สัปดาห์ที่ผ่านมาโครงการ โบอิ้ง ยกระดับการเรียนรู้ด้วยเทคโนโลยี ที่ผมดูแลอยู่ ได้จัดการสัมมนาสรุปโครงการประจำปี โดยมีการเสวนาของนักการศึกษาทั้งนักคิดและนักปฏิบัติที่หลากหลายมาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ร่วมกันในเรื่องของการพัฒนาครู

Ministry of Learning สัปดาห์นี้เลยอยากมาคุยกันถึงประเด็นในเรื่องนี้กันสักหน่อย เผื่อจะเป็นประโยชน์ท่านผู้อ่านที่ทำงานพัฒนาครู ศึกษานิเทศก์ หรือ ผู้บริหารสถานศึกษาไม่มากก็น้อย

หากย้อนมองวิธีการพัฒนาครูในบ้านเราส่วนใหญ่เน้น “อบรม” มีเยอะ มีบ่อย จนครูจะพูดกันสั้น ๆ ว่า “ไปอบ ๆ” เรื่องนั้นเรื่องนี้ กล่าวแบบนี้ไม่ใช่ว่าการอบรมเป็นวิธีที่ไม่ดี แต่จริง ๆ ก็มีวิธีการอื่น ไม่ว่าจะเป็นการสัมมนา การดูงาน ฯลฯ แต่สิ่งที่ขาดจริง ๆ คือความต่อเนื่องและใส้ในในการอบรมต่างาก

การอบรมครูให้นำไปใช้ได้คือการที่เน้น “Concept” ไม่ใช่ “เนื้อหา” เพราะครูเป็นผู้ปฏิบัติ การจะให้ครูสามารถปฏิบัติอะไรในการสอนจริงได้ต้องทำการอบรมแบบปฏิบัติด้วย ไม่ใช่จับครูมานั่งฟังคำนิยาม ทฤษฎี หลักการ ฯลฯ แล้วคาดหวังว่าครูจะกลับไป “ทำอะไรเองได้” ที่โรงเรียน แบบนี้รับรองว่าไม่เกิด

การอบรมครูที่ดี จะช่วยให้ครูได้เชื่อม Concept กับปฏิบัติให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ โดยการสร้างสร้างกิจกรรมให้ครูได้ฝึก ได้ทำ แล้วค่อย ๆ ตกตะกอนทางความคิด (Crystallization) จนสามารถคิดต่อหาวิธีการใช้ตามบริบทของตนเองได้ในที่สุด

เมื่ออบรมครูไปแล้วสิ่งสำคัญต่อมาคือปัจจัยส่งเสริม อันนี้พลาดไม่ได้เลย หากอยากให้ครูนำเอาสิ่งที่อบรมไปใช้ เราต้องมีบุคคลที่เข้าไปช่วยติดตามด้วย ซึ่งนอกจากคนในโครงการแล้ว ท่านผู้บริหารสถานศึกษา และ ศึกษานิเทศก์ คือผู้ที่จะมีบทบาทในการช่วยให้เกิดการนำไปใช้ที่ดีได้มากทีเดียว

ดังนั้นจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่โครงการพัฒนาครูทั้งหลายต้องดำเนินการไปควบคู่กับการพัฒนาผู้บริหารและศึกษานิเทศก์ด้วย เพื่อให้เกิดการทำงานประสานกันว่าการโครงการจะอบรมอะไรให้กับครู คาดหวังอะไร และ เทคนิคในการไปติดตามมีอะไรบ้าง เมื่อได้ดังนี้จะมีแรงส่งที่ดีที่จะทำให้เกิดการนำไปใช้ได้จริง

องค์ประกอบต่อมาคือเครือข่าย นอกจากการอบรมแล้ว การมีเครือข่ายครูเป็นปัจจัยเสริมที่ทรงพลังมาก จากประสบการณ์ที่แลกเปลี่ยนกัน ครูส่วนใหญ่ไม่อยากเสี่ยงลองอะไรใหม่ ๆ ที่ตัวเองไม่มั่นใจ แต่การได้เห็นเพื่อนครูที่เริ่มทดลอง เริ่มเปลี่ยน และ เริ่มมีผลที่ดีขึ้นเรื่อย ๆ จะเป็นแรงบันดาลใจให้ครูได้ค่อย ๆ เกาะกระแสของการพัฒนาไปได้มากทีเดียว

สำหรับองค์ประกอบสุดท้าย คงเป็นองค์ประกอบเสริมอย่างฝ่ายบริหารโครงการแบบผม ที่จะเข้าไปติดตาม ครูหลายคนปรับเปลี่ยนการสอนได้เพราะรู้ว่าจะมีคนนอก “ไปดู” เพราะจุดเริ่มต้นจริง ๆ คือ “การลอง” เพราะถ้าได้ลอง ข้อจำกัดต่าง ๆ ที่เคยคิดไปเองอาจจะไม่ยากอย่างที่คิด โดยบทบาทของฝ่ายบริหารโครงการคือเข้าไป “ช่วย” ไปเป็นผู้ให้คำปรึกษา ไม่ใช่ผู้ประเมิน อันนี้สำคัญมากเช่นกัน

