สิ่งต่างๆที่อยู่ใกล้ตัวเรา บางครั้งการตั้งอยู่ของมันทำให้เราคุ้นชินจนหลงลืมความสำคัญ จนกระทั่งเราจากมาและได้มองกลับเข้าไปก็จะรู้ว่า สิ่งที่เราเคยมองข้ามนั่นเป็นสิ่งที่น่าภูมิใจเพียงใด ที่เกริ่นมานี้เป็นประสบการณ์โดยตรงของผมเองที่เติบโตมาในย่านตลาดพลู ชุมชนชาวจีนเก่าแก่ของฝั่งธน ที่ในอดีตผมเองคุ้นชินกับการใช้ชีวิตในย่านนี้จนไม่ได้รู้สึกอะไร แต่พอต้องโยกย้ายออกไป จึงทำให้เริ่มตระหนักถึงคุณค่าของชุมชน และสถานที่ที่เราเคยอาศัยอยู่ ทั้งวัดวาอารามที่มีเอกลักษณ์ อาหารการกินอร่อยๆ วิถีชีวิตชุมชนอันเก่าแก่ของคนในย่านนี้ครับ

ตลาดพลู เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่ริมคลองบางหลวง หรือคลองบางกอกใหญ่ ในอดีตคลองบางหลวงคือลำน้ำเจ้าพระยาเดิม ก่อนจะถูกขุดคลองลัดเมื่อกว่า 500 ปีก่อน จนกลายเป็นแค่ลำคลองสายหนึ่ง แต่การตั้งถิ่นฐานของชุมชนในแถบนี้ที่มีมาแต่โบราณ ก็ยังปรากฎหลักฐานจนถึงปัจจุบัน ดังเช่นวัดต่างๆที่ตั้งอยู่ริมคลองบางหลวงที่ตั้งอยู่ในระยะที่เรียกว่า กำแพงวัดติดกำแพงวัดกันเลย นอกจากนี้แต่ละวัดยังมีประวัติการสร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ก่อนจะส่วนใหญ่จะได้รับการบูรณะในสมัยรัชกาลที่ 3 ดังนั้นถ้ามาเที่ยววัดที่แถบนี้จะสังเกตได้ว่า วิหาร อุโบสถ จะไม่ค่อยปรากฎช่อฟ้า ใบระกา แต่จะเป็นการใช้กระเบื้องเคลือบจีนมาตกแต่งลวดลาย ตามแบบศิลปะแบบพระราชนิยมในรัชกาลที่ 3

วันนี้จึงมาชวนไปเที่ยววัดในย่านคลองบางหลวง-คลองด่าน กันครับ หรือจะเรียกว่าเป็นการไหว้พระเก้าวัดในย่านฝั่งธนก็ไม่ผิดนัก เพราะวัดที่นี่อยู่ติดกันจนเดินทะลุกันได้เกือบหมด เริ่มจากวัดราชโอรส วัดประจำรัชกาลที่ 3 ที่ได้ทรงปฏิสังขรและถวายเป็นพระอารามหลวง ภายในนอกจากได้รับการตกแต่งด้วยตุ๊กตาหินแกะสลักจากประเทศจีนแล้ว ภายในพระอุโบสถยังงดงามด้วยภาพจิตรกรรมฝาผนังลวดลายแบบจีนด้วย

วัดที่สองที่แนะนำคือวัดอินทารามวรวิหาร วัดสำคัญในสมัยกรุงธนบุรี ที่พระเจ้ากรุงธนบุรีได้ปฏิสังขรณ์ขึ้นมาใหม่และทรงมาประกอบพระราชกุศลที่วัดแห่งนี้เป็นประจำ ที่นี่ยังเป็นที่ตั้งของเจดีย์บรรจุพระบรมอัฐิของพระองค์อีกด้วย พระอุโบสถของวัดอินทารามวรวิหารที่ปรากฏในปัจจุบันถูกสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3

วันที่ 3 คือวัดจันทรารามวรวิหาร วัดเล็กๆที่ชาวบ้านเรียกกันว่าวัดกลาง เพราะถูกขนาบด้วยวัดอินฯ และวัดราชคฤห์ วัดเล็กๆแห่งนี้เป็นวัดโบราณ สร้างขึ้นตั้งแต่ในสมัยอยุธยา แต่ได้รับการบูรณะในสมัยรัชกาลที่ 3 ดังนั้นพระอุโบสถจึงเป็นแบบศิลปะพระราชนิยมในรัชกาลที่ 3 คือไม่มีช่อฟ้า โดยหน้าบันมีการประดับด้วยกระเบื้องเคลือบเป็นลวดลายแบบจีน

