เลือนลาง...เหมือนม่านบังตา

 ไม่บ่อยครั้งนักที่มีโอกาสสัญจรไปดูนกทางภาคตะวันตกในเขตจังหวัดตาก ซึ่งเป็นพื้นที่ป่าใกล้ชิดติดกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างพม่า หลายสิบปีก่อนเคยไปเที่ยวน้ำตกทีลอซู แต่ก็น่าเสียดายสำหรับตัวเอง นอกจากนั่งหัวสั่นหัวคลอนไปกับเส้นทางของถนนลอยฟ้าที่มุ่งสู่อำเภออุ้มผาง.. เพื่อไปชมความงามความอลังการของตัวน้ำตกแล้ว ก็แทบไม่ได้ดูอะไรเป็นกิจลักษณะนี้ ทั้งๆที่พื้นที่แถวนั้นเป็นป่าที่ค่อนข้างสมบูรณ์มากๆ มีสัตว์ป่าหลากหลายสายพันธุ์ รวมไปถึงนกนานาชนิด

เฮ้อ.... รู้งี้เป็นนกดูนกตั้งแต่สมัยหนุ่มๆก็ดีนะซิ ไม่ต้องมานั่งเสียดายที่พลาดโอกาสไปสำรวจนกบริเวณน้ำตกทีลอซู

วันหนึ่งของกลางเดือนพ.ย. พวกเราขับรถมาถึงอำเภอแม่สอดก็ตกประมาณตี 2-3 จากแม่สอด ถ้าเลี้ยวซ้ายเส้นทางก็พาเราไปอุ้มผาง ถ้าเลี้ยวขวา ก็เลาะตะเข็บชายแดนพม่า ผ่านอำเภอแม่ระมาด มุ่งหน้าสู่อำเภอท่าสองยาง ถนนวนไปวนมาน้องๆเส้นอุ้มผางทีเดียว ลัดเลาะขึ้นไปเรื่อยๆก็จะเจออำเภอสบเมย แต่ก่อนถึงอำเภอนี้ มีอุทยานแห่งชาติที่เพิ่งจัดตั้งขึ้น ใหม่เมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา ชื่อว่า อุทยานแห่งชาติแม่เมย

อุทยานแห่งชาติแม่เมย ขึ้นชื่อลือชามากในเรื่องของความสวยงามและอลังการของ "ทะเลหมอก" มานานหลายสิบปี เป็นจุดชมทิวทัศน์ของขุนเขาและเกาะแก่งทะเลหมอกที่มีชื่อเสียง เป็นที่รู้จักกันดีในหมู่นักท่องเที่ยวและนักถ่ายภาพธรรมชาติ เรียกว่าน้องๆ พะเนินทุ่งหรือห้วยน้่ำดังเลยทีเดียว นักท่องเที่ยวนิยมขับรถขึ้นไปสัมผัสความหนาวเย็นของมวลอากาศในฤดูหนาว และชื่นชมความงามของทะเลหมอกตามม่อนต่างๆที่มีอยู่หลายแห่งภายในอุทยานแห่งชาติแห่งนี้

ม่อนกิ่วลม ม่อนพูนสุดา และ ม่อนครูบาใส ดูจะเดินทางไปถึงสะดวกสักหน่อย เพราะมีถนนเข้าประชิดติดถึงกันเลยทีเดียว เรียกว่าพอรถจอดสนิท เปิดประตูก้าวลงมา ก็แทบจะเจอจุดชมทะเลหมอกอยู่ตรงเบื้องหน้ากันเลยทีเดียว

แม้เส้นทางบางช่วงขรุขระถึงขรุขระมาก เป็นหลุมเป็นบ่อเสียร้อยละ 70 แต่หาเป็นอุปสรรคอันใดไม่สำหรับบรรดานักท่องเที่ยวที่มักมาล่าตะวันขึ้นเหนือทะเลหมอกสวยในฝัน

 จุดชมวิว ม่อนครูบาใส

ทะเลหมอกม่อนพูนสุดา 

 เกริ่นมาตั้งนาน อยากจะเรียนให้ทราบว่า ผมไม่ได้มาชมความงามของทะเลหมอกตามม่อนต่างๆของอช.แม่เมยหรอกครับ อันนั้นถือเป็นของแถมหรือโบนัสก็ว่าได้ (เหมือนได้โบนัส 12 เดือนเต็ม เพราะช่วงที่เราไปแม่เมย เป็นฤดูกาลที่ดีที่สุดในการชมทะเลหมอกเสียด้วยซิ) เป้าหมายหลักคือเดินทางมาดูนกครับ ที่ไหนมีป่า ที่นั่นย่อมมีนกป่า มากบ้างน้อยบ้างขึ้นอยู่กับพื้นที่ป่าอนุรักษ์นั้นๆว่าผ่านน้ำมือมนุษย์มากมากน้อยแต่ไหน

