3 กันยายน
มีคนพูดกันว่าปีนี้ฝนจะตกหนักกว่าปีก่อน เรียกกันว่าฝนพันปี จะตกตลอดตั้งแต่ปลายเดือนกันยาไปจนถึงเดือนพฤศจิกายน เป็นผลมาจากปัญหาของโลกร้อน จะทำให้เกิดน้ำท่วมใหญ่ในกรุงเทพฯค่อนข้างแน่นอน ถึงตอนนั้นไม่รู้ว่าโควิดจะจางหายไปบ้างแล้วหรือยัง ถ้าสมมุติว่าโรคระบาดยังไม่หยุดหรือเบาบางลง เจอหน้าท่วมเข้าอีก ทุกสิ่งทุกอย่างคงจะยิ่งซ้ำเติมให้แย่ลงไปอีก

ตอนอยู่บ้านหลังเก่าบนถนนรัตนาธิเบศร์นั้นฝนตกทีไรก็ใจหายใจคว่ำทุกครั้ง เพราะหมู่บ้านอินโดไทยที่เราอยู่นั้นเป็นที่ลุ่มแถมยังอยู่ติดคลอง มีน้ำไหลเอ่อล้นจากคลองน้ำเน่าขึ้นมาท่วมทุกครั้งที่ฝนตกติดต่อกันสักคืนหรือสองคืน เวลาน้ำท่วมเข้ามาสิ่งที่น่าสะอิดสะเอียนที่สุดก็คือกลิ่นเหม็นจากน้ำเน่าสกปรก และยังมีขยะลอยฟ่องอยู่เต็มทุกตารางนิ้ว เป็นถุงพลาสติก กล่องโฟม ผ้าอนามัยที่ใช้แล้ว เศษแพมเพิสลอยเกลื่อน คนในหมู่บ้านที่มีฐานะหน่อยก็ทุบบ้านเก่า ยกพื้นให้สูงขึ้นเกือบเมตร สร้างบ้านหลังใหม่ในพื้นที่เดิม แม้ตัวเองจะรอดจากน้ำท่วมไปได้ แต่ก็ไม่อาจลงเดินบนถนนที่มีน้ำขังอยู่ถึงขาอ่อน รถราก็เอาเข้ามาจอดไม่ได้

ผมอยู่ที่นั่นมาเกือบสามสิบปี ตั้งแต่เริ่มสร้างครอบครัวเมื่อปี2534 สมัยที่ถนนรัตนาธิเบศร์ยังก่อสร้างไม่เสร็จ สะพานพระนั่งเกล้ายังไม่เรียบร้อย ศาลากลางนนท์ยังอยู่ประจำอยู่ที่ท่าน้ำริมเจ้าพระเจ้า แต่ไม่นานทุกสิ่งทุกอย่างก็ถูกเนรมิตขึ้นมาใหม่

ผมจำถนนสายแคบ ๆ ที่รถสวนกันไปมาสองเลน มีถนนราดยางมตอยขนาบอยู่สองข้าง มีคูน้ำที่ใสสะอาดและมักจะเห็นปลาซิวปลาสร้อยว่ายเวียนอยู่ ผมเคยลงไปงมหาปลากัดมาใส่ขวดโหลไว้ดูเล่นสามสี่ตัว

ผมเคยหัดขับรถครั้งแรกบนถนนเส้นเล็ก ๆ เส้นนี้ โดยไม่มีใครสอน หมุนพวงมาลัย ขับช้า ๆ วนอยู่ในหมู่บ้าน ไม่กล้าออกไปถนนใหญ่ แต่แล้ววันหนึ่งก็ตกใจเมื่อเห็นรถเก๋งเก่าๆ ของใครก็ไม่รู้วิ่งมาด้วยความเร็วตรงบริเวณสามแยก แทนที่จะเหยียบเบรกให้รถจอดนิ่งอยู่กับที่ ตีนข้างขวาเผลอกดเข้าไปที่คันเร่งเต็มเหนี่ยว รถพุ่งพรวดเหมือนจรวดชนโครมเข้าที่กลางรถเก๋งคันเก่านั้นจนหักสองท่อน ผมตกใจนึกว่าทำให้คนตายแล้ว แต่คนขับซึ่งยังเป็นหนุ่มลงมาจากรถไม่เป็นอะไร มองรถตัวเองที่หักพับเหมือนข้อศอกด้วยหน้าตาบอกบุญไม่รับ ผมเหงื่อแตกซิกแล้วก็ลงไปขอโทษขอโพย บอกว่าเพิ่งหัดขับรถได้สามสี่วัน แล้วก็บอกเขาตามตรงว่ายังไม่มีใบขับขี่ อย่าเพิ่งแจ้งความหรือทำอะไรเลยนะ เดี๋ยวผมจะหาคนที่มีใบขับขี่มาช่วย รถของผมมีประกันชั้นหนึ่ง รับผิดชอบได้ทุกอย่าง ทั้งค่าซ่อม ค่าหมอ ค่าโรงพยาบาล

