(Before: สภาพในปี 2554)

(After:สภาพในปีนี้ 2557)

 ตั้งแต่ปี พ.ศ.2550 - 2553 ยาวต่อเนื่องจนถึงปี พ.ศ. 2554 คลื่นลมมรสุมที่พัดถล่มชายฝั่ง แหลมตะลุมพุก  อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช  พื้นที่ที่ได้สร้างความเสียหายมากที่สุด คือ ชุมชนบ้านแหลม หมู่ที่  2, 3 ตำบลแหลมตะลุมพุก (ซึ่งเป็นจุดเดียวกันกับที่ชาว “คณะโอเคเนชั่น" เคยเดินทางเข้าไปสำรวจกันมาแล้วเมื่อต้นเดือนเมษายน 2554)  สภาพบ้านเรือนทั้งสองหมู่บ้านได้กลายเป็นซากปรักหักพังเกือบเป็นหมู่บ้านร้าง  ที่ยังเหลืออยู่ก็ต้องเตรียมอพยพโยกย้ายออกจาพื้นที่ถ้าหากคลื่นลมยังซัดเข้ามาถล่มซ้ำอีกระลอก ชาวบ้านหลายครัวเรือนได้เก็บข้าวของมีค่าและรื้อถอนอาคารบ้านเรือนคงเหลือทิ้งไว้เพียงเสาตอม่อ  บางจุดคลื่นลมทะเลได้กัดเซาะพื้นดินเข้ามาถึงกว่า 20 เมตร  จนสภาพถนนคอนกรีตเลียบชายฝั่งในหมู่บ้านพังยับเยินเป็นระยะทางกว่า 300 เมตร คลื่นทะเลยังได้นำพาเอาทรายกองมหึมาเข้ามาทับถมอาคารบ้านเรือนกว่า 10 หลังคาเรือน สร้างความเสียหายอย่างที่ประมาณมูลค่าไม่ได้

ส่วนอาคารกลุ่มวิสาหกิจชุมชนแปรรูปสัตว์ทะเลของหมู่บ้าน โอ่งหมักปลาลอยไปกับคลื่นที่ซัดเข้ามาจนลอยละล่องไปกับกระแสคลื่นล้มระเนระนาด รวมอุปกรณ์การประกอบอาชีพเสริมของกลุ่มก็เสียหายคิดเป็นมูลค่าเงินที่ได้รับการสนับสนุนโครงการ 2 แสนบาทนั้นเสียหายทั้งหมด

“คลื่นมันซัดข้ามถนนคอนกรีตในหมู่บ้านเราเข้ามา แล้วก็“หักคอ”ลงตรงหน้าบ้านของตน แทงเอากระสอบทรายที่เรียงเอาไว้กันคลื่นก็ยังเอาไม่อยู่"

ครั้งนั้นเรื่องราวของชาวแหลมตะลุมพุกได้ถูกนำเสนอต่อสายตาของโลกภายนอกอย่างมากมาย ทั้งในสื่อกระแสหลักอย่างสถานีโทรทัศน์หลายช่องต่างก็มุ่งหน้ามาทำรายงานข่าว ข้อมูลถูกตีพิมพ์ลงใน นสพ.และสื่อออนไลน์ รวมทั้งบล็อกเกอร์ชื่อดังหลายๆ ท่านก็เข้ามารายงานข้อมูลให้ประชาชนได้เห็นถึงความเดือดร้อนของชาวบ้านแหลมตะลุมพุก อาทิเช่น จดหมายจากแหลมตะลุมพุก ...แนวหน้าวาตภัย  http://www.oknation.net/blog/charlee/2011/04/12/entry-2  (บล็อกของ บก.ชาลี) เป็นต้น

