เวิ้งวิภาษ หนังสือพิมพ์สยามรัฐรายวัน ฉบับประจำวันศุกร์ที่ 29 มิถุนายน 2555

อติภพ ภัทรเดชไพศาล

ส่วนตัวแล้วผมคิดว่ากรณีการใช้ร่างกายวาดภาพของ น.ส.ดวงใจ จันทร์เสือน้อย ในรายการไทยแลนด์ ก็อต ทาเลนต์นั้นเป็นแผนการตลาดที่จงใจวางไว้เพื่อให้สื่อเล่นโดยเฉพาะ

ผมจึงไม่อยากจะพูดถึงกรณีนี้เท่าไรนัก แต่จะขอตั้งข้อสังเกตประเด็นทางศีลธรรมในสังคมไทย ที่พอเกิดเรื่องพวกนี้ขึ้น มักมีหน่วยงานอย่างกระทรวงวัฒนธรรม (เช่นกรณีเลดี้ กาก้า) หรือกรรมการสิทธิมนุษยชน หรือองค์กรอื่นๆ ออกมาแถลงการตำหนิหรือถึงขั้นประณามการกระทำนั้นๆ อย่างรุนแรง

โดยกรณีของรายการไทยแลนด์ ก็อต ทาเลนต์น้ัน กสทช. ดำเนินการอย่างเป็นรูปธรรมโดยปรับสถานีโทรทัศน์ช่อง 3 เป็นเงินสามแสนบาท ข้อหาเผยแพร่ภาพที่ไม่เหมาะสม

คำอธิบายเดียวที่ใช้กันอย่างครอบจักรวาล ก็คือคำอธิบายว่าเป็นการกระทำลามกอนาจาร ภาพหรือข้อความใดๆ ที่สื่อถึงเรื่องเพศ จะถูกถือว่าเป็นสิ่งที่ไม่เหมาะสม และอันตรายอย่างยิ่ง โดยเฉพาะต่อเยาวชน

เพราะพฤติกรรมเหล่านี้จะเป็นตัวอย่างที่ไม่ดีต่อเยาวชน อาจนำไปสู่การลอกเลียนแบบหรือมั่วเซ็กส์กันตั้งแต่ยังเป็นวัยรุ่น

ขัดกับวัฒนธรรมไทยที่ดีงามเป็นอย่างยิ่ง

ข้ออ้างว่าด้วยวัฒนธรรมไทยนี้ถูกนำมาใช้ แม้กระทั่งโดยศิลปินใหญ่ๆ ที่ดูแล้วน่าจะมีความคิดก้าวหน้า ยังกล่าวถึงกรณีนี้ว่า - ถึงการทำบอดี เพนท์อาจนับว่าเป็นศิลปะ แต่ก็ไม่เหมาะกับสังคมไทย เพราะวัฒนธรรมไทยนั้นไม่เหมือนฝรั่ง

วัฒนธรรมไทยที่ดีงามมีสูตรสำเร็จง่ายๆ อยู่ที่ความเรียบร้อย ความอ่อนหวาน และผู้หญิงไทยต้องเป็นกุลสตรี

ผมไม่อยากถกเถียงหรือพยายามหานิยามว่าวัฒนธรรมไทยที่แท้แล้วเป็นอย่างไร แต่จะพยายามหาร่องรอยจากอดีต ผ่านวรรณคดี ว่าคนไทยเราคิดอย่างไรกับเรื่องเพศ

กรณีแรกที่น่าสนใจคือแบบสอนหนังสือไทย ของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) พิมพ์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2414 ที่เรามักรู้จักกันในชื่อ “มูลบทบรรรพกิจ” ซึ่งเป็นชื่อบทแรกของหนังสือ

แบบเรียนนี้ ใช้กันมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 มีเนื้อหาว่าด้วยวิธีใช้อักษรสูง กลาง ต่ำ การผัน การประสมอักษร สะกดการันต์ โดยเหตุแห่งการแต่ง เริ่มมาจากการที่รัชกาลที่ 5 ทรงดำริจะจัดการการศึกษาแก่เยาวชน มีการจัดตั้งโรงเรียนหลวง และโปรดเกล้าฯ ให้พระยาศรีสุนทรโวหารแต่งหนังสือเล่มนี้ขึ้น