เขามองหน้าผมคงเห็นว่าซีดเผือดใกล้จะเป็นลมเต็มทีจึงตอบตกลง

ตั้งแต่นั้นมา ผมก็เลยไปสมัครเรียนขับรถที่โรงเรียน จนได้ใบขับขี่มาเป็นของตัวเอง และไม่เคยเกิดอุบัติเหตุขับรถชนคันอื่นอีกเลย

ตอนมาอยู่ใหม่ ๆ นั้น ฟุตบาทหน้าบ้านผมอยู่สูงกว่าถนนประมาณหนึ่งฟุต เวลาฝนตก น้ำก็เอ่อท่วมตรงฟุตบาทแต่ไม่เคยเข้าบ้านแม้แต่ครั้งเดียว ต่อมาทางเทศบาลได้มาขุดท่อประปาและเปลี่ยนถนนเป็นคอนกรีต ยกพื้นถนนให้สูงขึ้นกว่าหน้าบ้านประมาณสองคืบ ผลของการยกถนนให้สูงขึ้นนั่นเองก็ทำให้บ้านน้ำท่วมทุกครั้งที่ฝนตกหนัก กลางคืนได้ยินเสียงฝนซัดสาดลงบนหลังคาเมื่อไรก็เป็นต้องนอนหลับไม่สนิท เป็นห่วงว่าน้ำจะเข้าบ้านหรือเปล่า รองเท้า ถุงเท้า ที่วางรองเท้า หรือหนังสือบางเล่มที่วางอยู่บนพื้นอาจจะเปียกได้ บางคืนตื่นขึ้นมาตอนดึกตีสองตีสาม ลงไปดูน้ำข้างล่างว่าท่วมแล้วหรือยัง ก็เจอรองเท้าสี่ห้าคู่ลอยฟ่องอยู่ในห้องกระจกที่ทำเป็นโชว์รูมขายหนังสือของสำนักพิมพ์ด้วย น้ำท่วมแล้วก็แตกตื่น ช่วยกันเก็บรองเท้า ถุงเท้า ผ้าเช็ดเท้า และอะไรต่อมิอะไรไว้บนที่สูง รุ่งขึ้นถ้าน้ำยังท่วมอยู่อีก เราก็ขังตัวเองอยู่บนชั้นสองเป็นที่ทุลักทุเล เวลารถวิ่งเข้ามาในซอยก็ทำให้เกิดคลื่นสึนามิกระแทกโครมเข้ามาข้างในและทำให้ข้าวของและพื้นบันไดเปียกมากขึ้น

ที่น่าห่วงที่สุดคือหนังสือกับชั้นวางหนังสือ เราเปลี่ยนชั้นวางหนังสือกันแทบจะเรียกได้ว่าปีละหน เพราะว่าชั้นหนังสือสมัยใหม่นั้นถูกน้ำหรือแช่น้ำนานไม่ได้ มันเป็นกระดาษอัดเป็นแผ่นแข็ง ๆ หน้าตาดี แต่เมื่อแช่น้ำไว้สักคืนมันก็เปื่อยยุ่ยแล้วก็ทำให้หนังสือทั้งชั้นเอียงกระเท่เร่และหล่นโครมลงในน้ำ ถึงตอนนั้นก็ร้องไห้แทบไม่ออกทุกคราวไป เสียดายและก็เศร้าใจอย่างบอกไม่ถูก