ครั้งนั้นตัวแทนชาวแหลมตะลุมพุกฝั่งทะเล ยื่นจดหมายร้องเรียนถึงนายกรัฐมนตรีอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ในโอกาสที่ลงพื้นที่ตรวจพื้นที่ประสบภัยบริเวณ ต.แหลม อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช  เมื่อวันที่ 30 มีนาคม 2554 เพื่อขอใช้ที่ดินในพื้นที่ป่าชายเลนเกาะไชย  ซึ่งเป็น "เขตห้ามล่าสัตว์ป่าพื้นที่ป่าสงวนแหลมตะลุมพุก”  จำนวนเนื้อที่ที่ขอจัดสรรให้ครัวเรือนละ 60 ตารางวา รวม 150 ไร่เพื่อใช้เป็นที่อยู่อาศัยให้แก่ชาวบ้านหมู่ที่ 1 ,2 และ 3 ตำบลแหลมตะลุมพุก ซึ่งอาศัยอยู่ตลอดแนวชายฝั่งทะเลจำนวน 510 ครัวเรือน ที่กำลังได้รับความเดือดร้อนและผลกระทบจากกรณีเกิดวาตภัยและคลื่นลมแรง ทำให้เกิดการกัดเซาะชายฝั่งจนบ้านเรือนเสียหาย

(ต้นหูกวางที่ทางเข้าหมู่บ้านในอดีต)

(ต้นหูกวาง - ในปัจจุบัน โปรดสังเกตระยะห่างจากแนวเขื่อนหินทิ้งกับต้นหูกวาง)

(ชายหาดที่ท้ายวัดแหลมตะลุมพุกในอดีต)

(ชายหาดที่ท้ายวัดแหลมตะลุมพุกในปัจจุบัน-โปรดสังเกตระยะห่างจากแนวเขื่อนหินทิ้งกับรั้วกำแพงวัดและความกว้างของชายหาด)

(ศาลเจ้าในอดีตและในปัจจุบัน)

ครั้นต่อมาผู้เขียนได้รับทราบปัญหาที่รุนแรงมากขึ้นและได้เข้าไปสำรวจพื้นที่และสภาพปัญหาน้ำทะเลในวันที่ 31 ธันวาคม 2554 ของชุมชนบ้านแหลม หมู่ที่ 2, 3 ตำบลแหลมตะลุมพุก  หรือจุดที่ทีมสำรวจ"โอเคเนชั่น" เคยในช่วงที่เข้าไปสำรวจ (อ่านรายละเอียด : ชาวแหลมตะลุมพุก..ทุกข์ข้ามปี คลื่นทะเลสูง 5 เมตรซัดชายฝั่งบ้านเรือนพังยับ หวังอพยพเข้าอาศัยเขตป่าสงวนแต่ไร้หวัง..!   )

สภาพปัญหาขณะนั้นเรียกว่า เป็นการซ้ำเติมความรุนแรงของการกัดเซาะชายฝั่งทะเลและความเดือดร้อนของประชาชนหนักมากยิ่งขึ้น อีกทั้งความช่วยเหลือที่เป็นรูปธรรมจากหน่วยงานราชการ หรือการให้ความช่วยเหลือด้านการจัดสรรที่ดินให้ตั้งบ้านเรือนในเขตป่าสงวนฯ ก็ยังไม่ได้รับการแก้ไขบรรเทาเบาบางความเดือดร้อนนั้นแต่อย่างใด

คำบรรยายความเดือดร้อนของชาวบ้านในครั้งนั้นจึงเต็มไปด้วยน้ำตาและความโกรธแค้นที่มีต่อหน่วยงานราชการ  ความไม่พอใจของชาวบ้านเกี้ยวกราดรุนแรงพอๆ กับคลื่นลมในท้องทะเลแหลมตะลุมพุกในขณะนั้น … !!!