แบบเรียนชุดนี้ ถูกใช้เป็นแบบเรียนหลักในการเรียนการสอนภาษาไทยเป็นเวลาราวๆ 80 ปี (ถึงราวๆ ปี พ.ศ. 2490-2500)

เนื้อหาในส่วนของบทแรก ส่วนมากสันนิษฐานว่าเป็นการนำเค้าโครงในหนังสือจินดามณี (สมัยอยุธยา) มาขยายเพิ่มเติมและปรับให้เข้ากับยุคสมัยในขณะนั้น และยังมีการแทรกกาพย์เรื่องพระไชยสุริยา ซึ่งกล่าวกันว่าสุนทรภู่ เป็นผู้แต่งเข้าไปด้วย เพื่อให้นักเรียนอ่านประกอบหัวข้อการสะกดคำในแม่ต่างๆ

กาพย์พระไชยสุริยานี่แหละ ที่ผมคิดว่าอาจอธิบายความคิดเกี่ยวกับเรื่องเพศกับการศึกษาของเยาวชนในทัศนคติของคนไทย (หรือสยาม) ในยุคนั้นได้เป็นอย่างดี

เพราะบางตอนในกาพย์เอ่ยถึงเรื่องทางเพศอย่างชัดเจน เช่นในตอนที่ตำหนิพระไชยสุริยาว่าไม่ดำรงอยู่ในสัตย์ธรรม เพราะ

“ค่ำเช้าเฝ้าสีซอ  เข้าแต่หอล่อกามา”

โดยเฉพาะบทหัดอ่านแม่กด ที่เริ่มต้นว่า “ขึ้นกดบทอัศจรรย์ เสียงครื้นครั่นขั้นเขาหลวง” นั้น บทกวีบรรยายเปรียบเปรยการร่วมเพศตามขนบยาวตลอดบท แล้วลงท้ายว่า

“สององค์ทรงสังวาศ  โลกธาตุหวาดหวั่นไหว

ตื่นนอนอ่อนอกใจ เดินไม่ได้ให้อาดูร”

ซึ่งสำหรับผมแล้วนี่เป็นหลักฐานที่ชี้ให้เห็นว่า วัฒนธรรมของชาวสยามแต่ก่อน ดูจะไม่ได้เดือดร้อนกับเรื่องที่เยาวชนจะรู้เห็นเรื่องทางเพศนัก เพราะทุกข้อความที่ผมอ้างมานั้นปรากฏอยู่ในแบบเรียนมาตรฐานที่ใช้สอน “กุลบุตร กุลธิดา” เมื่อนานมาแล้ว

ยิ่งกรณีที่วรรณคดีสโมสรของรัชกาลที่ 6 ยกย่องลิลิตพระลอว่าเป็น “หนังสือแต่งดี” และเป็น “ยอดแห่งกลอนลิลิต” นั้น ยิ่งแสดงให้เห็นว่าเนื้อหาเรื่องเพศอันโจ่งแจ้งในลิลิตพระลอ ไม่ได้ส่งผลให้วรรณคดีถูกตราว่าลามกหยาบคายแต่ประการใดโดยสิ้นเชิง

ทั้งๆ ที่บทอัศจรรย์ในท้ายเรื่องนั้น เป็นบทอัศจรรย์ชนิดเซ็กส์หมู่สองหญิงหนึ่งชายด้วยซ้ำ ดังที่ว่า

“...สามกษัตริย์แก่นท้าว กรโอบองค์โน้มน้าว

แนบเนื้อเรียงรมย์

...กรเกี้ยวกรกอดเกื้อ  เนื้อแนบเนื้อโอ่เนื้อ

อ่อนเนื้อเอาใจ

...นมแนบนมนิ่มน้อง  ท้องแนบท้องโอ่ท้อง 

อ่อนท้องทรวงสมร”

ผมคิดว่าร่องรอยในวรรณคดี (เพียงส่วนหนึ่ง) ที่ยกมานี้ น่าจะบอกลักษณะของวัฒนธรรมไทยสมัยก่อนในส่วนที่เกี่ยวข้องกับเรื่องเพศได้บ้าง ไม่มากก็น้อย