มีบางปีที่น้ำท่วมนานถึงสามหรือสี่วัน ลูกค้าที่ชอบหนังสือแนวป่าของเราก็มักจะเดินถกขากางเกงลุยน้ำเข้ามาซื้อหนังสือที่สำนักพิมพ์ เด็ก ๆ ที่มาจากสลัมในซอยโรงเหล็กก็ยกขบวนกันมาเล่นน้ำอยู่หน้าบ้าน ดำผุดดำว่ายกันเป็นที่สนุกสนาน ลูกค้าที่เดินเข้ามาเห็นเด็ก ๆ เล่นน้ำก็ร้องว่าน้ำสกปรกเล่นเข้าไปได้อย่างไร เด็กก็ตะโกนสวนมา เล่นได้ครับ ลูกค้าบางคนน่ารักยืนแช่น้ำเน่าสกปรกเลือกหนังสืออยู่ได้เป็นนานสองนาน ซื้อไปห้าเล่มสิบเล่ม ใส่ถุงพลาสติกให้ จ่ายเงินแล้วเขาก็เดินออกไป เหมือนเป็นเรื่องปกติธรรมดา

บางคนโทรมาก่อน ถามว่าวันนี้ร้านเปิดหรือเปล่า บอกว่าน้ำท่วมอย่ามาเลย เขาบอกไม่เป็นไร เขาอุตส่าห์ขับรถผ่านมาทางนี้ อยากจะแวะรับหนังสือสักหน่อย ก็ไม่ว่าอะไร อยากเข้ามาก็เชิญ

บางคนซื้อขนมนมเนยมาฝาก บอกว่าชอบอ่านหนังสือป่ามานาน ทำให้อยากรู้จักว่าสำนักพิมพ์อยู่ตรงไหน วันหลังน้ำแห้งแล้วค่อยแวะเวียนมาดูใหม่

ไม่กี่ต่อมา ถนนรัตนาธิเบศร์ได้รับการขยายออกเป็นแปดเลน ยกสูงกว่าหนึ่งเมตร เชื่อมกับสะพานพระรามเก้าที่เพิ่งสร้างเสร็จ ทำให้รถสวนกันไปมาได้สะดวกขึ้น ความสูงของถนนเหมือนเป็นกำแพงยักษ์ ออกจากปากซอยเจอเข้ากับกำแพงถนนแล้วรู้สึกใจหาย เขาต้องทำทางลาดอยู่สองครั้งจึงจะทำให้รถเคลื่อนออกจากซอยบ้านผมได้สะดวกขึ้น ถนนที่สูงขึ้นกว่าเดิมนั่นเองทำให้หมู่บ้านที่ผมอยู่นั้นหมดสถานะภาพจากแอ่งกระทะ กลายเป็นหม้อขนาดยักษ์ที่รับน้ำไว้เต็ม ๆ คลองที่อยู่ติดบ้านนั้นพร้อมที่จะเอ่อล้นทุกครั้งที่มีใครถ่มน้ำลายลงไป ท่อน้ำในบ้านเริ่มมีปัญหาเพราะอยู่ต่ำกว่าระดับน้ำในคลอง การแก้ปัญหาก็คือต้องทุบบ้านทิ้งแล้วยกพื้นให้สูงขึ้นอย่างน้อยสองเมตร แล้วสร้างขึ้นมาใหม่ ต้องใช้เงินหลายล้านบาท

แต่คนในหมูบ้านบางคนไม่ได้เลือกทางนี้ ด้วยมีงบประมาณจำกัด จึงได้แต่เอาดินเอาทรายไปถมพื้นให้สูงขึ้น และดีดคานให้กลางบ้านขึ้นไปสักครึ่งเมตร ห้องข้างล่างก็คล้ายถ้ำ สูงแค่ไม่เกินสองเมตรพอให้คนเดินได้ ข้างบนนั้นยิ่งแล้วใหญ่ เดินขึ้นไปแล้วหัวเกือบชนเพดาล ผมไม่เลือกทางนี้ เพราะทำให้บ้านที่เหมือนถ้ำแคบ ไม่น่าอยู่ อึดอัด เคยคิดถึงขนาดว่า ทุบบ้านสองชั้นให้เหลือแค่ชั้นเดียว ถมพื้นให้สูงขึ้นหนีน้ำท่วม แต่ด้วยเนื้อที่ไม่มากนัก การอยู่ในบ้านชั้นเดียวต้องแบ่งห้องออกเป็นห้องทำงาน ห้องนอน ห้องลูกสาว ห้องน้ำ ห้องครัวนั้นไม่ง่ายเลย ความคิดดังกล่าวก็ถูกพับเก็บเอาไว้

