ถ้าปรารถนารสชาติจัดจ้านของอาหารทะเล ผมก็มักแวะเวียนไปตามชายทะเลของสมุทรปราการซึ่งไม่ไกลจากบ้านนัก แต่ถ้าวันไหนว่างตั้งแต่เช้าจรดค่ำ ก็จะหาโอกาสไปเยือนสมุทรสาคร ตะเวณขับรถไปตามเส้นทางสายเกลือ แถวๆตำบลโคกขาม ได้ชิมทั้งอาหารทะเลสดๆ และได้ดูนกชายเลนเป็นของแถมไปด้วย

         อาณาบริเวณของนาเกลือโคกขาม ถือเป็นจุดดู"นกชายเลน"ที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย ตั้งอยู่ที่หมู่ 3 ตำบลโคกขาม อ.เมืองสมุทรสาคร

        ในนาเกลือเป็นแหล่งอาศััยของสิ่งมีชีวิตเล็กๆ  ซึ่งเป็นอาหารของนกชายเลนที่อพยพเข้าหนีฤดูหนาวอันแร้นแค้นมาพึ่งมวลอากาศอบอุ่นยังอ่าวไทยตอนใน

สีสันของนาเกลือร้างริมทาง

นกหัวโตหลังจุดสีทอง (Pacific Golden Plover) ขนชุดฤดูผสมพันธุ์

         นกชายเลนเริ่มบินอพยพเข้ามายังประเทศไทยในช่วงปลายเดือนสิงหาคมและต้นเดือนกันยายนของทุกปีก่อนจะเริ่มทยอยกลับประมาณเดือนพฤษภาคม

        ในช่วงนอกฤดูผสมพันธุ์ โดยส่วนมากแล้วนกชายเลน มีสีขนหนักไปทางสีเทาและน้ำตาล ทำให้การจำแนกแยกแยะนกชายเลนค่อนข้างยากลำบาก ยกเว้นรูปพรรณสันธานที่อาจแตกต่างกันไปบ้าง

        ดังนั้น การไอเด็นนกชายเลน จึงถือเป็นยาขมของนักดูนกเลยทีเดียว ยกเว้นนักดูนกที่ชำนาญการ ผ่านงานภาคสนามมาอย่างยาวนาน ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องไอเด็นนกในกลุ่มนี้เท่าไหร่

         สำหรับมือใหม่หัดดูนกแล้ว ช่วงที่นกชายเลนอยู่ในช่วงเริ่มต้นของขนชุดฤดูผสมพันธุ์ราวเดือนเมษายน-พฤษภาคม เป็นช่วงที่เหมาะเจาะอย่างยิ่งสำหรับการเดินทางไปดูนกชายเลน เพราะนกหลายชนิดจะเปลี่ยนสีขนให้มีสีสันมากขึ้น และเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัว ซึ่งทำให้การแยกแยะนกชายเลนง่ายขึ้นอักโขทีเดียว

ซ้าย ,นกทะเลขาแดงธรรมดา(Common Redshank) ขวา,นกหัวโตทรายเล็ก (Lesser Sand Plover) ขนชุดฤดูผสมพันธุ์

นกสติ๊นท์นิ้วยาว (Long-toed Stint)

         นกชายเลนปากโค้ง (Curlew Sandpiper)

         ด้วยการสนับสนุนจากหลายฝ่าย ชุมชนคนโคกขามได้รวมตัวกันก่อตั้ง "ชมรมอนุรักษ์ธรรมชาติโคกขาม" ขึ้นมา มีเป้าหมายเพื่ออนุรักษ์และฟื้นฟูธรรมชาติในท้องถิ่นให้กลับคืนสู่ความอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง

         มีป้ายชมนกหายากและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อย่าง นกชายเลนปากช้อน (Spoon-billed Sandpiper) ปักไว้เด่นเป็นสง่าใกล้ๆชมรมฯ

         ชาวบ้านส่วนใหญ่ยังรักษาวิถีชีวิตเดิมๆของบรรพบุรุษเอาไว้ ด้วยการยึดอาชีพทำนาเกลือเป็นหลัก พื้นที่เหล่านี้จึงยังเป็นแหล่งอาศัยของนกชายเลนหลายชนิดในช่วงหน้าหนาว ที่อพยพหนีหนาวมาจากทางไซบีเรีย และตอนเหนือของเอเชีย

        แม้เป็นอาชีพดั้งเดิมของคนไทยที่สืบทอดกันมายาวนานก็ตาม ทว่าการทำนาเกลือนั้น กำลังเหลือพื้นที่ลดน้อยลงเรื่อยๆ เนื่องจากไม่มีคนมาสานต่อ คนรุ่นใหม่น้อยรายที่อยากจะตากแดดตรากตรำทำงานกลางเดือดร้อน ประกอบกับปัญหาด้านเศรษฐกิจ ทำให้ขาดแรงจูงใจสำหรับคนรุ่นใหม่ เราจึงเห็นนาเกลือโดนขายทิ้งเพื่อแปลงสภาพเป็นหมู่บ้านบ้าง โรงงานบ้าง ฯลฯ

        ในช่วงต้นปี ๒๕๕๗ ที่แวะเวียนไปดูนกชายเลนที่โคกขาม มักเห็นรถบันทุกวิ่งกันปุเลงๆ เข้าๆออกๆบริเวณถนนดินเรียบนาเกลือแห่งหนึ่ง สอบถามได้ความว่า เป็นรถที่เข้ามาขนดินจากนาเกลือหลายไร่ที่โดนขายเพื่อขุดหน้าดิน

         แต่ก็มีจำนวนไม่น้อยที่ยังยืนหยัยึดอาชีพที่ตกทอดมาจากบรรพชนอย่างภาคภูมิใจ ดังเช่น คุณป้าท่านหนึ่งที่ผมแวะซื้อเกลือถุงมาหลายถุง หน้าโรงเก็บเกลือกันเลยทีเดียว หลังจากผ่านการสนทนากับชาวนาเกลือตัวจริง ทำให้เข้าใจอาชีพการทำนาเกลือในอดีตและปัจจุบันขึ้นอีกมากมาย

        การซื้อเกลือจากชาวนาเกลือ นอกจากเป็นการช่วยสนับสนุนวิถีดั้งเดิมแล้ว ยังได้ของดี มีคุณภาพ ราคาไม่แพง อีกต่างหาก อย่างเช่น ดอกเกลือ เป็นต้น

         ดอกเกลือ หรือ เกสรเกลือ เป็นผงเกลือเล็กๆ สีขาว ลอยจับตัวกันเป็นแพอยู่เหนือน้ำผืนนาเกลือ มีราคาแพงกว่าเกลือชนิดอื่น จุดเด่นอยู่ที่ มีรสชาติเค็มอมหวาน กลมกล่อม ดอกเกลือจะเกิดก่อนเกลือเม็ด ยามรุ่งอรุณเมื่อแดดเริ่มแรง ดอกเกลือจะลอยขึ้นมา ชาวนาเกลือจะช้อนเอาดอกเกลือในตอนนี้

         หลังจากนั้น ก็ขับรถไปตามถนนประมง ตำบลโคกขาม เพื่อชิมอาหารทะเลกัน แถวนั้นมีร้านอาหารอยู่หลายแห่งให้เลือก อยากรู้ว่าร้านไหนอร่อย ก็สอบถามเอาจากชาวบ้านแถวนั้นนั่นแหละครับ รับรองไม่ผิดหวังครับ !

----------------------------

 เพลง เท่ารักเธอ

ศิลปิน ตุ๊ แครี่ออน