คนไทยกำลังมีความกังวลเรื่อง ค่ารักษาพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชนที่ค่อนข้างแพง ซึ่งถือเป็นปัญหาและอุปสรรคของการเข้าถึงระบบสุขภาพอีกอย่างหนึ่งของบ้านเรา  ข่าวสารนี้ยิ่งเมื่อมีการโพสต์ข้อความลงในโลกออนไลน์ก็ยิ่งเป็นกระแสส่งข้อมูลต่อๆ กันมากขึ้น ก็เหมือนข้อเท็จจริงจะยิ่งถูกตีแผ่ออกมาเรื่อยๆ  จนกระทั่งโรงพยาบาลเอกชนเองก็ต่างพากันร่ำรวยขึนแบบเงียบๆ

วันนี้ผู้เขียน(จขบ.) จึงขอหยิบยกเรื่อง ค่ารักษาพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชนแพงมาสนทนากัน   หากแต่สำหรับคนที่มีฐานะร่ำรวย หรือมีเจ้าภาพจ่ายค่ารักษาพยาบาลแทนให้  เช่น บริษัทประกัน ซึ่งก็คงไม่ต้องวิตกถึงประเด็นนี้ให้มากนัก

(ภาพตัวอย่างของค่ารักษาพยาบาลที่มีการโพสต์ลงในโลกออนไลน์)

ที่มาที่ไปของเรื่องนี้ ก็เกิดจากคนในโลกสังคมออนไลน์ปลุกกระแสขึ้นอย่างต่อเนื่องกัน เช่นเดียวกันกับเรื่องที่มีคนโพสต์บิลค่าอาหารแพงจากร้านอาหารบางแห่ง  เรื่องพ่อค้าหลอกขายทุเรียนดิบ เป็นต้น

ประเด็นค่ารักษาพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนแพงเกินจริงอย่างอย่างไม่สมเหตุสมผลก็เช่นเดียวกัน  จนกระทั่งมีกลุ่มเครือข่ายผู้เสียหายทางการแพทย์ระบุว่า ได้รับการร้องเรียนจากประชาชนที่เข้ารักษาในโรงพยาบาลเอกชนแล้วถูกเอารัดเอาเปรียบด้วยการเรียกเก็บเงินในราคาที่สูงมาก  บางรายเป็นหลักหมื่นหลักแสนบาท  จึงได้มีข้อเสนอว่าถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราน่าจะมีการจัดตั้งคณะกรรมการกลางที่จะมาดูแลเรื่องนี้อย่างจริงจังสักที เพื่อควบคุมค่ารักษาพยาบาลในโรงพยาบาลเอกชน และไม่ให้ประชาชนถูกเอารัดเอาเปรียบมากจนเกินไป เวลาต่อมาเครือข่ายดังกล่าวก็มีการรวบรวมรายชื่อประชาชนเพื่อสนับสนุนเรื่องนี้กว่า 33,000 รายชื่อ  แล้วเข้ายื่นเรื่องต่อรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข  แต่ก็เงียบหายไป 

จนกระทั่ง พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี และหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ได้กล่าวถึงเรื่องนี้   กระทรวงสาธารณสุข (สธ.) และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงเริ่มมีความเคลื่อนไหว 

ซึ่งเราก็คงจะต้องรอดูและให้กำลังใจกันต่อไปว่า จะมีการเปลี่ยนแปลงกันได้มากน้อยแค่ไหนในเรื่องค่ารักษาพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนแพงเกินจริงในวันนี้ ...?