เราอดทนอยู่กับบ้านที่น้ำท่วมทุกครั้งที่มีฝนตกหนักอยู่หลายปี แม้จะมุมมองที่เป็นบวกว่า ปีหนึ่งน้ำท่วมแค่ไม่กี่วันเอง ที่เหลือนั้นเป็นวันอันแสนสุขของเรา เพราะเป็นบ้านที่เราอยู่กันมาตั้งแต่ยังไม่มีลูก มันให้ความสุขและประสบการณ์หลายอย่าง เป็นบ้านที่เรารีโนเวตบ่อยมาก บางปีทำห้องนอนให้สบายขึ้นด้วยการปูพื้นลามิเนต ติดแอร์ทุกห้อง สร้างพื้นที่เป็นส่วนตัว บางปีซื้อโต๊ะทำงานสวย ๆ ติดชั้นวางหนังสือเต็มผนังรอบด้าน บางปีสร้างห้องน้ำทันสมัย เปลี่ยนฝักบัว เปลี่ยนอ่างล้างหน้าใหม่ เปลี่ยนก๊อกน้ำ บางปีทำห้องครัวใหม่ ตกแต่งอย่างงดงาม ปูกระเบื้องผนังสลับสีดำแดงสูงจรดเพดาน

เป็นบ้านที่อยู่ติดสถานีรถไฟไฟ อยู่ใกล้กับสวนสาธารณะ และยังมีเส้นทางด่วนให้เราได้ขึ้นในระยะทางไม่ถึงสามกิโลเมตร จะไปเหนือ ไปใต้ ไปตะวันออก หรือตะวันตก มีทางด่วนให้เราเลือกได้ทุกสาย โรงหนังที่ทันสมัยทั้งเมเจอร์และSF ก็สามารถเดินไปดูได้ถึงสามสี่แห่ง ห้างสรรพสินค้าชื่อดังใหญ่โตก็อยู่ไม่ไกล ร้านหนังสือก็อยู่ใกล้แค่สองสามนาทีถึง ร้านอาหาร ร้านชากาแฟสวย ๆ ก็มีให้เลือกไม่หวาดไม่ไหว สถานีตำรวจก็อยู่ด้านหน้า รถไฟฟ้าวิ่งโครมครามอยู่ข้างบน ให้เราได้ยินเสียงทั้งวัน ถือว่าบ้านของเรานั้นอยู่ในทำเลทองที่ดีที่สุดแห่งหนึ่ง

ถ้าตัดใจไม่คิดเรื่องน้ำท่วมไปได้

ผมเป็นคนยืนยันว่า ไม่อยากย้ายไปไหน เมื่อวันหนึ่งลูกสาวบอกว่า ให้ช่างไปรีโนเวทบ้านที่บางบัวทองเสร็จเรียบร้อยแล้ว อยากให้พ่อไปดู ผมว่า ไปดูกันเถอะ ไม่เป็นไร ลูกว่า ไปดูสักหน่อยเผื่อจะชอบ และบอกว่า ถ้าไม่ชอบก็จะประกาศหาคนมาเช่า ผมนั้นเกรงใจลูกเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว เมื่อลูกบอกให้ไปดูก็ไปดูอย่างเสียไม่ได้ เป็นบ้านของลูกที่ยายมอบให้ไว้เป็นมรดกก่อนที่จะเสียชีวิต เป็นบ้านเดี่ยวมีรั้วรอบขอบชิด ผมเคยเห็นบ้านหลังนี้มาเป็นสิบ ๆ ปีแล้ว เคยเอาของมาเก็บ เคยมานอนเล่นเมื่อตอนที่ยายซื้อมาใหม่ ๆ แต่ไม่เคยอยากไปอยู่หรืออยากได้ คิดว่า ไปไหนมาไหนลำบาก ไกลจากทางด่วน และรู้สึกไม่ค่อยสะดวกกับการเดินทาง ความคิดยังคงอยู่ที่ว่า วันหนึ่งผมจะหาทางออกเรื่องน้ำท่วมนี้ได้ ยิ่งมีข่าวว่าเทศบาลจะเข้ามาจัดการดูแลแก้ปัญหาให้ด้วย ความหวังของผมก็ยิ่งเจิดจรัส ผมเชื่อว่า พวกเขาซึ่งเรียนจบมาสูง ๆ คงคิดออกว่าจะแก้ปัญหาน้ำท่วมในหมู่บ้านนี้ได้อย่างไร

