นางสาวนนทิชา วรรณสว่าง รองอธิบดีกรมการข้าว กล่าวถึงโครงการรวบรวมคัดเลือกพันธุ์ข้าวเจ้าพื้นเมืองที่ปลูกในพื้นที่ (อีโต)ว่า โครงการรวบรวมคัดเลือกพันธุ์ข้าวเจ้าพื้นเมืองที่ปลูกในพื้นที่ดังกล่าวเป็นการสนับสนุนมาตรการนโยบายของรัฐบาลในการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด

รวมทั้งเสริมสร้างความมั่นคงของชาติด้วยการสร้างความเข้มแข็งของชุมชน บูรณาการการทำงานกับทุกภาคส่วนและทุกหน่วยงาน ที่เกี่ยวข้อง เพื่อแก้ไขปัญหาอย่างเป็นระบบ รอบด้าน เห็นผลเป็นรูปธรรมและมีความยั่งยืน ยึดประโยชน์ชุมชนเป็นที่ตั้ง

อีกทั้งส่งเสริมให้คนในชุมชนได้รับการถ่ายทอดความรู้ด้านข้าว การคัดเลือกพันธุ์ข้าวที่เกษตรกรนิยมปลูก(อีโต)ให้บริสุทธิ์ สามารถผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไว้ใช้เอง และมีการปฏิบัติดูแลรักษาแปลงข้าวอย่างถูกวิธี เพื่อเพิ่มผลผลิตและลดต้นทุนการผลิตอย่างถูกวิธี อีกทั้งเพิ่มเมล็ดพันธุ์ข้าวดีให้เกษตรกร เป็นแหล่งเมล็ดพันธุ์และกระจายพันธุ์ข้าวดีสู่เกษตรกรในพื้นที่

โดยขณะนี้กรมการข้าวได้ทำแปลงสาธิตปลูกข้าวพันธุ์"อีโต"ซึ่งเป็นพื้นเมืองในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ ที่เกษตรกรกว่า 400 ราย ได้ปลูกมานานกว่า 20 ปีแล้วในพื้นที่ 3,000 ไร่ แต่ยังไม่สามารถระบุได้ชัดเจนว่าแหล่งกำเนิดข้าวพันธุ์นี้มาจากที่ใดแน่ สำหรับข้าว"อีโต"นี้ เป็นพันธุ์ที่ได้มีผลผลิตจำนวนมากประมาณ 670 กิโลกรัม ต่อไร่ มีลักษณะเป็นข้าวหอม อะมิโลสต่ำ ข้าวนุ่ม อายุสั้นใช้ระยะเวลาในการปลูก 130 วัน ขายได้ราคาดีโดยเป็นข้าวเปลือกกิโลกรัมละ 12 บาท

ข้าวอีโตเป็นข้าวที่ทนแมลง ปลูกได้ตลอดเวลา เป็นข้าวพื้นเมืองที่ปลูกมานานกว่า 20 ปี แล้ว และได้ผลผลิตต่อไร่ในปริมาณที่มาก หากมีการวิจัยและคัดพันธุ์บริสุทธิ์ ส่งเสริมการปลูกให้กับเกษตรอย่างถูกต้อง เหมาะสมมากขึ้น เชื่อว่าผลผลิตที่ได้รับจะเพิ่มขึ้นจาก 670 กิโลกรัม เป็น 800-1,000 กิโลกรัมอย่างแน่นอน

ที่สำคัญคือต้นทุนจะลดต่ำลง ถือได้ว่าการปลูกข้าวชนิดนี้เป็นอีกทางเลือกหนึ่งของเกษตรในการปลูกข้าวเจ้าพื้นเมืองพันธุ์ดี ผลผลิตสูง คุณภาพดีมากขึ้น รวมทั้งไม่ต้องซื้อข้าวรับประทานเนื่องจากเกษตรกรปลูกเอง สำหรับเกษตรกรภาคเหนือ โดยเฉพาะบนดอยมักจะประสบปัญหาข้าวไม่เพียงพอต่อการบริโภค เนื่องจากพื้นที่เพาะปลูกมีน้อยนั่นเอง

รองอธิบดีกรมการข้าว กล่าวว่า ด้วยคุณสมบัติพันธุ์ข้าวอีโตที่เป็นข้าวคุณภาพดี นักวิจัยของกรมการข้าวจึงได้ศึกษาและคัดพันธุ์บริสุทธิ์ของข้าวพันธุ์นี้เพื่อส่งเสริมให้เป็นข้าวประจำถิ่นที่มีคุณภาพ และมีช่องทางการตลาดในอนาคต รวมทั้งอาจเป็นข้าวที่เป็นตลาดเฉพาะในพื้นที่ เหมือนข้าวสังข์หยด หรือข้าวชนิดอื่น ๆ ที่มีประจำท้องถิ่นเท่านั้น

สำหรับการคัดพันธุ์บริสุทธิ์ใช้เวลานานพอสมควร ซึ่งจะเริ่มขั้นตอนคือการนำมาปลูกในแปลงสาธิตเพื่อดูการเจริญเติบโต แปลงสาธิตที่กรมกำลังดำเนินการทดลองปลูกอยู่นี้เป็นของนายธนชัย ศรีวิขัย เกษตรกร ม.13 บ้านเมืองงามใต้ ต.ท่าตอน อ.แม่อาย จว.เชียงใหม่ ที่ดำเนินการมาตั้งแต่การตกกล้าเมื่อวันที่ 15 กรกฎาคม 2562 ปักดำ 9 สิงหาคม 2562