คนไทย ใช้ภาษาไทยตั้งแต่ตื่นนอน นอนหลับ แม้กระทั่งในยามหลับฝัน จนแม้คำสุดท้ายก่อนสิ้นลมหายใจแต่ทว่าคนไทยใช้ภาษาไทยอย่างไม่รู้สึกว่าต้องส่งเสริมรักษาหวงแหนไว้เป็นมรดกทางภาษาของชาติตน  

เหมือนที่คนไทยกินข้าวจนเคยชิน จึงไม่เห็นความสำคัญว่าข้าวมีความสำคัญจ่อชีวิตอย่างไรบ้าง

"ภาษาไทย"  เป็นภาษาที่คนไทยใช้กันมาแต่กำเนิดตั้งแต่เป็นตัวบุคคลและเป็นชาติไทยขึ้นมา  ภาษาไทยจึงมีวิวัฒนาการของวัฒนธรรมการพูดการเขียนควบคู่กับทั้งในแง่การเป็นเรื่องส่วนบุคคลและความเป็นเอกลักษณ์ชาติ

วัฒนธรรมภาษาของชาติใดๆ ในโลกนี้ จึงมีความเป็นอัตลักษณ์ของตัวเอง ชาติไทยค่อนข้างมีเอกลักษณ์เดียวในเรื่องภาษา ต่างจากบางชาติบางประเทศที่มีภาษาใช้กันอยู่มากมาย  ทำให้ต่างก็อ้างความแตกต่างในอัตลักษณ์ของตน และพยายามรักษาอัตลักษณ์ของภาษาตนเองไว้ให้เป็นมรดกสืบทอดแก่คนรุ่นหลัง  

ภาษาของชนเหล่านั้นจึงเป็นความภาคภูมิใจเพียงแต่กลุ่มชนเหล่านั้นๆ ที่

จึงมีหลายชาติหลายภาษาในโลกนี้ที่อ้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของตนเป็นเหตุผลของการรบพุ่งกันมาแต่นานนม

เราจะรักษาภาษาไทยไว้อย่างไร

สิ่งที่ควรเรียนรู้ไว้ให้ดีและมั่นคงตั้งแต่กำเนิด คือการเรียนรู้ภาษาของตนเอาไว้ สาเหตุก็เพราะโลกมีการเชื่อมต่อกันอย่างไร้พรมแดนด้วยเทคโนโลยีการสื่อสาร ภาษาที่มีผู้คนใช้เป็นจำนวนมากย่อมถูกยกให้เป็น "ภาษากลาง" เช่นเดียวกับ ภาษาไทย 

เราจึงถูกกำหนดให้เรียนรู้ภาษาชาติกำเนิดของตน  ความสำคัญของภาษาจึงมีภาวะถูกกดดันจากสังคมในขณะนั้น เช่น 

ในยุคสงครามเย็น ภาษาไทยได้ถูกกำหนดให้นักเรียนต้องใช้เป็นภาษาหลักทั้งการพูดและการเขียน มิฉะนั้น อาจถูกชาติอื่นกลืนชาติได้ เด็กนักเรียนแถบชายแดนจึงต้องพูดภาษาไทย ร้องเพลงไทย ไม่พูดภาษาท้องถิ่นในห้องเรียน เช่น ภาษาเขมร ภาษาลาว เป็นต้น การพูดภาษาท้องถิ่นอาจถูกครูลงโทษได้ 

จนเมื่อสังคมในภูมิภาคนี้ได้เปลี่ยนแปลงไปตามยุคสมัย และเห็นความสำคัญของภาษาตน การรื้อฟื้นภาษาของชาติตนจึงเริ่มมีความสำคัญ  โดยที่ภาษาไทยก็ไม่ได้จางหายไปไหน 