แต่จนแล้วจนรอด ทางเทศบาลก็ได้แต่ส่งเจ้าหน้าที่สวมชุดสีกากีมาทำรังวัด พร้อมกับปล่อยข่าวลือว่า จะยกถนนให้สูงขึ้นอีก จะหาเครื่องสูบน้ำมาติดตั้งไว้ที่ปากทางเข้าหมู่บ้าน ทันทีที่ฝนตก เขาจะเปิดเครื่องสูบน้ำออกจากลำคลองทันที

แต่เรื่องการสูบน้ำนั้นเป็นเรื่องแหกตามาตลอด บางปีน้ำท่วมสามวันสี่วันผ่านพ้นไปแล้ว คนที่รับผิดชอบถือกุญแจเครื่องสูบน้ำถึงจะมาติดเครื่อง กว่าน้ำจะแห้งได้ก็ต้องใช้เวลาอีกอย่างน้อยสองวัน เมื่อน้ำแห้งดีแล้ว เราที่ถูกน้ำท่วมขังก็ต้องทำความสะอาดเอาคราบสกปรกและขยะเน่าเหม็นออกไปทิ้ง ใช้เวลาอีกสองหรือสามวัน เหน็ดเหนื่อยเมื่อยล้าอย่างนี้ทุกปี

บางปีเคยโทรไปแจ้งเทศบาลว่าน้ำท่วมแล้วส่งคนมาเปิดเครื่องสูบน้ำโดยด่วน เขาก็บอกว่าคนถือกุญแจไม่อยู่ ไปทำอะไรอยู่ที่ไหนก็ไม่รู้ บางทีเครื่องสูบน้ำไม่มีน้ำมัน ก็ปล่อยคาให้นิ่งจมน้ำอยู่อย่างนั้นไม่รู้สารู้สึก

เราอยู่กันมาอย่างนี้ตลอดชีวิต จนกระทั่งลูกสาวโตเป็นผู้ใหญ่

วันที่ผมนั่งรถลูกไปดูบ้านบางบัวทองที่ลูกบอกว่าให้ช่างมารีโนเวทเสร็จเรียบร้อยแล้ว ผมก็มาด้วยความเกรงใจ คิดว่า ดู ๆ ให้กำลังใจลูกสักพักแล้วก็กลับ

แต่เมื่อเห็นบ้านที่เคยเก่าซอมซ่อ สายไฟหลุดหายไปหมด กรอบหน้าต่างโดนปลวกกินแทบไม่มีเหลือ ประตูหน้าต่างเป็นถูกงัดแงะไปเกือบหมด หลังคารั่ว หญ้าขึ้นรถ เป็นภาพจำที่ฝังอยู่ในหัว แต่เมื่อไปถึงเห็นบ้านที่อยู่ตรงหน้าเปลี่ยนไปราวกับหน้ามือเป็นหลังมือ ทาสีใหม่เป็นสีเทาอ่อน ประตูหน้าต่าง ครัว ระบบไฟฟ้า ประปา ถูกเนรมิตขึ้นมาใหม่หมด เป็นบ้านขนาดกะทัดรัดที่เหมาะสำหรับคนไม่เกินสามคน มีห้องนอนสามห้อง ข้างล่างโล่งตั้งโต๊ะทำงาน และวางโซฟากับจอโทรทัศน์ได้ ห้องน้ำสองห้อง ครัวขนาดเล็ก ๆ พอดีอีกห้องหนึ่ง ผมพูดกับลูกคำเดียวว่า “เราย้ายมาอยู่ที่นี่กันเถอะ”

จากนั้นไม่เกินเดือน ผมก็ว่าจ้างรถให้มาขนของออกจากบ้านหลังเก่ามาอยู่ที่บ้านหลังใหม่

ลูกว่า ถ้ามีคนซื้อก็จะขาย แต่ถ้ายังขายไม่ได้ก็ปล่อยให้เช่า

ต้องบอกเขาก่อนนะว่าน้ำท่วมทุกปี

ลูกบอกว่า จะบอกเป็นอันดับแรกเลย

ปีนี้ได้กลิ่นฝนก็ทำให้หวนระลึกถึงบ้านหลังเก่าขึ้นมาอย่างรุนแรง