Citizen Journalism

เรื่องเล่า...นักข่าว (อาสา) ดิจิตอล

- หมายเหตุ : สกู๊ปจากหนังสือพิมพ์รายสัปดาห์ T-News (Free Copy) แจกทุกวันพุธบนสถานีรถไฟฟ้า -

เอาแค่มองผ่านๆ

                ปฏิทินในเดือนมีนาคมไม่น่าจะมีวันสลักสำคัญอะไรให้จดจำนัก แต่ถ้าว่ากันด้วยสายตาของนักสื่อสารมวลชนโดยเฉพาะ ‘นักข่าว’ หนึ่งในตัวเลขวันที่ที่ปรากฏในรอบเดือนนี้คงไม่อาจบอกผ่านไปได้

                5 มีนาคม ของทุกปี เป็นวันที่สมาคมนักข่าวแห่งประเทศไทยถูกสถาปนาขึ้น ซึ่งวันนี้เองก็ได้ถูกตั้งให้เป็น ‘วันนักข่าว’ หรือ ‘วันสื่อสารมวลชนแห่งชาติ’ เชื่อหรือไม่ ในสมัยก่อนนั้นถึงขนาดให้มีการหยุดพิมพ์หนังสือพิมพ์ในวันรุ่งขึ้นกันเลยทีเดียว

                แต่ในปัจจุบันที่อินเทอร์เน็ตกลายเป็นปัจจัยสำคัญของโลกยุคใหม่ ความหมายของคำว่า ‘นักข่าว’ คงไม่ใช่เรื่องเก่าๆ อย่างที่เรารู้เห็นกันอีกต่อไป

                สูดลมหายใจลึกๆ ส่งมือมา เรากำลังจะพาทุกท่านเข้าสู่โลกใบใหม่

                ‘โลกที่ใครๆ ก็เป็นนักข่าวได้’

                 1.

                โอเคเนชั่นบล็อก หรือ www.oknation.net/blog ชูสโลแกนของตัวเองชัดเจนว่า ‘ทุกคนเป็นนักข่าวได้’ แม้เนื้อหาโดยรวมของเว็บบล็อกแห่งนี้ จะประกอบด้วยหลายๆ ส่วน ทั้ง การเมือง บันเทิง วรรณกรรม ไดอารี่ ศิลปะ-วัฒนธรรม ฯลฯ แต่บล็อกที่ดูจะโดดเด่น และกำลังมาแรงที่สุด กลับเป็นบล็อก ‘นักข่าวอาสา’ ที่นำเสนอเนื้อหาที่เขียนขึ้นโดยบล็อกเกอร์ ‘นักข่าวพลเมือง’ หรือ ‘Citizen Journalism’ หลากหลายอาชีพ

                “เราควรใช้อินเทอร์เน็ตให้เป็นประโยชน์ เพราะมันเป็นสื่อที่มีพลัง สามารถพัฒนาชุมชนของเราได้ แล้วมันจะไปขับเคลื่อนสังคมใหญ่ต่อ อีกอย่างคือเป็นการฝึกให้คนรู้จักการแสดงความคิดเห็น”

                 ‘ชาลี วาระดี’ บรรณาธิการ โอเคเนชั่นบล็อก ให้ความคิดเห็นเกี่ยวกับการเกิดขึ้นของนักข่าวอาสาบนโลกอินเทอร์เน็ต ก่อนขยายความถึงคำนิยามของนักข่าวอาสาว่า เป็นการนำเสนอข้อมูลข่าวสารเบื้องต้นจากประชาชนในท้องถิ่น ที่ไม่ใช่สื่อหลักอย่างหนังสือพิมพ์ วิทยุ หรือโทรทัศน์ โดยใช้เว็บไซต์ หรือบล็อกเป็นเครื่องมือ

                “ที่โพสต์เข้ามาเป็นเรื่องราวในจังหวัดที่พวกเขาอาศัยอยู่ มีทั้งเป็นตัวหนังสือ ภาพถ่าย ไฟล์วิดีโอ ไฟล์เสียง เราไม่ได้จำกัดเฉพาะเรื่องการเมือง จะเป็นข่าวอุบัติเหตุ ท่องเที่ยว คุณภาพชีวิต สังคม หรือการศึกษาก็ได้ มันเป็นสิ่งที่พวกเขาไปพบเห็นมา แค่ต้องเล่าให้มีนัยยะ มีประเด็น ซึ่งข้อดีคือสื่อจริงๆ สามารถนำไปต่อยอดได้”

                นักข่าวอาสานับเป็นมิติใหม่ในวงการข่าวบ้านเรา ชาลีบอกว่าเขาเองไม่ได้คาดหวังถึงขนาดให้นักข่าวเหล่านี้เป็นแหล่งข่าวให้นักข่าวอาชีพ แต่ถือเป็นการเปิดช่องทางในการสื่อสารภาคประชาชน เข้าข่าย ใครมีประเด็น เนชั่นมีที่เขียน

“เป็นการจุดประกายให้สังคม เพราะบล็อกเกอร์มีความหลากหลายด้านอาชีพ ทำให้เราได้ผู้รู้จากหลายวงการ อีกอย่างคือเป็นคนในพื้นที่ด้วย เรื่องบางเรื่องนักข่าวจริงๆ ยังไม่รู้เลย มันจึงเป็นการเกื้อหนุนกัน องค์กรข่าวเองก็เกิดคุณภาพ สังคมก็ได้ประโยชน์จากการที่มีคนคอยสอดส่องดูแลมากขึ้น ไม่มีการหมกเม็ด”

2.

