"แจ๋วริมจอ" แห่ง นสพ.ไทยรัฐ เขียนสะท้อนถึงลักษณะเด่นของละครทีวีไทยในยุคดิจิตอลอย่างน่าสนใจไว้บางตอนในคอลัมน์บันเทิง-ไทยรัฐ ว่า   ......

“ละครคือรายการโทรทัศน์ที่มีต้นทุนสูง และก็แข่งขันกันสูงมากด้วย!! ผู้จัดที่เข้ามารับจ้างผลิตให้แต่ละช่องก็มีมาก...มากทั้งหน้าเก่าและหน้าใหม่ จำกันไม่หวาดไม่ไหว แต่ถามว่าจะมีสักกี่เจ้าที่ผลิตได้คุ้มค่ากับเม็ดเงินที่ลงทุนไปในแต่ละเรื่อง?? เห็นลงจอช่องใหญ่ ก็ใช่ว่าจะมีเรตติ้งดีไปเสียทุกเรื่อง เพราะบางเรื่องก็จอดสนิท จนรีบหั่นให้จบ!!
ยิ่งละคร “รีเมก” ประเภทซื้อบทประพันธ์เก่าเอามาสร้างใหม่ ดูจะถูกปรามาสว่าทำสู้ของเก่าไม่ได้ก็อย่าทำเลยดีกว่า ทั้งฝีมือนักแสดง ฝีมือผู้กำกับ และองค์ประกอบอื่นๆ ล้วนแต่สุกเอาเผากิน กลายเป็นเรื่องฉาบฉวยทั้งสิ้น 
เข้าทำนอง...หยิบยืมชื่อบทประพันธ์ดั้งเดิมที่เคยโด่งดังมาหากินใหม่ แต่กลับทำไม่ได้ถึงขั้น!! เอาเข้าจริง...บทประพันธ์ที่เคยดีงาม กลับถูกปู้ยี่ปู้ยำโดยบทโทรทัศน์ที่เขียนขึ้นใหม่ เอากันชนิดจำเค้าโครงเดิมไม่ได้เลยก็มี
ขอตำหนิแรงๆกับผู้จัดประเภทนี้ว่า กำลังทำลายอุตสาหกรรมละครทางโทรทัศน์ของไทยให้ต่ำเตี้ย ดำดิ่ง หมดคุณค่าไปทีละน้อย!!
โดยเฉพาะคิดอะไรไม่ออก ก็แปลงบทนางเอก-นางร้ายให้กลายเป็นปิศาจ เข้ากับโลกยุค “ดราม่าออนไลน์”
เพิ่มฉากตบตี เถื่อนถ่อย สาดความรุนแรงเข้าไปในเนื้อหา ทั้งที่บทประพันธ์ดั้งเดิมไม่มี
บรรลุความคลั่งถึงขีดสุด ก็ขนาดเขียนบทให้นางเอก–นางร้ายเอาอาหารในจานข้าวสาดใส่กัน
มัน-สะใจอารมณ์คนสร้าง แต่ผู้ชมที่ต้องการเสพความบันเทิงแล้ว...ได้อะไรหรือไม่??

“อาหาร” คือของกิน เป็นของสูง มีประโยชน์ต่อมนุษย์และสัตว์ทั้งมวล สมควรแล้วหรือที่ละครจะทำกันถึงขนาดนั้น
แข่งขันกันด้วยคุณภาพ คุณค่าเนื้อหา ป้อนความสนุกบันเทิงให้คนดู นั่นคือการพัฒนา
แต่ไม่ใช่หยาบคาย เสียสติ หนีห่างความเป็นละครเข้าไปทุกขณะ!!

การเขียนบทละครโทรทัศน์เบื้องต้นนั้นมีความซับซ้อนมากกว่าการเขียนบทประพันธ์แบบวรรณกรรมทั่วไป อย่างเรื่องสั้น และนวนิยาย 
ผู้เขียน(จขบ.)เคยมีประสบการณ์เป็นผู้กำกับการถ่ายทำสารคดีเพื่อนำไปออกฉายในช่องโทรทัศน์แห่งหนึ่ง กว่า 50 ตอน ทำหน้าที่กำกับนักแสดงสมัครเล่นกว่า 10 คน เพื่อให้ดูแนบเนียนเหมือนมืออาชีพมายืนพุดอยู่ต่อหน้าผู้ชม ทั้งที่แท้จริงแล้วเป็นพนักงานบริษัทของผู้ว่าจ้างนั้นที่ล้วนแต่ไม่ได้เป็นนักแสดงมาก่อนเลย  ยอมรับว่าการสร้างภาพออกฉายทางทีวีนั้นไม่ใช่เรื่องที่ง่ายหรือทำได้เหมือนปลอกกล้วยเข้าปาก แม้จะมีบทพูด(เนื้อหา)ที่ดีเป็นต้นทุนการผลิตอยู่แล้วก็ตาม เพราะเนื้อหาหรือบทประพันธ์เดิมนั้นเป็นเพียงแค่ตัวอักษร หรือยังมี "ความดิบ" ต้องปรับแต่งให้เข้าผู้แสดง ตลอดไปจนถึงฉาก อารมณ์ และต้องคิดเผื่อถึงผู้ชมว่าเราจะสื่ออะไรไปถึงพวกเขา....ที่นั่งชมอยู่หน้าจอ
การเลิกงานถ่ายทำแบบไม่มีกำหนดเวลาที่แน่นอนในแต่ละวันอย่างต่อเนื่อง เป็นสิ่งที่สั่นคลอนถึงความอดทนมากทีเดียว..ในสมัยนั้น