เรามาถึงอช.แม่เมยแต่เช้ามืด จะอยู่ที่นี่กัน 3 วัน เราวางแผนกันคร่าวๆ วันแรก เดินดูนก วันที่สองเดินดูนก วันที่สามซึ่งเป็นวันเดินกลางกลับ ก็เดินดูนกอีก ...ก็เป็นทริปดูนกของนักดูนกนี่ครับ จะให้ไปดูอย่างอื่นมันก็กระไรอยู่ 

วันแรกเจออุปสรรคเล็กน้อยกับเส้นทาง ทำให้พลาดโอกาสขึ้นเขาไปตระเวนดูนกในจุดที่วางเป้าหมายกันได้ แต่ก็ได้แวะไปชมวิวทิวทัศน์ของม่อนดังถึง 2 แห่ง คือ ม่อนพูนสุดา และม่อนครูบาใส

จากนั้นจึงตกลงกันว่ามาจัดแจงที่พักให้เสร็จเรียบร้อยบริเวณลานกางเต้นท์ของอุทยานกันดีกว่า พร้อมกับเตรียมกับข้าวกับปลาไว้กินกันในมื้อเย็น เสร็จสรรพก็บ่ายคล้อยจนเกือบเย็นเลยเดินดูนกอยู่รอบๆอุทยานนั่นแหละ นกไม่ค่อยมีให้ดูเท่าไหร่ แต่ผีเสื้อค่อนข้างเยอะทีเดียว

อย่างที่บอกกันครับ วันที่สองของทริปเราขับรถขึ้นม่อนขึ้่นดอยกันตามที่บอกกล่าวไว้แล้ว สตาร์ทกันตั้งแต่ยังเช้ามืด ขับฝ่าม่านหมอกก่อนอรุณรุ่งรวดเดียวถึงจุดหมายที่ปรายตาเอาไว้เป็นป่าไผ่ผืนใหญ่ริมทางขึ้นเขานั่นเอง ความสูงจากระดับน้ำทะเลน่าจะประมาณ 700-800 เมตรจากระดับน้ำทะเล

ก่อนเดินทางมา สอบถามถึงจุดดูนกที่ตั้งใจเดินทางมาดู ได้รับคำตอบว่า ต้องมาให้พิกัดก่อนแสงแรกแห่งขุนเขาจะปรากฎขึ้น เพื่อเฝ้ารอฝูงนกเคลื่อนตัวผ่านจุดดังกล่าว ฟังแล้วเหมือนลายแทงเพชรพระอุมาเลยนะครับ (ฮา)

การเดินดูนกไปตามริมเส้นทางขึ้นเขาที่ขรุขระและวกวนไปมา ไม่ค่อยสนุกเท่าไหร่ เพราะรถราวิ่งขึ้นพลุกพล่านเหลือเกิน บางคันก็ขับเร็วยังกับจะรีบไปฉลองขึ้นบ้านใหม่ หรือเมียกำลังคลอดลูกก็มิอาจทราบได้

อ้อ.... ลืมบอกไปครับ เส้นทางนี้มีชาวบ้านใช้เป็นทางขึ้นไปยังชุมชนแม่ระเมิง ไม่แน่ใจว่าถนนสายนี้ไปสิ้นสุดที่แม่ระเมิงหรือเปล่า แต่ที่แน่ๆ เส้นทางนี้ได้นำพานักท่องเที่ยวหรือนักล่าหมอกไปถึงม่อนกิ่วลม หนึ่งในจุดชมทะเลหมอกยอดนิยมของภาคเหนือ

นกพญาไฟสีชมพู /Rosy Minivet 

นกพญาไฟสีเทา /Ashy Minivet

นกแซงแซวสีเทา / Ashy Drongo ชนิดย่อย mouhoti

นกหัวขวานจิ๋วทองลาย/ Speckled Piculet

นกเฉี่ยวบุ้งใหญ่ / Black-winged Cuckooshrike

นกจับแมลงคอน้ำตาลแดง / Hill Blue Flycatcher

ตามราวป่าไผ่ริมถนนไม่ค่อยมีนกให้ดูเท่าไหร่ แต่เบื้องล่างต่ำลงไปเป็นหุบเขาที่เต็มไปด้วยพันธุุ์ไม้ในระบบนิเวศป่าดิบชื้น ได้ยินเสียงนกร้องนกตลอดเวลา จากถนนมีเส้นทางเล็กๆคล้ายเทรลหายลับลึกเข้าไปยังราวป่าเบื้องล่าง มีทางเดินของชาวบ้านที่เข้าไปตัดไม้ไผ่มาใช้สอยกัน