ดังนั้นแล้ว หากสรุปจุดตัดสินใจของครูสักคนหนึ่งที่เราอยากให้เกิดการปรับการเรียนเปลี่ยนการสอน คงมีลำดับที่ไม่ยากอะไรเลย เริ่มจากทำให้เกิดความเข้าใจใน Concept จากก็ต้องมีการสนับสนุนจากหลาย ๆ ฝ่าย และ ตบท้ายด้วยการไปติดตามอย่างเป็นระบบ

สิ่งที่สำคัญของการเปลี่ยนแปลงที่ผมพบ คือการเริ่มจากจุดเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น ลองอันนี้ ลองอันนั้น ทีละอย่างสองอย่าง ซึ่งหากมีระบบสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง ครูจะค่อย ๆ เชื่อมโยง Concept ที่ได้รับจากการอบรมนำไปสู่การเปลี่ยนวิธีการสอนอย่างยั่งยืนได้เอง

ยกตัวอย่างครูท่านหนึ่ง โครงการผมได้อบรมเรื่องเทคนิคการใช้คำถามในชั้นเรียนไป โดยแนะนำว่าครูควรมี Wait Time อย่างน้อย 3 – 5 วินาที ใน (Ministry of Learning ตอน ถามอย่างไรให้เด็กคิด http://www.oknation.net/blog/ministryoflearning/2013/11/09/entry-1) แต่ครูท่านนี้คุณครูเริ่มจากการชวนนักเรียนมาร่วมทีมแข่งคณิตคิดเร็ว พอเห็นว่านักเรียนสนใจ ครูก็ให้โจทย์ไปลองแก้หนึ่งข้อ ผ่านไปหนึ่งวันยังไม่ได้คำตอบ ครูก็ใจเย็น ให้นักเรียนคนนั้นกลับคิดต่อเป็นการบ้าน มาถึงตอนเช้านักเรียนดีใจ บอกว่าคิดออกแล้ว ผมฟังแล้วประทับใจมาก เพราะการเห็นคุณค่าในการคิดของนักเรียนในครั้งนี้ได้เปิดโอกาสให้นักเรียนค้นพบศักยภาพที่ตัวเองก็ไม่เคยมีรู้มาก่อนว่ามี เพราะหากเป็นเมื่อก่อนครูอาจจะหมดความอดทนที่จะรอและเฉลยคำตอบนั้นไปตั้งแต่ต้นแล้ว นี่แหละการเปลี่ยนแปลงที่ผมพูดถึง

ดังนั้น การพัฒนาครูไม่ใช่เรื่องของพิธีการและงบประมาณ แต่เป็นเรื่องคุณภาพจากจุดเล็ก ๆ ที่สำคัญ ที่จะต้องร้อยเรียงไปสู่เรื่องใหญ่ ๆ เพราะถ้าเราทำได้ดังนี้แล้ว การพัฒนาเด็กไทยให้มีศักยภาพก็จะเป็นเรื่องไม่ไกลตัวอีกต่อไป

สำหรับ Ministry of Learning ฉบับนี้สมควรแก่เวลาแล้ว หากท่านอยากรู้จักโครงการโบอิ้ง ยกระดับการเรียนรู้ด้วยเทคโนโลยีมากกว่านี้ สามารถติดตามความเคลื่อนไหวโดยทางกลุ่มของโครงการใน Facebook ที่ชื่อ TEL Project by KIAsia (https://www.facebook.com/groups/166777710051606/) แล้วพบกันใหม่สัปดาห์หน้า สวัสดี

ผู้เขียน ดร.โชดก ปัญญาวรานันท์ CEO จาก JobNow Healthcare Network ผู้ซึ่งมีประสบการณ์ในการบริหารโครงการ (Project Management) บริหารจัดการระบบในองค์กร (Business Process) การอบรมและการพัฒนาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์ (Human Capacity Development)

JobNow Healthcare Network ให้บริการด้านการจัดหางานแบบออนไลน์ด้านธุรกิจ Healthcare โดยเฉพาะ โดยเพื่อน ๆ ที่กำลังมองหาโอกาสในการทำงานใหม่ หรือ น้อง ๆ ที่กำลังมองหางานสามารถฝาก profile ไว้กับเราได้ฟรีโดยไม่ค่าใช้จ่ายที่ www.jobnowhcn.com รวมถึงสามารถติดตามเราได้จากช่องทางต่าง ๆ ได้แก่

Facebook: https://www.facebook.com/jobnowhealthcarenetwork

IG: https://www.instagram.com/jobnowhealthcarenetwork

Twitter: https://twitter.com/JobnowNetwork