ด้วยความเป็นคนถิ่น กอปรกับเมื่อครูด้านงานข่าวอย่าง สุทธิชัย หยุ่น เชื้อเชิญให้คนเชียงใหม่ร่วมกันนำเสนอข่าวควันพิษที่เกิดจากไฟป่า บทบาทการเป็นนักข่าวอาสาแบบจริงๆ จังๆ ของ ‘ศราวุธ จันทร์สว่าง’ ภายใต้นามปากกา ‘Pen’ ในบล็อก ‘เรือนปากกา บ้านแม่ริม’ จึงเริ่มต้นขึ้น โดยหนุ่มร่างท้วมคนนี้ให้นิยามความหมายบล็อกของเขาว่า “ปากกาคืออาวุธ จับประยุทธ์เพื่อสัจจะธรรม ความจริงคือคำมั่น พันธเกียรติเพื่อปวงชน"

“เรื่องไฟป่าที่เชียงใหม่นี่นับเป็นแรงบันดาลใจแรกๆ ผมก็เริ่มจากการใช้กล้องคอมแพ็คธรรมดาๆ ไปถ่ายภาพ พอดีบ้านที่ผมพักมันอยู่บนเชิงเขา รูปออกมามันจึงเห็นได้ชัดว่าเกิดอะไรขึ้น”

งานประจำคือรับราชการสายงานวิศวกรรมด้านแผนที่ พอเลิกจากงานหลวง ภาพที่คุ้นตาของชาวบ้านคือ ชายร่างใหญ่ สะพายกล้อง ควบมอร์เตอร์ไซค์แก่ๆ คอยตระเวนถามสารทุกข์สุขดิบของคนในละแวกบ้าน

“เรื่องในพื้นที่บางเรื่องน่าจะเป็นข่าวใหญ่ นักข่าวจริงๆ ก็ไม่ยอมทำ เขาไม่ค่อยเน้นข่าวทางสังคม หรือเรื่องคุณภาพชีวิตเท่าไหร่ ส่วนใหญ่เป็นเรื่องการเมือง หรือไม่ก็ท่องเที่ยว ผมเองใช้วิธีเข้าไปสอบถามกับชาวบ้านเลย ซึ่งความสนิทสนมแบบเพื่อนบ้าน บางครั้งทำให้เราได้ประเด็นที่นักข่าวจริงๆ อาจไม่ได้”

ล่าสุด ข่าวเรื่องการขยายผังเมืองในจังหวัดเชียงใหม่ที่ศราวุธนำเสนอ กลายเป็นประเด็นร้อนที่สื่อกระแสหลักต่างหยิบยกไปต่อยอด ซึ่งเขาบอกว่า ถ้าเรื่องนี้ไม่มีนักข่าวอาสานำเสนอ ศิลปะและวัฒนธรรมอันงดงามของจังหวัดต้องถูกการพัฒนาในนามของความเจริญทำลายลงอย่างย่อยยับ

“ผมเห็นเลยว่ามันไม่ใช่ปัญหาเล็กๆ ไม่ใช่การขยายถนนแค่เส้นเดียว มันเป็นสิบๆ สาย การประสานงานระหว่างภาครัฐกับเอกชนนี่ไม่มีเลย ถ้าผังเมืองตัวนี้หลุดออกไป เชียงใหม่จะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป”

ศราวุธ ทิ้งท้ายกับเราว่า หากนักข่าวอาสาหรือนักข่าวพลเมืองมีความเข้มแข็ง สังคมของเราก็จะพัฒนาไปในทางที่ดี “การเล่นอินเทอร์เน็ตเป็นกิจกรรมประจำวันของคุณอยู่แล้ว แทนที่จะสนองความต้องการส่วนตัวเฉยๆ ก็เปลี่ยนเป็นรับใช้สังคมบ้าง เราอยากเห็นสังคมเป็นแบบไหน เราก็ต้องทำแบบนั้น”

คล้ายๆ กับที่ ชาลี บรรณาธิการ โอเคเนชั่นบล็อก บอก คนมองสังคมเยอะขึ้น

สังคมที่ดีขึ้นย่อมก่อเกิด

*****************************