เข้าใจว่าก่อนประกาศเป็นอาณาเขตของอุทยานแห่งชาติแม่เมยเมื่อเดือน พฤษภาคม 2542 เป็นพื้นที่ที่ชาวบ้านเคยอาศัยทำมาหากินมาอยู่ก่อนเนิ่นนานแล้ว

ก่อนขึ้นมาดูนก ได้สอบถามคร่าวๆจากเจ้าหน้าที่อุทยานฯ ได้ความว่า เจ้าสัตว์ป่าในพื้นที่อุทยานแห่งชาติแม่เมยมีจำนวนน้อย อันเป็นผลเนื่องมาจากการล่า การยิง และถิ่นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าถูกทำลายนั่นเอง สัตว์ที่หลงเหลืออยู่จะเป็นสัตว์ขนาดเล็ก สัตว์ใหญ่พบน้อยมาก

น้ำตกชาวดอย อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติแม่เมย ตามถนนแม่สลิด-แม่ระเมิง ประมาณ 5 กิโลเมตร ระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 17-18 มีเส้นทางเดินเท้าประมาณ 500 เมตร ใช้เวลาประมาณ 10-15 นาที จะพบน้ำตกที่ไหลจากหน้าผาสูงราว 25-30 เมตร

ลักษณะเป็นน้ำตกขนาดกลางชั้นเดียวที่ทิ้งลงสู่เบื้องล่าง รวมตัวเป็นสายธารไหลลัดเลาะไปตามโขดหินที่ระเกะระกะกลางลำห้วยแลดูสวยงามแปลกตา ระหว่างทางมีผีเสื้อให้ชมกันพอประมาณทีเดียว

แม้ผีเสื้อ เป็นแมลงที่มีสีสันสวยงาม แต่หลายท่านอาจเข้าใจว่า ผีเสื้อเป็นแมลงที่ไม่มีความสำคัญกับระบบนิเวศ คงมีแต่เฉพาะ "ความสวยงาม" เพียงอย่างเดียว แต่หาได้เป็นเช่นนั้นไม่ ผีเสื้อ"คงความหมาย"ต่อวงจรธรรมชาติมานานแสนนานแล้ว

ยามลมโชยละลิ่วเลี่ยผืนแผงผีเสื้อ มองดูไกลๆ เสมือนผ้าไหมลอยล่องแผ่วพลิ้วพร่างพรายตา ผีเสื้อบางชนิดโฉมงามราวเพชรน้ำหนึ่ง ผีเสื้อบางชนิดสวยเฉิดฉายเหมือนอัญมณีติดปีกผีเสื้อบางชนิดกระดำกระด่างดั่งผ้าขี้ริ้วห่อทอง

แต่ไม่ว่าจะมีรูปโฉมโนมพรรณเช่นไร ผีเสื้อทุกตัวล้วนมีภารกิจเหมือนกันประการหนึ่ง เป็นภารกิจที่"ธรรมชาติกำหนด" ไว้ให้อย่างแยบยลสำหรับสัตว์ทุกชนิด

ผีเสื้อมีหน้าที่สำคัญในการผสมเกษรให้แก่พืชต่างๆ ทำให้พรรณพืช สามารถดำรงพันธุ์และกระจายพันธุ์ให้คงอยู่ต่อไปได้ ดักแด้ผีเสื้อกัดกินใบไม้ในป่าไม่ให้นาแนนจนเกินไป ช่วยให้แสงสอดส่องลงมาถึงพื้นด้านล่าง เป็นประโยชน์ต่อสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ หนอนผีเสื้อเป็นอาหารของนกและสัตว์ชนิดต่าง ๆ ถือเป็นจุดเริ่มต้นของกระบวนการถ่ายทอดพลังงานในระบบ นิเวศ

ผีเสื้อเป็นแมลงที่ปีกมีลวดลายดุจอัญมณีมีค่า เหมาะที่จะปล่อยไว้ประดับความงามตามธรรมชาติ เพื่อช่วยผสมเกสรให้กับดอกไม้ และเป็นส่วนหนึ่งของห่วงโซ่อาหาร ไม่ควรถูกจับมาทำให้แห้ง แล้วนำไปสะสมกันหรือซื้อขายแลกเปลี่ยนกัน จนสูญพันธุ์ไปแล้วอย่างผีเสื้อ"ผีเสื้อไกเซอร์" หรือ "ผีเสื้อสมิงเชียงดาว"

