ปี 2549 เป็นปีมหามงคลอีกปีหนึ่งที่มีพระราชพิธีและงานฉลองสำคัญ ได้แก่ พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี และงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พุทธศักราช 2549 ในวโรกาสที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงครองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี คงยังจะพอจำภาพพระราชพิธีเสด็จออกมหาสมาคมทรงรับการถวายพระพรชัยมงคล ณ สีหบัญชร ระเบียงหน้าพระที่นั่งอนันตสมาคมเมื่อวันที่ 9 มิถุนายน 2549 กันได้ และภาพพระราชอาคันตุกะจากพระราชวงศ์ต่าง ๆ ทั่วโลกซึ่งเสด็จพระราชดำเนินมาร่วมงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี รวม 25 ประเทศด้วยกัน ซึ่งในปีดังกล่าวนี้ต้องนับว่าเป็นปีแรกเริ่มต้นที่คนไทยทั้งประเทศพร้อมใจกันสวมใส่เสื้อสีเหลืองสีสัญลักษณ์ของวันจันทร์ซึ่งเป็นวันพระบรมราชสมภพของพระองค์ท่านเพื่อแสดงความจงรักภักดีอย่างพร้อมเพรียง ในโอกาสที่มีความสำคัญยิ่งนี้ธนาคารแห่งประเทศไทยก็ได้ร่วมน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณด้วยการจัดพิมพ์และออกใช้ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ชนิดราคา 60 บาท รวมจำนวน 9,999,999 ฉบับ

ธนบัตรมีขนาดความยาว 16.2 เซนติเมตร ความกว้าง 8.1 เซนติเมตร เพื่อให้เป็นตัวเลขที่นำมาบวกรวมกันแล้วได้เท่ากับ 9 ซึ่งมีความหมายถึงรัชกาลที่ 9 สีพื้นหลักในธนบัตรด้านหน้าใช้สีเหลืองซึ่งเป็นสีประจำวันพระบรมราชสมภพ ภาพประธานในธนบัตรด้านหน้าเป็นพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชประทับเหนือพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์ ณ พระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย และทอดเครื่องราชูปโภคบรมราชอิสริยยศ มุมบนด้านขวามีตราสัญลักษณ์งานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พุทธศักราช 2549 ธนบัตรทุกฉบับมีเลข ๙ นำหน้าหมวดอักษรไทย ธ และเลข 9 นำหน้าหมวดอักษรโรมัน K ความหมายถึง พระมหากษัตริย์ ตามด้วยหมายเลข 7 หลัก เริ่มตั้งแต่ ๙ ธ (9 K) oooooo๑ – ๙ ธ (9 K) ๙๙๙๙๙๙๙ ลายมือชื่อในธนบัตร นายทนง พิทยะ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง และ หม่อมราชวงศ์ ปรีดิยาธร เทวกุล ผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทย ธนบัตรพิมพ์โดยโรงพิมพ์ธนบัตร ธนาคารแห่งประเทศไทย

อย่างไรก็ตาม พบว่ามีธนบัตรบางฉบับที่มีหมวดอักษรโรมันแตกต่างออกไปคือหมวด 9 S ซึ่งน่าจะเป็นธนบัตรหมวดพิเศษสำหรับธนบัตรทดแทน หรือ Star Notes ที่ใช้เติมแทรกแทนธนบัตรฉบับที่พิมพ์เสีย

ลักษณะพิเศษที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่าก็คือที่บริเวณดวงฟอยล์สีเงินสะท้อนแสงวาววับรูปดอกบัวบานซึ่งผนึกไว้อยู่ที่ด้านหน้าธนบัตร ภายในมีพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เมื่อพลิกธนบัตรไปมาจะเห็นตัวเลข ๖๐ และ 60 สลับกันไปมา พื้นหลังมีตัวอักษรไทยเล็ก ๆ คำว่า “ทรงพระเจริญ” และแถวตัวเลข “60” ตัวเล็ก ๆ ส่วนที่บริเวณมุมล่างด้านชวา ตัวเลขอารบิกบอกราคา “60” นั้นพิมพ์ด้วยหมึกพิมพ์พิเศษสีเขียว แต่เมื่อพลิกขอบล่างธนบัตรขึ้นในมุมมองที่เหมาะสม จะเห็นเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำเงิน

บริเวณพื้นที่ว่างที่อยู่ข้างใต้รูปตราสัญลักษณ์งานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พุทธศักราช 2549 เมื่อยกขึ้นส่องกับแสงสว่างจะปรากฏลายน้ำพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์ สำหรับที่บริเวณมุมล่างซ้ายด้านหน้าธนบัตรซึ่งเห็นเป็นรูปลายประดิษฐ์สีเหลือง สีขาว และสีน้ำตาล บริเวณที่ว่านี้ได้มีการซึ่งพิมพ์แยกส่วนตัวเลข 60 เอาไว้ โดยพิมพ์ส่วนหนึ่งไว้ด้านหน้าธนบัตร และพิมพ์อีกส่วนหนึ่งไว้ด้านหลัง เมื่อยกธนบัตรขึ้นส่องดูกับแสงสว่างจะมองเห็นเป็นตัวเลข 60 ที่สมบูรณ์