สาเหตุครั้งนั้นมีทั้งจากปัจจัยปัญหาของการกัดเซาะชายฝั่งทะเลที่เป็นปัญหาเดียวกันทั่วทั้งอนุทวีปเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เชื่อกันว่า สาเหตุเกิดจากน้ำแข็งขั่วโลกละลายจนส่งผลให้น้ำทะเลสูงขึ้น(1) การรุกล้ำชายฝั่งเข้าไปในพื้นที่ชายหาดโดยชาวบ้านหรือชาวประมงเองจนสร้างปัญหาขาดความสมดุลทางธรรมชาติ(2) การพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งที่ไม่เหมาะสมต่อสภาพธรรมชาติของพื้นที่ เช่น การปรับพื้นที่เพื่อการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ การสร้างโครงสร้างชายฝั่งทะเล (3) และ (4) ปัญหาคลื่นลมแรงขึ้นในห้วงเวลาหลายฤดูมรสุม  เหล่านี้เป็นสาเหตุรวมๆ ที่ช่วยตอบคำถามและปกป้องชาวแหลมตะลุมพุกได้ว่าพวกเขาไม่ได้สร้างปัญหาให้เกิดขึ้นมาเองเพียงลำพัง

ประกอบกับช่วงปลายปี 2554 ขณะนั้นพื้นที่ประเทศไทยได้รับอิทธิพลความกดอากาศสูง  เกิดเหตุคลื่นยักษ์สูงกว่า 2 - 3 เมตรซัดเข้าถล่มในหลายพื้นที่ตำบลตั้งแต่ จ.ชุมพร เรื่อยลงมา ทำให้มีบ้านเรือนจำนวนมากและรีสอร์ทที่อยู่ตามชายฝั่งมากกว่า 20 แห่งได้รับความเสียหาย ชาวประมงต้องนำเรือเล็กเข้าจอดหลบภัยพายุคลื่นลมตามเกาะแก่งต่าง ๆ ขณะที่เรือที่บริการนักท่องเที่ยวต้องหยุดให้บริการโดยปริยาย

ความกดอากาศสูงยังได้ทำให้น้ำทะเลยกตัวสูงและเกิดคลื่นยักษ์สูงถึง 5 เมตร ซัดเข้าถล่มในหลายหมู่บ้านของ อ.ท่าศาลา และ อ.ปากพนัง จ.นครศรีธรรมราช โดยเฉพาะบริเวณแหลมตะลุมพุกจนสร้างความเสียหาย นำความเดือดร้อนมาสู่ประชาชน (ตามภาพ)

(สภาพภูมิอากาศและคลื่นลมในอดีต)

(สภาพคลื่นลมในวันนี้)

(ถนนคอนกรีตในหมู่บ้านในอดีต)

(ถนนในหมู่บ้านวันนี้)

(สภาพความเสียหายในอดีต ปลายปี 2554) 

 (2 ภาพข้างบน เป็นสภาพถนนในหมู่บ้านในปัจจุบัน)

วันนี้ (13 กันยายน 2557) ผู้เขียน (จขบ.)เข้าไปสำรวจปัญหาและติดตามการแก้ไขปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งทะเลที่บ้านแหลมตะลุมพุกครั้งนี้ ได้พบการสภาพการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะได้พบเห็นโครงสร้างเพื่อป้องกันการกัดเซาะของแต่ละชุมชน มีการสร้างแนวกำแพงหินเพื่อกันคลื่น เป็นแนวสันเขื่อนยาวขนานไปตามแนวชายหาด เรียกว่า เขื่อนหินทิ้ง (Seawall) สามารถแก้ปัญหาการรุกล้ำเข้ามาของน้ำทะเลได้เป็นอย่างดีถ้าหากคลื่นๆไปสูงเกิน 2-3 เมตร

ส่วนภูมิอากาศและคลื่นลมในวันที่เข้าไปสำรวจ (13 กันยายน 2557) พบว่า คลื่นลมสงบ ทะเลเรียบ เรือประมงจอดอยู่บนชายหาด ชาวบ้านจับกลุ่มกันทำกิจกรรมตามวิถีการดำเนินชีวิตแบบชาวประมงในยามปกติ ได้แก่ การจัดเตรียมเรือและอุปกรณ์ประมง การสนทนาพบปะพูดคุยกันตามร้านค้า หรือตามบ้านเรือน