นกปากนกแก้วชนิดใหม่ของไทย Rufous-headed Parrotbill

เดินไปเดินมาขึ้นเขาลงเนินลูกเดิมๆ ไม่รู้กี่สิบครั้ง แข้งขาเริ่มออกอาการตึงเปรี๊ยะขึ้นมาบ้างแล้ว จนย่างเข้าช่วงสายๆของวันที่ 3 นั่นแหละ จึงมีโอกาสเจอ นกปากนกแก้วชนิดใหม่ของเมืองไทยคือ Rufous-headed Parrotbill หากินปะปนอยู่ในฝูง Birds Wave ในป่าไผ่ริมเส้นทางนั่นเอง

ตอนนั้นรู้สึกถึงความโชคดีของตัวเองมากๆ แต่น่าเสียดายนิดนึงที่กลับไม่เจอเจ้านกปากนกแก้วคิ้วดำ (Black-browed Parrotbill)ที่ปกติมักหากินอยู่ใน Birds Wave ด้วยเช่นกัน

Rufous-headed Parrotbill ไม่แน่ใจว่า ได้ชื่อภาคภาษาไทยอย่างอย่างเป็นทางการหรือยังครับ แต่ได้ยินนักดูกนกเรียกขานกันว่า นกปากนกแก้วหัวสีส้มตามลักษณะของหัวนกที่มีสีส้มนั่นเอง นกใหม่เมืองไทยชนิดล่าสุดนี้ ต้องรอเวลายืนยันนานถึง 8 ปี นับจากคุณกมล โกมลผลินพบเป็นครั้งแรกเมื่อปี 2551 ที่อช.แม่เมย โดยใน ตอนนั้นคิดว่าเป็นชนิดเดียวกับนกปากนกแก้วคิ้วดำ (Black-browed Parrotbill)

สำหรับนกปากนกแก้วนั้น ข้อมูลจากบล็อกเกอร์ plains-wanderer ระบุว่า หากเปิดดูคู่มือดูนกที่มีแผนที่การกระจายพันธุ์ในไทยประกอบด้วย จะเห็นว่าถิ่นของนกเหล่านี้เป็นจุดเล็กๆ อยู่ติดกับชายแดนพม่า นกปากนกแก้วทุกชนิดเป็นนกประจำถิ่น อยู่ในกลุ่มนกกินแมลง (babblers) แต่วิวัฒนาการมาให้มีจะงอยปากที่หนาและสั้นเพื่อขบกินเมล็ดพืช แทนที่จะกินแมลงเหมือนญาติกลุ่มอื่นๆ 

"ม่อนกิ่วลม" เป็นจุดชมดวงอาทิตย์ขึ้นยามเช้าที่สวยที่สุดบนเส้นทางสายสายแม่สลิดน้อย-แม่ระเมิง ตั้งอยู่บนความสูง 940 เมตรจากระดัยน้ำทะเล มีลานกางเต้นท์ให้นักท่องเที่ยวมานอนพักผ่อน ชื่นชมความงามของทะเลหมอก นอนดูแสงดาวระยิบระยับยามค่ำคืน ถือเป็นอันซีนทะเลหมอกเมืองไทยที่้หลายๆคนต้องไปดูให้ได้

ชีพจรลงเท้า ทำให้มีโอกาสไปเดินเล่นตรงจุดชมวิวม่อนกิ่วลมเหมือนกันครับ แต่เดินทางไปถึงในเวลากลางวัน เป็นช่วงจังหวะที่ทะเลหมอกจางหายไปแล้วภายหลังดวงอาทิตย์ขึ้น ไต่ทางชันเล็กๆขึ้นไปถึงจุดสูงสุดของม่อนที่นักท่องเที่ยวใช้เป็นฉากชมทะเลหมอกแบบพานอรามา

กวาดสายตาไปยังขุนเขาเบื้องหน้า เห็นสีเขียวของป่าไม้แหว่งเว้าเป็นย่อมๆ ต้นไม้หายไปไหน ก้มลงอ่านป้ายจารึกข้อมูลของอุทยานแม่เมยที่ตั้งปักไว้บริเวณจุดชมวิว จึงทราบว่า ขุนเขาเบื้องหน้า เป็นพื้นที่ทำไร่ของชาวเขาที่สลับสับเปลี่ยนกันทำไร่ตามไหล่เขาลูกเล่าลูกเล่า 3-4 ปี จึงจะกลับมาทำไร่ยังพื้นที่เก่าอีกครั้ง

ทะเลหมอกในยามรุ่งอรุณ บดบังรอยตำหนิบนเทือกเขา ผู้คนมองเห็นแต่ความงดงามอลังการที่ฉาบอยู่ ณ เบื้องหน้า 

แม้เข้าใจในบริบทแห่งวิถีในอดีต แต่ความรู้สึกยามแรกยลยังคง...เลือนลาง...เหมือนม่านบังตา

Dust in the Wind - 

fingerstyle guitar Gabriella Quevedo