ข้อกล่าวหาต่อธุรกิจโรงพยาบาลเอกชนที่สาหัสสากรรจ์ในเรื่องนี้ คือ ค่าใช้จ่ายต่างๆ เมื่อคนไข้เข้ารับการรักษาและเมื่อมีบิลออกมาให้ไปจ่ายหรือจ่ายค่ารักษาไปแล้วนั้น ปรากฎว่ามีบางรายการที่แพงเกินไปในสายตาของผู้รับบริการ เช่น ค่ายา ค่าห้องพัก และค่าแล็บส่งตรวจเลือด-ตรวจปัสสาวะ เอกซเรย์คอมพิวเตอร์ โดยมีค่าใช้จ่ายอื่นๆ ซึ่งถูกเฉลี่ยแล้วนำมารวมหรือคิดค่าต้นทุนแฝงอยู่ในรายการต่างๆ  เช่น ค่าใช้เครื่องมือแพทย์ที่มีราคาแพง ค่าบำรุงรักษาเครื่องมือ และรวมถึงค่าตัวแพทย์ในการรักษาพยาบาลนั้นด้วย

ค่าใช้จ่ายเหล่านี้มักมีราคาที่ค่อนข้างแพง  ซึ่งเมื่อพิจารณาตามบิลใบเสร็จฯ ที่ปรากฏในโลกออนไลน์แล้วมักถูกบวกเพิ่มหรือพอกไว้ในบางรายการ เนื่องจากบิลเรียกเก็บเงินนั้นไม่สามารถเขียนระบุตรงๆ ว่าเป็นค่าใช้จ่ายของเครื่องมือแพทย์(ที่มีราคาแพง) หรือค่าตัวหมอ ซึ่งอาจเป็นหมอที่เป็น “มือปืนรับจ้าง” มาจากที่อื่น  จึงเป็นการพอกลงในรายการ (Bill) อย่างไม่สมเหตุสมผล

หากโรงพยาบาลเอกชนไม่บวกเพิ่มค่าใช้จ่ายเหล่านั้น ก็อาจทำให้ธุรกิจโรงพยาบาลเอกชนอยู่ไม่ได้ หรือดำเนินธุรกิจต่อไปไม่ได้  แต่...ปัจจัยสำคัญคือ ต้องมีคนป่วยที่มีฐานะเพียงพอที่พร้อมจ่ายเงินเข้ามารักษาพยาบาล ไม่ว่าจะเป็นผู้ป่วยนอกหรือผู้ป่วยใน

นี่จึงเป็นเหตุให้ธุรกิจโรงพยาบาลเอกชนในประเทศไทยเราอยู่ได้ แต่ในขณะเดียวกัน พวกเขาก็ยังพยายามลดค่าใช้จ่ายจากการใช้บุคลากรทางการแพทย์ เจ้าหน้าที่ต่างๆ เท่าที่จำเป็นจริงๆ  

เช่น ใช้เจ้าหน้าที่ที่ฝึกให้ทำงานกับเครื่องมือแพทย์เหล่านั้นเป็น โดยไม่ได้ใช้เจ้าหน้าที่ที่มีความรู้ความเชี่ยวชาญ หรือเจ้าหน้าที่ที่ปฏิบัติงานอย่างถูกกฎหมาย เป็นต้น

เมื่อเข้าไปใช้บริการในโรงพยาบาลเอกชนบางแห่ง บางเวลา เราอาจพบว่า มีแพทย์กับมีพยาบาลจริงๆ แค่คนหรือสองคน นอกจากนั้นเป็นเจ้าหน้าที่ผู้ช่วยแทบทั้งสิ้น

หรือถ้าหากผู้ป่วยต้องการให้โรงพยาบาลดูแลเป็นพิเศษก็ต้องจ่ายเงินเพิ่ม  บางทีก็คิดบวกเพิ่มจากราคาตัวยาหลายร้อยเปอร์เซ็นต์

เหตุผลอย่างหนึ่งคือ ธุรกิจโรงพยาบาลเอกชนในประเทศไทยไม่ได้สร้างแพทย์ขึ้นมาเอง แต่อาศัยลักษณะการ “ซื้อตัว” หรือใช้แพทย์หมุนเวียนจากโรงพยาบาลรัฐมาตรวจรักษาพยาบาลคนไข้  ซึ่งก็ย่อมส่งผลกระทบถึงการขาดแคลนแพทย์ในโรงพยาบาลของรัฐ