สภาพบ้านเรือนขณะนี้ได้รับการซ่อมแซม และเข้าอยู่อาศัยเป็นที่เรียบร้อย ไม่ปรากฎซากปรักหักพังของบ้านเรือนดังเช่นแต่ก่อนอีกแล้ว  ถัดจากชายหาดมีถนนคอนกรีตเสริมเหล็กที่ดูมั่นคงแข็งแรงอยู่ห่างจากแนวเขื่อนประมาณ 10 เมตรทอดตัวยาวระหว่างกลาง มีการสร้างศาลาพักรูปดอกเห็ดเพื่อเป็นที่พักผ่อนเป็นระยะๆ

วัดแหลมตะลุมพุกในวันนี้ มีแนวเขื่อนหินทิ้งยาวตลอดไปถึงเขตอารามหลังวัด รั้วรอบขอบชิดเป็นกำแพงปูนคอนกรีตที่เคยเป็นซากปรักหักพัง ล้มระเกะระกะ ก็ได้รับการซ่อมแซมเข้าที่เข้าทางเป็นที่เรียบร้อย แทบไม่ปรากฎหลักฐานของความเสียหายในอดีต

เราสังเกตเห็นแววตาของชาวบ้านรายหนึ่งที่ยืนสงบนิ่งบนจุดที่เคยคลื่นลมทะเลได้แสดงความเกรี้ยวกราดของมัน วันนี้เขาทอดสายตามองไปยังท้องทะเลที่เงียบสงบ คล้ายราวกับว่าเขากำลังประเมินสถานการณ์คลื่นลมวันนี้ว่าจะพาเรือประมงพื้นบ้านออกทะเลไปหาปลามาเลี้ยงครอบครัวได้ตามปกติหรือไม่

ส่วนโรงเรียนบ้านแหลมตะลุมพุก ที่ตั้งอยู่บริเวณหัวมุมเลี้ยวขวาก่อนจะออกไปสู่ชายหาดที่เป็นจุดร้านอาหารเข้ามาตั้งบริการนักท่องเที่ยวและปลายแหลมตะลุมพุกที่เป็นจุดท่องเที่ยวทางนิเวศวิทยาก็ได้รับการจัดสร้างอาคารหลบภัย เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็กสูง 3ชั้น รูปทรงสี่เหลี่ยมคางหมูฐานล่างกว้างกว่ายอดด้านบน ใช้เป็นที่หลบภัยจากคลื่นลม(วาตภัย)และการกัดเซาะชายฝั่ง

ในวันนี้ ...เราได้เห็นว่า ชาวบ้านได้พื้นดินกลับคืนมา บ้านเรือนก็มีการก่อสร้างและซ่อมแซมจนแทบไม่เห็นร่องรอยของซากปรักหักพังเดิม  ผู้เขียนได้พบกับหญิงชาวบ้าน 2 ราย กำลังนั่งคุยกัน จึงเข้าไปสอบถามถึงผลกระทบของปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งทะเล เขาพร้อมใจกันตอบคำถามแก่เราว่า "ปัญหานั้นไม่มีแล้ว" แต่เขาไม่ได้บอกว่าสาเหตุใดที่คลื่นลมได้สงบหรือบรรเทาเบาบางลง

เราสอบถามถึงเรื่องแนวเขื่อนหินทิ้งที่ทางราชการมาสร้างไว้นี้ว่า ได้ช่วยแก้ปัญหาได้ดีขึ้นหรือไม่  หญิงชาวบ้านทั้งสองตอบอย่างกังวลใจว่า

"ก็ดี ... แต่แนวหินมันก็ยุบตัวต่ำลงเรื่อยๆ   แต่ก่อนมันสูงกว่านี้นะ"  เขาหมายถึงว่า แนวเขื่อนหินทิ้งซึ่งตั้งอยู่ตามแนวยาวบนแนวชายหาดนั้นมีการทรุดตัวลงทีละนิดๆ และหากคลื่นลมทะเลสูงและรุนแรงเหมือนเช่นแต่ก่อน ระดับความสูงของแนวเขื่อนขณะนี้อาจไม่สามารถปกป้องบ้านเรือนให้แก่พวกเขาเอาไว้ได้