เพียงแต่บรรยากาศการเรียนภาษาไทย กิจกรรมทางภาษาในวาระต่างๆ ดูจะเสื่อมมนต์ขลังลงไปมาก เมื่อเทียบกับอดีต เช่น แทบไม่มีการจัดโต้วาที  การแข่งขันคัดลายมือภาษาไทย การแต่งบทกลอนหรือเรื่องสั้นนวนิยายภาษาไทย ฯลฯ 

แต่ถ้ายังมี ผู้คนก็ไปร่วมงานน้อยมาก จนแทบจะให้รู้สึกว่า ภาษาไทยกำลังเข้าสู่กาลวิบัติแล้วหรืออย่างไร 

ใครจะเป็นผู้รักษาภาษาไทย

ผู้เขียน (จขบ.) ได้อ่านและแก้ไขเอกสารทางวิชาการงานวิจัยของผู้ทรงคุณวุฒิและผู้ที่ทำเอกสารเลื่อนตำแหน่งหลายท่านพบว่า บางท่านยังใช้ภาษาไทยอย่างสับสน เช่น นำเอาภาษาพูดไปใช้เป็นภาษาเขียน ซึ่งเป็นการนำเอาระดับของภาษาไปใช้อย่างไม่ถูกต้อง 

หรือแม้กระทั่งภาษาเขียนเองก็ยังมีระดับของภาษา ระดับของภาษานอกจากจะสะท้อนถึงความเข้าใจในภาษาไทยอย่างลึกซึ้งแล้วยังสะท้อนถึงความงดงามของภาษา เช่นเดียวกันกับความงดงามของภาษาที่เก่าแก่ของโลก เช่น ภาษาอังกกฤษในภาษากวีของหลายๆ คน เช่น วิลเลียม เชคสเปียร์ 

แต่ในประเทศไทยและภาษาไทยของเรายังไม่มีใครแยกแยะหรือสกัดเอาความงดงามของภาษาออกมาให้คนรุ่นหลังได้เห็น  ซึ่งยังไม่ปรากฏว่ามีกวีท่านใดที่ชี้ชัดเช่นนั้น 

ยิ่งถ้าสิ้นสุดลงไปอย่างกวีรัตนโกสินทร์ อย่างคุณเนาวรัตน์ พงษ์ไพบูลย์ ก็คงไม่มีกวีท่านใดรจนาภาษาไทยได้งดงาม และยิ่งหายากในบรรดากวีร้อยแก้ว หรืออย่างกวีซีไรต์ด้านเรื่องสั้นและนวนิยายของแต่ละ พ.ศ. 

กรรมการตัดสินก็ดูเหมือนเกือบจะมองข้ามความสำคัญของภาษาไทยไปเสียสิ้น  จนไม่เคยเห็นมีใครมายกย่องเล่มนิพนธ์ชิ้นใดว่าเป็นภาษาไทยที่งดงามเพื่อให้แก่คนรุ่นหลังได้อ่านและเรียนรู้กัน นอกเสียจากคัดเลือกเอาผู้ที่มีวิธีการนำเสนอเรื่องราวในแบบใหม่จนก้าวข้ามการใช้ภาษาไทยอย่างถูกต้อง หรือยกให้ภาษาไทยในรูปแบบใหม่เป็นวัฒนธรรมภาษาที่คนรุ่นหลังพึงจะดำเนินตาม

เราจึงไม่เห็นมิติความงดงามของภาษาไทยให้ได้เลียนแบบหรือเรียนรู้กัน นอกเสียจากจะเลียนแบบภาษาไทยที่จวนเจียนจะวิบัติที่เห็นกันเกลื่อนบนพื้นที่โลกออนไลน์

ไมเพียงแต่บุคคลที่ถูกกล่าวถึงข้างต้นนี้เท่านั้นที่ควรจะเป็นผู้ที่รักษาภาษาไทยให้คงความงดงาม และให้คงไว้สืบต่อไปชั่วลูกชั่วหลาน  

แต่ยังหมายรวมถึงคนที่ใช้ภาษาไทยตั้งแต่ตื่นนอน จนหลับฝันลงไปในทุกค่ำคืนนั้นด้วย 

 ............