และข้อกล่าวหาที่ร้ายแรงคือ โรงพยาบาลเอกชนส่วนใหญ่มีผลประกอบการที่มีกำไรทุกๆ ปี จ่ายเงินปันผลแก่ผู้ถือหุ้น มีกำไรคืนให้แก่เจ้าของเงิน ดังนั้น เมื่อลงทุนในเรื่อง ยา เครื่องมือแพทย์ เงินเดือนค่าตอบแทนบุคลากร ค่าก่อสร้างอาคารโรงพยาบาล ห้องพักผู้ป่วย ฯลฯ ก็ย่อมต้องมีการคืนทุน  เพราะโรงพยาบาลเอกชนถือเป็นธุรกิจอีกอย่างหนึ่งที่ต้องแสวงหาความได้เปรียบจากการแข่งขัน (จากผู้ป่วยของโรงพยาบาลรัฐ) และแสวงหากำไรสูงสุด

นโยบายของรัฐที่มุ่งหมายจะให้ประเทศเป็นศูนย์กลางทางการแพทย์ในภูมิภาค (Medical Hub) ก็มีนัยะแอบแฝงและย่อมส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบสุขภาพของประชาชนภายในประเทศอีกด้วย

เมื่อผู้ป่วยพร้อมที่จะเข้ารักษาในโรงพยาบาลเอกชน อาจแสดงว่าเขาพร้อมที่จะรับภาระจ่ายเงิน (โดยไม่ต้องเกี่ยงงอน) แต่ในสถานการณ์จริงๆ แล้วกลับไม่เป็นนั้น แม้ว่าหมอจะแจ้งแผนการรักษาอย่างใดอย่างหนึ่งให้แก่คนไข้/ญาติว่าจะเลือกวิธีการรักษาใดแล้วก็ตาม หรือแม้ว่าหมอจะแจ้งแผนการรักษาอย่างใดอย่างหนึ่งมีค่าใช้จ่ายเท่าไรให้แก่คนไข้/ญาติทราบแล้วก็ตาม

แม้ว่าผู้ป่วยพร้อมที่จ่ายเงินทุกบาททุกสตางค์ แต่โรงพยาบาลเอกชนทุกๆ แห่งก็ไม่ควรจะเรียกเก็บค่ารักษาพยาบาลแพงจนเกินไป หรือใช้เครื่องมือแพทย์ หรือใช้ยาที่เกินความจำเป็น  แม้ผู้ป่วยบางรายจะใช้สิทธิ์รักษาพยาบาลแบบที่มีเจ้าภาพ เช่นบริษัทประกันออกเงินให้ก็ตาม

แต่...โรงพยาบาลก็ควรเรียกเก็บเงินอย่างสมเหตุสมผล ราคาที่เท่าๆ กันหรือใกล้เคียงกันทั่วทั้งประเทศ

จริงๆ แล้ว ผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเอกชนก็ไม่ต่างอะไรจาก “ผีถึงป่าช้า” คือต้องจ่ายเงินตามที่โรงพยาบาลเรียกเก็บ ไม่เช่นนั้นก็ไม่ได้ออกจากโรงพยาบาล

มีผู้ป่วยหลายรายจำต้องขอย้ายออกมารักษาต่อในโรงพยาบาลรัฐเมื่อเขาไม่มีเงินพอที่จะจ่ายต่อไปอีก  โดยเปลี่ยนมาใช้สิทธิการรักษาที่มีติดตัวอยู่กันทุกคน เช่น โครงการหลักประกันสุขภาพ( 30 บาทรักษาทุกโรค) ผู้ป่วยในระบบประกันตน (บัตรประกันสังคม)  ผู้สูงอายุ ผู้นำชุมชน ผู้นำทางศาสนา  นักเรียนนักศึกษา เด็ก คนพิการ ฯลฯ ซึ่งครอบคลุมประชากรไทยได้ทั้งหมดแล้ว