เมื่อนำธนบัตรไปอยู่ภายใต้แสงเหนือม่วงหรือแสงอัลตราไวโอเลตก็จะปรากฏให้เห็นเส้นใยเรืองแสงเส้นเล็ก ๆ หรือที่บางคนเรียกว่าเส้นขนแมวซึ่งฝังอยู่ในเนื้อกระดาษธนบัตร ในส่วนบริเวณที่เป็นลายน้ำในธนบัตรก็จะปรากฏให้เห็นอักษรพระปรมาภิไธย ภ.ป.ร.เป็นสีส้มเรืองแสง หมวดอักษรและหมายเลขในธนบัตรซึ่งปกติจะเห็นเป็นสีแดงก็จะเห็นเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำเงินเรืองแสง ในส่วนของเส้นใยสีโลหะที่ถ้าส่องดูกับแสงสว่างแล้วเพ่งสายตาดูหน่อย ก็จะได้เห็นว่ามีตัวอักษร “ทรงพระเจริญ” ตัวเล็ก ๆ อยู่บนเส้นที่ว่านี้ แต่เมื่อส่องดูกับแสงเหนือม่วงเส้นใยสีโลหะนี้ก็จะเรืองแสงขึ้นให้เห็นเป็นสีธงชาติไทย

สำหรับด้านหลังของธนบัตรภาพประธานเป็นพระบรมฉายาสาทิสลักษณ์พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชขณะทรงประกอบพระราชกรณียกิจ ภาพประกอบที่อยู่ทางด้านซ้ายของภาพประธานเป็นภาพของเขื่อนคลองท่าด่าน หรือเขื่อนขุนด่านปราการชลซึ่งเป็นโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ อยู่ที่ตำบลหินตั้ง อำเภอเมืองฯ จังหวัดนครนายก  ถัดลงมาเป็นภาพพระราชกรณียกิจในการเสด็จพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรเพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุข ถัดลงมาอีกมีข้อความว่า “ที่ระลึกเนื่องในโอกาสการจัดงานฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี พุทธศักราช ๒๕๔๙” ส่วนภาพประกอบทางด้านขวาของภาพประธานเป็นภาพนาข้าวและชาวนา

ธนบัตรที่ระลึกเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เนื่องในโอกาสการจัดงาน ฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปี พุทธศักราช 2549 ออกใช้แค่ชนิดราคาเดียวคือชนิดราคา 60 บาท วันจ่ายแลกแก่ประชาชนเป็นวันแรกคือวันที่ 9 มิถุนายน 2549 สถานที่จ่ายแลกตอนนั้นมีทั้งที่ ธนาคารแห่งประเทศไทยสำนักงานใหญ่ สำนักงานสุรวงศ์ สำนักงานภาคเหนือที่เชียงใหม่ สำนักงานภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่ขอนแก่น สำนักงานภาคใต้ที่หาดใหญ่ และศูนย์จัดการธนบัตรลำปาง รวมทั้ง สำนักงานใหญ่และสาขาของธนาคารพาณิชย์ทุกแห่งทั่วประเทศ โดยเป็นการจ่ายแลกพร้อมกับปกแผ่นพับกระดาษแข็งสำหรับใช้บรรจุใส่ธนบัตรที่ระลึกฯ ซึ่งมีรายละเอียดต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับธนบัตรพิมพ์เอาไว้ด้วย ราคาจ่ายแลกธนบัตรพร้อมปกแผ่นพับอยู่ที่ชุดละ 100 บาท รายได้ส่วนต่างจากมูลค่าหน้าธนบัตรได้นำขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช โดยไม่หักค่าใช้จ่าย

การออกใช้ธนบัตรที่ระลึกในครั้งนี้นับว่าเป็นครั้งที่ 10 นับตั้งแต่ที่มีการออกธนบัตรที่ระลึกเป็นครั้งแรกเมื่อปี 2530 นับตั้งแต่ที่มีการออกธนบัตรที่ระลึกเป็นครั้งแรกเมื่อปี 2530 และเป็นการออกใช้ธนบัตรชนิดราคา 60 บาท เป็นครั้งที่ 2 ของบ้านเรา นับตั้งแต่ที่มีการออกใช้ธนบัตรเป็นครั้งแรกเมื่อปี 2445 โดยมีการออกใช้บัตรธนาคารชนิดราคา 60 บาทเป็นครั้งแรกเมื่อปี 2530 ในมหามงคลสมัยที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงเจริญพระชนมพรรษาหกสิบบริบูรณ์ ซึ่งบัตรธนาคารนั้นก็เป็นเงินตราตามกฎหมายเช่นเดียวกับธนบัตร

ธนบัตรที่ระลึกที่ออกใช้ถึงจะเป็นธนบัตรที่ใช้ชำระหนี้ตามกฎหมายได้เช่นเดียวกันกับธนบัตรหมุนเวียน แต่ก็ไม่แน่ใจว่าเคยมีคนนำไปใช้ซื้อของกันบ้างหรือเปล่า คนขายของเองตอนรับเงินไปพอเห็นธนบัตรหน้าตาไม่เหมือนที่เคยหยิบจับอยู่ทุกวันก็อาจจะงง ๆ บ้าง เพราะบางทีก็ไม่ค่อยแน่ใจว่าธนบัตรที่ระลึกนั้นก็เอาไปใช้ซื้อของได้เหมือนกัน

นึกถึงตอนที่ไปต่อคิวแลกวันที่เปิดจ่ายแลกเป็นวันแรก กว่าจะได้มาต้องไปเข้าแถวรอตั้งแต่เช้าตรู่แล้วก็เลยไม่กล้าเอาออกมาใช้

ชาร
3 ธันวาคม 2559