ท้ายที่สุดนี้

ผู้เขียนขออัญเชิญพระบรมราโชวาทพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวที่ได้ทรงแสดงความสนพระราชหฤทัยถึงความห่วงใยในภาษาไทย ซึ่งได้พระราชทานไว้ในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่นิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เมื่อวันที่ ๙ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๒ ว่า 

"ในปัจจุบันนี้ปรากฏว่า ได้มีการใช้คำออกจะฟุ่มเฟือย และไม่ตรงกับความหมายอันแท้จริงอยู่เนือง ๆ ทั้งออกเสียงก็ไม่ถูกต้องตามอักขรวิธี ถ้าปล่อยให้เป็นไปดังนี้ ภาษาของเราก็มีแต่จะทรุดโทรม ชาติไทยเรามีภาษาของเราใช้เองเป็นสิ่งอันประเสริฐอยู่แล้ว เป็นมรดกอันมีค่าตกทอดมาถึงเราทุกคนจึงมีหน้าที่จะต้องรักษาไว้  ฉะนั้นจึงขอให้บรรดานิสิตและบัณฑิต ตลอดจนครูบาอาจารย์ได้ช่วยกันรักษาและส่งเสริมภาษาไทย ซึ่งเป็นอุปกรณ์และหลักประกันเพื่อความเจริญวัฒนาของประเทศชาติ"

และเมื่อวันที่ ๒๙ กรกฎาคม พ.ศ.๒๕๐๕ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวได้เสด็จพระราชดำเนินไปเป็นประธาน และทรงร่วมอภิปรายในการประชุมทางวิชาการของชุมนุมภาษาไทย ที่คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ณ ห้องประชุมคณะอักษรศาสตร์ทรงเปิดอภิปรายในหัวข้อ "ปัญหาการใช้คำไทย" โดยพระองค์ทรงดำเนินการอภิปรายและทรงสรุปการอภิปราย ซึ่งแสดงถึงพระปรีชาสามารถและความสนพระราชหฤทัยรวมถึงความห่วงใยในภาษาไทย

พระราชดำรัสในครั้งนั้น มีใจความตอนหนึ่งว่า 

"เรามีโชคดีที่มีภาษาของตนเองแต่โบราณกาล จึงสมควรอย่างยิ่งที่จะรักษาไว้  ปัญหาเฉพาะในด้านรักษาภาษาก็มีหลายประการ อย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในทางออกเสียง คือให้ออกเสียงให้ถูกต้องชัดเจน  อีกอย่างหนึ่งต้องรักษาให้บริสุทธิ์ในวิธีใช้ หมายความว่าวิธีใช้คำมาประกอบประโยค นับเป็นปัญหาที่สำคัญ  ปัญหาที่สามคือความร่ำรวยในคำของภาษาไทย ซึ่งพวกเรานึกว่าไม่ร่ำรวยพอ  จึงต้องมีการบัญญัติศัพท์ใหม่มาใช้   สำหรับคำใหม่ที่ตั้งขึ้นมีความจำเป็นในทางวิชาการไม่น้อย แต่บางคำที่ง่าย ๆ ก็ควรจะมี  ควรจะใช้คำเก่า ๆ ที่เรามีอยู่แล้ว ไม่ควรจะมาตั้งศัพท์ใหม่ให้ยุ่งยาก..."

ยังความประทับใจกับผู้ร่วมเข้าประชุมในครั้งนั้นเป็นอย่างยิ่ง สืบเนื่องมาจนปัจจุบัน และพสกนิกรชาวไทยจึงยกย่องให้วันที่ ๒๙ กรกฎาคมของทุกๆ ปี เป็น วันภาษาไทยแห่งชาติ 

เพื่อให้เป็นหมุดหลักสำคัญของการเตือนสติคนไทยให้สำนึกถึงการรักษาอนุรักษ์และส่งเสริมการใช้ภาษาไทยอย่างถูกต้องต่อไป

------------------------------------------