พิจารณากันอย่างที่เรากำลังยกให้โรงพยาบาลเอกชนเป็นจำเลยของสังคม ก็ดูเหมือนว่า โรงพยาบาลเอกชนกำลังเอาเปรียบสังคมในทุกๆ ด้าน เปรียบเสมือนตัวด้วงที่ดูดกินน้ำเลี้ยงจากตัวหนอน เมื่อน้ำเลี้ยงในตัวหนอนหมดลง ก็ผลักไสออกไป  เพื่อให้แต่ชีวิตของตัวเองอยู่ได้  แล้วหากินน้ำเลี้ยงจากหนอนตัวใหม่ไปเรื่อยๆ จนกว่าตัวเองจะหมดอายุขัย

โดยไม่เคยเหลียวแลสาธารณชน และรับผิดชอบต่อสังคม มุ่งแต่เรื่องการดำเนินธุรกิจ
ในขณะที่โรงพยาบาลเอกชนไม่เคยลงทุนด้วยตนเองทั้งหมด  กลับดึงเอาทรัพยากร และประชาชนไปจากรัฐเรื่อยมา จนกลายเป็นประเด็นถกถึงเรื่อง “แพทย์ขาดจรรยาบรรณ” กันไปเลย

ประเทศไทยยังไม่มีหน่วยงานใดที่ทำหน้าที่ดูแลควบคุมค่ารักษาพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนโดยตรง มีแต่เพียง พ.ร.บ.สถานพยาบาล พ.ศ. 2541 ที่กำหนดให้โรงพยาบาลและสถานพยาบาลจะต้องแจ้งราคาค่ารักษาพยาบาลเท่านั้น กับอีกหลายช่องว่างที่ผู้เขียนกล่าวมาข้างต้นนั้น  

จึงมีคำถามว่า ถึงเวลาแล้วยังที่ประเทศไทยควรจะมีกฎระเบียบในเรื่องนี้อย่างชัดเจน (เช่นเดียวกับที่กรมบัญชีกลางกำหนดราคาค่ายา ค่ารักษาพยาบาลต่างๆ ให้แก่สถานพยาบาลของรัฐ) หรือควรมีหน่วยงานที่ทำหน้าที่ดูแลควบคุมค่ารักษาพยาบาลโรงพยาบาลเอกชนโดยตรง   เพื่อให้โรงพยาบาลเอกชนมีการเรียกเก็บค่ารักษาพยาบาลอย่างเป็นธรรม  ไม่เห็นแต่แก่ได้ ตักตวงผลประโยชน์บนความเจ็บป่วยของประชาชน

หากพวกเขาคิดจะก่อตั้งโรงพยาบาลเอกชนเพื่อคิดค่ารักษาแพงๆ  เพื่อให้ธุรกิจโรงพยาบาลมีผลกำไรมากๆ ก็ให้เขาตั้งเป็นโรงพยาบาลเฉพาะที่รับการรักษาชาวต่างชาติ หรือรับรักษาแต่ผู้ป่วยที่มีฐานะร่ำรวยเพียงอย่างเดียว  เพราะคนต่างชาติเหล่านั้นเขาเห็นค่าของเงินบ้านเราถูกกว่ารักษาที่ประเทศของเขา

เราเห็นผู้ป่วยบางรายขอย้ายออกจากโรงพยาบาลเอกชนแล้วมารับการรักษาต่อในโรงพยาบาลรัฐ  .... เกิดความรู้สึกไม่สบายใจ  ไม่ว่าจะเป็นด้วยกรณีใดๆ ก็แล้วแต่ ....

และไม่ว่าในกระเป๋าสตางค์ของเขาจะมีเสียงเขย่าหรือไม่ก็ตาม

…………………………………………..