ถัดมาเป็นวัดราชคฤห์ หรือคนแถวนั้นเรียกกันว่าวัดมอญ เป็นวัดที่สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย สันนิษฐานว่าคนมอญที่หนีมาจากพม่าได้ร่วมกันสร้างวัดแห่งนี้ขึ้นมา และมีพระมอญอาศัยอยู่จำนวนมาก ชาวบ้านจึงเรียกติดปากว่าวัดมอญ ส่วนชื่อวัดราชคฤห์ มีที่มาจากเจดีย์บรรจุพระบรมธาตุที่นำมาจากกรุงราชคฤห์ ประเทศอินเดีย ในสมัยสมเด็จพระเจ้าตากสิน

ในสมัยกรุงธนบุรี พื้นที่แถบนี้เป็นชัยภูมิของทหารไทยในการซุ่มยิงทหารพม่าที่ยกทัพมาทางเรือ จึงเรียกกันว่า ตำบลบังยิงเรือ ต่อมาเพี้ยนมาเป็น บางยี่เรือ ดังนั้นในสมัยก่อน วัดทั้ง 3 ในแถบนี้จึงถูกเรียกตามชัยภูมิ อันได้แก่ วัดบางยี่เรือเหนือ คือวัดราชคฤห์ วัดบางยี่เรือกลางคือวัดจันทาราม และวัดบางยี่เรือใต้ คือวัดอินทาราม หรือบางครั้งก็เรียกกันสั้นๆว่า วัดใต้

วัดถัดมา คือวัดนางชี วัดโบราณอีกแห่งหนึ่ง สร้างขึ้นสมัยอยุธยา โดยมีตำนานเล่าว่า พระยาพิชัยมนตรี สร้างขึ้นเนื่องจากลูกสาวได้ป่วยอย่างไม่รู้สาเหตุ จนกระทั่งมีชีปะขาวมาเข้าฝันให้ว่าให้ลูกสาวบวชชีแก้บนเมื่อหายป่วย ต่อมาเมื่อลูกสาวหายป่วยจริงตามที่ชีปะขาวในฝันบอก พระยาพิชัยมนตรีจึงให้ลูกสาวบวชชีและสร้างวัดแห่งนี้ขึ้น และได้ชี่อว่า วัดนางชี สิ่งก่อสร้างภายในวัดที่ปรากฎในปัจจุบัน ได้รับการปฏิสังขรณ์ขึ้นสมัยรัชกาลที่ 3 ในรูปแบบศิลปะจีน โดยเน้นการใช้กระเบื้องเคลือบมาตกแต่งเป็นลวดลายอันอ่อนช้อย

ถัดมาไม่ไกล คือวัดอัปสรสวรรค์ หรือชาวบ้านเรียกกันว่าวัดหมู เนื่องจากสร้างขึ้นโดยชาวจีนที่มีอาชีพเลี้ยงหมู ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้รับการบูรณะปฏิสังขรณครั้งใหญ่ และเปลี่ยนชื่อเป็นวัดอัปสรสวรรค์  พระอุโบสถของที่นี่มีลักษณะเดียวกับวัดในแถบนี้ แต่ที่แตกต่างคือภายในเป็นที่ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยถึง 28 พระองค์ เป็นตัวแทนของพระพุทธเจ้าในชาติภพต่างๆทั้ง 28 ภพ

เพียงแค่ข้ามคลองจากวัดอัปสรฯ ก็เป็นเขต วัดขุนจันทร์ วัดอีกแห่งหนึ่งที่มีประวัติการสร้างตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ สร้างขึ้นโดยพระยามหาอำมาตย์ ที่ในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้รับการแต่งตั้งเป็นแม่ทัพขึ้นไปตีเมืองเวียงจันทร์จนสำเร็จ เมื่อเสร็จศึกจึงคิดสร้างวัดขึ้นในที่ดินริมคลองบางหลวง และได้เรียกขานชื่อวัดนี้ว่า วัดขุนจันทร์

สองวัดสุดท้ายที่จะพาไปในครั้งนี้ อยู่เลยไปทางคลองด่านด้านติดกับวัดราชโอรส นั่นคือวัดนางนอง และวัดหนัง ทั้งสองวัดเป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยอยุธยา แต่ได้รับการบูรณะขึ้นมาใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 3 ดังนั้นทั้งงานศิลปกรรม สถาปัตยกรรม จึงได้รับรูปแบบที่มีการผสมผสานศิลปะจีนดังเช่นวัดในละแวกเดียวกัน

สำหรับผู้ที่คุ้นเคยกับการไหว้พระ 9 วัดในเกาะกรุงรัตนโกสินทร์ อยากแนะนำให้ลองเปลี่ยนบรรยากาศมาไหว้พระ 9 วัดในย่านชุมชนโบราณอย่างชุมชนตลาดพลูดูครับ แล้วจะได้เห็นว่าวัดวาอารามในย่านนี้มีเอกลักษณ์ที่งดงามไปอีกแบบ ต่างจากรูปสถาปัตยกรรมแบบไทยประเพณีที่เราคุ้นเคยกัน อีกทั้งยังได้มาสัมผัสวิถีชีวิตของชุมชนเก่าแก่อีกแห่งหนึ่งของกรุงเทพฯครับ