พิษของบุหรี่นั้น อาจแยกได้เป็น 3 ส่วนคือ จากควันบุหรี่จากกระดาษที่ใช้มวนบุหรี่และจากตัวยาเส้น

                ควันบุหรี่นอกจากระคายเคืองต่อเยื่อบุของตา จมูก คอ และหลอดลมแล้ว ยังมีแก๊สพิษคาร์บอนมอนอกไซด์ แอลดีไฮด์ กับกรดไฮโดรไซยานิก ซึ่งจะทำลายสุขภาพแบบเดียวกับควันจากท่อไอเสียรถยนต์ ทำให้เหนื่อยง่าย ใจสั่น เจ็บหน้าอก หายใจไม่สะดวกและเป็นโรคโลหิตจางได้

อนึ่ง ควันบุหรี่ ผงถ่านและยางเหนียวในบุหรี่จะไปคั่งสะสมอยู่ในปอด ทำให้เป็นเนื้อปอดดำเป็นจุด ๆ และเกิดถุงลมพองได้ง่าย ยิ่งกว่านั้นได้มีการวิเคราะห์พบว่า กระดาษที่ใช้มวนบุหรี่ เมื่อติดไฟจะมีสารที่ทำให้เกิดเป็นมะเร็งได้ถึง 10 กว่าชนิด และในตัวยาเส้นเองก็มีอีกมาก ด้วยเหตุนี้จากการที่นิยมสูบบุหรี่กันมากขึ้นรวมทั้งสุภาพสตรีด้วย ในระยะ 20 กว่าปีมานี้ ทำให้คนเป็นโรคถุงลมโป่งพองและมะเร็งปอดเพิ่มขึ้นถึง 20 เท่า เฉพาะในปี พ.ศ. 2523 คนอเมริกันได้ตายด้วยโรคมะเร็งปอดถึง 80,369 คน ในเรื่องนี้ ลอร์ด โรเซนไฮม์ แห่งองค์การ อนามัยโลกได้กล่าวว่า ถ้าหากประชากรทั่วโลกเลิกสูบบุหรี่เสีย มะเร็งปอดก็จะลดลงไปได้ถึง 90 เปอร์เซ็นต์

นิโคตินเป็นพวกแอลคาลอยด์ มีอยู่ในใบยาสูบ 2 – 6 เปอร์เซ็นต์ จัดว่าเป็นยาพิษต่ออวัยวะต่าง ๆ เช่น ต่อระบบประสาทของกล้ามเนื้อ ทำให้มือสั่นจนถึงกับกระตุก กล้ามเนื้ออ่อนกำลัง ฉะนั้นพวกที่ติดบุหรี่จึงไม่สามารถทำงานที่ละเอียดหรือเป็นนักกีฬาที่ดีได้ ฤทธิ์ต่อระบบทางเดินอาหาร จะกระตุ้นน้ำลายและน้ำย่อยให้ออกมามาก ทำให้รู้สึกคลื่นไส้ อาเจียน เหงือกอักเสบ และเป็นโรคแผลของกระเพาะอาหารได้ง่าย

                ฤทธิ์ต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดทำให้ใจสั่น หลอดเลือดตีบ แขนขาชา เป็นตะคริว และปวดเจ็บตามน่อง ดังที่เคยมีข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์เมื่อ 5 ปีที่แล้วว่า ได้มีผู้ป่วยที่ติดบุหรี่หลายรายเกิดเท้าเน่าดำเป็นแผลเรื้อรังและปวดอย่างรุนแรงที่เรียกว่า “แก็งกริน” ถึงกับต้องตัดเอานิ้วเท้าหรือนิ้วมือออกทิ้งไป

          การสูบบุหรี่เท่ากับการอัดสารนิโคตินเข้าสู่ปอดโดยตรง แล้วก็พุ่งเข้าสู่สมองทันทีภายในระยะเวลาเพียง 8 วินาทีเท่านั้น                 นิโคตินจะเข้าไปยังศูนย์สมองต่าง ๆ แพร่กระจายไปทั้งระบบประสาท ที่สำคัญ จะไปกระตุ้นสื่อเคมีโดปามีน (Dopamine) นอร์แอดรีนาลีน (Nordrenalin) และซีโรโตนีน (Sero-

tonin) ให้หลั่งออกมามาก ไม่แพ้ยาบ้าหรือยาโคเคนเลย

                นอกจากจะขึ้นสู่สมองแล้ว นิโคตินยังกระจายไปทั่วร่างกายด้วย แต่จะถูกทำลายให้หายไปจากร่างกายอย่างรวดเร็วภายในเวลา 2 -  4 ชั่วโมง

                สถิติพบว่า ผู้ที่สูบบุหรี่วันละ 10 มวน มีโอกาสเป็นโรคหลอดเลือดหัวใจง่ายขึ้นเท่าตัว ถ้าสูบวันละ 20 มวน โอกาสจะมากขึ้นเป็น 4 เท่า ยิ่งสูบมากถึงวันละ 40 มวน โอกาสก็จะยิ่งขึ้นเป็นถึง 9 เท่า

                ส่วนฤทธิ์ต่อระบบหายใจ นั้นก็มีมากมาย นับตั้งแต่ทำให้ไอเรื้อรัง แน่น เจ็บหน้าอก หายใจไม่ใคร่สะดวกแล้ว ยังเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้หลอดลมอักเสบ ถุงลมพอง และมะเร็งในปอดได้ง่าย

                ฤทธิ์ที่สำคัญมากอีกอย่างหนึ่งก็คือ แม่ที่ติดบุหรี่จะมีโอกาสแท้งบุตรได้ง่าย บุตรที่เกิดมาจะมีรูปร่างไม่สมประกอบและเป็นโรคหัวใจพิการมาแต่กำเนิดได้ง่าย บุตรมักจะตัวเล็กและน้ำหนักน้อยกว่าเด็กปกติถึงครึ่งกิโลกรัม และเมื่อโตขึ้นถึงอายุ 7 ขวบ ก็จะเตี้ยกว่าเด็กปกติครึ่งนิ้ว สติปัญญาก็เจริญช้ากว่ากันถึง 5 เดือน นอกจากนั้นยังเป็นโรคหืดได้ง่ายอีกด้วย

                เพราะพิษของบุหรี่ที่ทำให้เป็นมะเร็งในปอดหรือเป็นโรคหัวใจนั้นต้องใช้เวลานาน 20 – 30 ปี คนจึงไม่กลัวกัน ถ้าแม้นว่าพิษดังกล่าวเกิดขึ้นภายใน 1 – 2 ปี คนก็คงเลิกสูบบุหรี่กันหมดนานแล้ว