถ้าพบสมาชิกในครอบครัวโดยเฉพาะเด็กเล็กหรือเด็กวัยรุ่นมีพฤติกรรมใช้เวลาในการเล่นเกมจนไม่สามารถแบ่งเวลาไปทำกิจกรรมอย่างอื่น กินข้าว เรียนหนังสือ ดูทีวี เข้าสังคม หรือแม้ในผู้ใหญ่บางคนก็มีอาการเช่นนี้ได้ คนในครอบครัวต้องเฝ้าระวังและส่งตัวไปรับการรักษาอย่างเร่งด่วน ผู้ที่เป็นโรคเสพติดเกมในที่สุดก็ไม่แตกต่างจากภาวะของโรคติดสิ่งเสพติดอื่น ๆ ที่ทำร้ายร่างกายและร่างกายของผู้เสพ

        นพ.ยงยุทธ วงศ์ภิรมย์ศานติ์ ที่ปรึกษากรมสุขภาพจิต ให้คำแนะนำกลุ่มผู้เสี่ยงมีอาการเป็นโรคติดเกมว่า ผู้เสพติดเกมคอมพิวเตอร์จะมีพฤติกรรมคล้ายกับการติดสารเสพติด ซึ่งเป็นปัญหาที่กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) กังวลใจอย่างมาก โดยเฉพาะตอนนี้มีเรื่องของบางกลุ่มที่สนับสนุนกีฬาเกมคอมพิวเตอร์ อี-สปอร์ต จึงอยากให้กระทรวงสาธารณสุข และเครือข่ายครอบครัวและผู้บริโภคเข้ามาช่วยกันจัดระเบียบหรือพิจารณาควบคุม อี-สปอร์ต ที่จำเป็นต้องมีกติกาชัดเจนมากขึ้น เพื่อ ป้องกันไม่ให้เด็ก ๆ ติดเกมอย่างรุนแรง 
              “การเล่นเกมต้องคำนึงเรื่องของ “3 ต้อง 3 ไม่” คือ 1 ต้องกำหนดเวลาเล่นไม่เกิน 2ชั่วโมงต่อวัน 2 ต้องตกลงโปรแกรมและเลือกประเภทเกมให้ลูก เช่น เกมบริหารสมอง ลดเกมที่เสี่ยงความก้าวร้าวรุนแรง ฆ่า ยิง   3  ต้องให้พ่อแม่อยู่เล่นกับลูกเพื่อให้คำแนะนำในการเล่นเกม ส่วน 3 ไม่ ได้แก่ พ่อแม่ไม่เล่นเป็นตัวอย่าง  ไม่เล่นในเวลาครอบครัว และ ไม่เล่นในห้องนอน  ฝากเรื่องนี้ไว้ให้เป็นอุทาหรณ์ให้ครอบครัว ได้คิดตระหนักถึงให้มาก ๆ ถ้าจะปล่อยให้เด็กไปลงลึกกับการเล่นเกมแบบนี้”

         กระแสของ “คนติดเกม” ที่ถูกโปรโมททำโฆษณายกย่องให้เป็น “นักกีฬา อี-สปอร์ต” ทำให้เด็ก ๆ ใฝ่ฝันอยากเป็นซุปเปอร์สตาร์ในวงการนักแข่งเกม แต่สถิติเด็กทำสำเร็จจนพิชิตชัยชนะมีน้อยมากเพียง 0.00007 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น

          อดีตผู้บริหารสํานักงานส่งเสริมอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์แห่งชาติ แสดงความเห็นในปัญหาการดูแลธุรกิจ “อี-สปอร์ต” ในประเทศไทยว่า การเล่นเกมมีทั้งข้อดีและข้อเสีย เหมือนกิจกรรมอื่น ๆ อีกหลายชนิด อยู่ที่คนเล่นว่าจะมีวุฒิภาวะในการควบคุมตัวเองได้มากแค่ไหน หากเล่นเพื่อการผ่อนคลายหรือฝึกสมองก็เป็นเรื่องที่ดี ทำให้คนเล่นเกมมีไหวพริบหรือฉลาดมากขึ้น แต่ถ้าหมกมุ่นเล่นเกมจนกลายเป็นโรคติดเกมก็ต้องรีบไปรักษา