สรุปว่า พวกเขายังมีความกังวลใจที่อาจจะยังเกิดปัญหาต่อไปในอนาคต แม้จะมีความสุขเกิดขึ้นมาแล้วในระยะเวลาหนึ่งตั้งแต่คลื่นลมสงบและทางราชการเข้ามาสร้างแนวเขื่อนหินทิ้งไว้ป้องกันคลื่นให้แก่ชาวบ้าน

เราถามว่า แล้วที่ชาวบ้านเคยขอใช้พื้นที่ในเขตป่าโกงกางที่เป็นพื้นที่ป่าสงวนในเขตปากแม่น้ำปากพนังนั้นเป็นอย่างไร  ชาวบ้านตอบว่า "ไม่มีใครได้เข้าไปอยู่"

เราจึงสรุปเป็นข้อสันนิษฐานว่า 1) ผลการขอใช้พื้นที่ป่านั้นไม่ได้รับการอนุญาตจากหน่วยงานของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม หรือไม่ก็.....

2) วิถีชีวิตที่ผูกพันอยู่กับการออกทะเลหาปลา จำเป็นต้องอาศัยอยู่ตามแนวชายหาดมากกว่าที่พวกเขาจะย้ายเข้าไปอยู่ลึกเข้าไปในแนวป่าโกงกาง และบัดนี้คลื่นลมสงบ ประกอบกับการแก้ไขปัญหาการกัดเซาะจากการสร้างแนวเขื่อนหินทิ้งทำให้ปัญหาได้ยุติลงไปชั่วคราว จนชาวบ้านสามารถก่อตั้งซ่อมแซมบ้านเรือนได้ดังเดิม

จึงได้ข้อสรุปนั้นว่า "ไม่มีใครได้เข้าไปอยู่" ตามคำกล่าวของชาวบ้านหญิงสองคนนั้น …?

 (ภาพด้านขวาเป็นเขตสงวนพันธุ์สัตว์ป่าฯ ที่ประชาชนเคยขอเข้าไปในพื้นที่ตั้งบ้านเรือนเพื่อหลบวาตภัย)

จากการลงสำรวจพื้นที่ “แหลมตะลุมพุก” ในช่วง 5 ปี ตั้งแต่ต้นปี 2553  เป็นต้นมา ผู้เขียนได้เข้าไปถึงพื้นที่ที่เกิดปัญหาประมาณปีละ 1-3 ครั้ง จากภาพที่พบเห็นมาโดยตลอดนั้น ทำให้เราสันนิษฐานว่า ปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งรุนแรงน่าจะเกิดจากปัจจัยทางธรรมชาติที่เกิดจากกระแสคลื่นลมที่มีความรุนแรงจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศของโลก หรือที่เรียกว่า เอลนิญโญ่ เป็นปัจจัยสำคัญที่สุด

ส่วนสาเหตุที่มาจากการพัฒนาพื้นที่ชายฝั่งที่ไม่เหมาะสมต่อสภาพธรรมชาติของพื้นที่ เช่น การปรับพื้นที่เพื่อการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ การสร้างโครงสร้างชายฝั่งทะเล โดยเฉพาะรอดักทราย (Groin) และคลื่นตามปากแม่น้ำต่างๆ (Jetty) รวมทั้งสิ่งก่อสร้างเพื่อป้องกันการกัดเซาะ เช่น กำแพงกันคลื่น เขื่อนคอนกรีต เขื่อนหินทิ้ง (Seawall) เขื่อนกันคลื่น (Offshore Breakwater) ที่สร้างขึ้นเพื่อลดผลกระทบต่อการกัดเซาะตามแนวชายฝั่งทะเลที่เกิดจากฝีมือมนุษย์นั้น แต่ก็น่าจะเป็นปัจจัยเสริมมากกว่า

เนื่องจากว่าธรรมชาติ โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศของโลกเป็นเรื่องที่ยิ่งใหญ่ แม้จะมีข้อมูลว่า “น้ำมือมนุษย์” มีส่วนอย่างมากในการก่อนให้เกิดความเปลี่ยนแปลงนั้นก็ตาม แต่ธรรมชาติก็ยังเป็นตัวกำหนดสภาพแวดล้อมที่สำคัญ

โดยมี “น้ำมือมนุษย์” เป็นตัวเร่งให้เกิดผลกระทบและสร้างความเสียหายนั้นให้พบจุดจบเร็วมากขึ้น

........... ??

………………………………………….

(ประตูระบายน้ำอุทกวิภาคประสิทธิ์ ในโครงการพระราชดำริพัฒนาลุ่มน้ำปากพนัง)

(แม่น้ำปากพนัง แบ่งตัวเมืองปากพนังออกเป็นสองฟาก คือฝั่งตะวันออกซึ่งติดอ่าวไทย กับฝั่งตะวันตก)

(แผนที่ภาพถ่ายทางอากาศของแหลมตะลุมพุกในวันนี้-2557)

หมายเหตุ

1. สภาพปัญหาการกัดเซาะชายฝั่งของจังหวัดนครศรีธรรมราช รายงานผลการสำรวจพื้นที่กัดเซาะชายฝั่งทะเลในฤดูมรสุมบริเวณอ่าว ไทยฝั่งตะวันตก ตั้งแต่จังหวัดชุมพรถึงจังหวัดปัตตานี เกิดขึ้นระหว่างเดือนธันวาคม 2549 – มกราคม 2550 (ข้อมูลจากสำนักอนุรักษ์ทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ) 
2. ข้อมูลพื้นฐานประชากรของตำบลแหลมตะลุมพุก : จำนวนประชากร ประมาณ 2,200 คน  600 หลังคาเรือน มีอาชีพหลัก ประมง อาชีพเสริม รับจ้างทั่วไป มีวัด 2 แห่ง โรงเรียน 1แห่ง
3. "เขตห้ามล่าสัตว์ป่าพื้นที่ป่าสงวนแหลมตะลุมพุก”   เป็นพื้นที่คุ้มครอง หรือ พื้นที่อนุรักษ์ (Protected Areas) พื้นที่อนุรักษ์ ได้แก่  อุทยานแห่งชาติ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า เป็นพื้นที่ที่ต้องรักษาเพื่อให้คงสภาพของความหลากหลายทางชีวภาพ เขตห้ามล่าสัตว์ป่าพื้นที่ป่าสงวนแหลมตะลุมพุก มีสภาพเป็นป่าชายเลนขนาดกว่า 35,000 ไร่ ตามแนวยาวของแหลมตะลุมพุก เป็นแหล่งเพาะพันธุ์สัตว์น้ำทะเลตามธรรมชาติ  สำหรับสร้างห่วงโซ่อาหารและที่อยู่อาศัยของสัตว์ต่างๆ มากมาย มีพืชพันธุ์ไม้หลายชนิด ทั้งชนิดพืชปกคลุมและพืชล่าง มีนกอพยพและนกประจำถิ่นอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก รวมทั้งสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม เช่น ลิงแสม ค่าง  มีการประกาศจัดตั้งเป็น "เขตห้ามล่าสัตว์ป่าพื้นที่ป่าสงวนแหลมตะลุมพุก" เมื่อ 15 ธันวาคม 2526
4. จังหวัดนครศรีธรรมราชมีพื้นที่ชายฝั่งทะเลยาวประมาณ 235 กิโลเมตร เป็นจังหวัดในลำดับแรกๆ ที่ได้รับผลกระทบจาก มีชายฝั่งที่อยู่ในสภาพปกติไม่ถึงครึ่งของความยาวชายฝั่งทั้งหมด จากการสำรวจพบการเปลี่ยนแปลงชายฝั่งขั้นรุนแรงเกิดขึ้นเป็นระยะทางรวม 60 กิโลเมตร กัดเซาะปานกลางรวม 50.5 กิโลเมตร และชายฝั่งสะสมตัวประมาณ 14 กิโลเมตร (ศูนย์ข้อมูลสิ่งแวดล้อมภาคใต้ตอนบน อุทยานการเรียนรู้วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์)