          “อยากเตือนให้รัฐบาลระวังการสร้างหรือโปรโมทธุรกิจกีฬาอีสปอร์ตให้มาก ๆ ควรมีการจัดระเบียบควบคุม โดยจัดเรตติ้งไปเลยว่าเกมไหนเป็นกีฬา เกมไหนไม่ใช่ โดยเฉพาะพวกเกมที่แอบแฝงความรุนแรงหรือการแข่งขันอันตรายต่าง ๆ ในต่างประเทศมีการตื่นตัวและจัดระเบียบกันหลายประเทศแล้ว เพราะเขาเริ่มกังวลว่าเกมเหล่านี้จะมาทำลายอนาคตลูกหลาน ทำลายสติปัญญาและความสามารถอื่น ๆ พ่อแม่เองก็หลงเข้าใจผิด ไปสนับสนุนหวังให้ลูกรวยเป็นแชมป์ แต่ไม่รู้เลยว่า อัตราคนที่เล่นเกม 2 ล้านคนมีเพียง 1 คนที่ได้ชัยชนะในเวทีแข่งขัน หน่วยงานที่เกี่ยวข้องต้องเข้ามาควบคุมโดยเฉพาะการโฆษณาเกินจริง หยุดหลอกลวงทำให้คนเล่นเกมเข้าใจผิด ในเรื่องต่าง ๆ” ผู้เชี่ยวชาญด้านซอฟต์แวร์ข้างต้นกล่าวแนะนำ

            กลยุทธสร้างธุรกิจแข่งขัน “อี-สปอร์ต” ทำให้คนไทยหลายคนเกิดความสับสนด้วย เงินรางวัลล่อใจหลายล้านบาท ผู้ปกครองบางรายหลงผิดคิดไปว่าลูกตนจะสามารถกลายเป็นเซียนเกมทำเงินเป็นวัยรุ่นร้อยล้านได้ง่าย ๆ

          โดยหารู้ไม่ว่า นักกีฬาอี-สปอร์ต ส่วนใหญ่กลายเป็น “ผู้ป่วยจากการติดเกมคอมพิวเตอร์”(Computer Game Addiction) ผู้เล่นเกมเกิน 22 ชั่วโมงต่อาทิตย์หรือเกิน 3 ชั่วโมงต่อวัน ทำให้เกิดผลกระทบต่อ ระบบสมองส่วนหน้า (Frontal lobe) ที่มีหน้าที่ในการคิดวิเคราะห์ สมาธิ ความจำ และการเรียนรู้ต่าง ๆ นอกจากนี้การเล่นเกมมาก ๆ ยังทำให้มีอาการ “โรคกล้ามเนื้อตากระตุก”

          แต่คนติดเกม มักปกปิดอาการนี้ไว้เป็นความลับ เพราะกลัวถูกหมอสั่ง “ห้ามแข่งเล่นเกม” อีกต่อไป ผู้ปกครองคนไหนสังเกตุแล้วพาไปรักษาทันก็โชคดีไป แต่ถ้าใครโชคร้ายยังไม่ระวังเลิกเล่นหรือพักชั่วคราว อาจทำให้จอตาเสื่อมถาวรไปเลยก็ได้ คนที่มีอากานี้ส่วนใหญ่อาจไม่ได้“ตาบอด” แต่กลายเป็น “คนมองเห็นไม่ชัด” ตลอดไป  

          คุ้มหรือไม่กับเงินรางวัลแค่หลักแสนหรือหลักล้านบาท ?

ทีมข่าวรายงานพิเศษ

 คมชัดลึก

7/05/2562