ขั้นตอนของกำหนดสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละฉาก การกำหนดท่าทีท่าทาง กำหนดบทสนทนา(บทพูด)ของผู้แสดง การเขียนบทพูดใหม่ (แต่ในละครทีวียังจะมีการกำหนดความเข้มของเรื่องเข้ามาเกี่ยวข้องด้วย) การกำหนดมุมกล้องซึ่งต้องร่วมกันกับช่างกล้องซึ่งเขาจะกำหนดเทคนิคมุมกล้อง ส่วนผู้กำกับก็จะกำหนดมุมกล้องของฉากอย่างสมเหตุสมผล หรือกำหนดจุดผู้แสดงที่จะแสดง เป็นต้น ...ซึ่งดูวุ่นวายไปหมด ถ้าไม่ใช่คนที่ชำนาญหรือมืออาชีพด้วยแล้ว ทำให้อนาคตล่มเอาเสียง่ายๆ 

ที่เล่ามาถึงขั้นตอนการดัดแปลงบทประพันธ์ และเทคนิคการถ่ายทำละครนี่แหละที่มีส่วนสำคัญ ทำให้เนื้อหา อรรถรสสูญหายหรือเจือจางไปจากเดิมมากๆ 
ยิ่งผู้จัดหรือผู้กำกับต้องการให้ละครโดนใจผู้ชม ให้เข้ากับผู้บริโภคละครของเขามากเท่าไร เรื่องจากบทประพันธ์เดิมก็อาจได้เพียงแค่ "โครงเรื่อง" (Plot)

ดังนั้น ต่อให้เรื่องเดิมเป็นบทประพันธ์ที่เป็นของนักเขียนคนดัง มีความประณีต เดินเรื่องอย่างกระชับ แต่เมื่อเจอกระบี่จอมหั่นในยุคโลกออนไลน์จากผู้เขียนบทละครและผู้กำกับละครแล้วล่ะก็ ทุกอย่างก็แทบสูญสลาย 
ตัวอย่างเช่น บทประพันธ์สมัยก่อนไม่มีการใช้โทรศัพท์มือถือยุค 4G แต่ผู้จัดละครอยากให้มีเพื่อให้เข้ากับยุคสมัย เพิ่มบทสนทนาให้มีการสนทนาผ่านหน้าจอมือถือ... เพียงเท่านี้ท่านย่อมนึกถึงภาพของการเดินเรื่องของละครเรื่องนี้ได้ 
แม้ดูจะเป็นเรื่องที่ดี แต่การใส่น้ำหนัก (โทนของเรื่อง) เช่น บทตบจูบๆ หรือบทวีนใส่กันระหว่างนางเอกกับนางร้าย ย่อมทำให้บทประพันธ์เดิมๆ ที่น่าอ่านน่าสนใจเปลี่ยนแปลงอารมณ์ผู้ชมไปได้ในทันที

เราอาจจะเป็นคนที่ยึดติดกับบทประพันธ์ของนักเขียนรุ่นก่อนๆ แต่การเคยได้อ่านบทประพันธ์หรือวรรณกรรมดีๆ และเมื่อเจอกับละคร “รีเมก" ในสมัยนี้ ก็ย่อมทำให้มีอาการสะอึกเหมือนมีก้อนจุกที่ลำคอ

ผู้เขียนเคยสอบถามนักประพันธ์รุ่นใหญ่ชื่อดังของเมืองไทยว่า รู้สึกอย่างไรกับการที่บทประพันธ์ของท่านถูกนำมา "รีเมก" และดัดแปลงบทประพันธ์ไปจากเดิม 

ท่านกล่าวว่า ก็ต้องให้เขาว่ากันไปตามแต่ยุคสมัย (บทประพันธ์ของท่านถูกสร้างเป็นละครมาแล้ว 2- 3 หน เพื่อออกฉายทางทีวี)

การนำเอาบทประพันธ์ที่มีชื่อเสียง อาจจะเป็นสิ่งที่การันตีได้ว่า จะมีผู้ชมอยู่ในมือจำนวนหนึ่ง(และที่สำคัญคือ มีโฆษณาเข้ามาซื้อเวลา)ก็ตาม ก็ย่อมเป็นอย่างที่ "แจ๋วริมจอ" ระบุไว้ว่า 

“งานศิลปะการละครควรจะแข่งขันกันด้วยคุณภาพ คุณค่าเนื้อหา ป้อนความสนุกบันเทิงให้คนดู ซึ่งเป็นการพัฒนาที่ถาวร”

หากอ้างความตามแนวคิดที่ จิตร ภูมิศักดิ์ เคยกล่าวไว้ว่า “ศิลปะเพื่อศิลปะ ไม่มี และมีไม่ได้ ศิลปะเพื่อชีวิตเท่านั้นที่มีอยู่และมีได้” ผู้เขียนก็ขอยกข้อความจากหนังสือ ศิลปะเพื่อชีวิต ศิลปะเพื่อประชาชน  ของ ทวีปกร (หรือจิตร ภูมิศักดิ์) มาเป็นอุทาหรณ์แก่ผู้อ่านบทความนี้ ตลอดไปจนถึงผู้ชมผู้จัดละครทีวีไว้ดังนี้

“ท่านศิลปินที่เคารพ ในเมื่อศิลปะบริสุทธิ์ไม่มี มีแต่ศิลปะที่อยู่ภายใต้อิทธิพลของชีวิต ในเมื่อศิลปะเพื่อศิลปะไม่มี  มีแต่ศิลปะเพื่อชีวิตเช่นนี้ ท่านจะต้องตกลงใจเสียแต่เดี๋ยวนี้ว่า  ท่านจะสร้างศิลปะโดยอิทธิพลของชีวิตแบบใดเป็นสรณะ ท่านจะสร้างศิลปะไปรับใช้ชีวิตของใคร  ถ้าท่านเป็นผู้นิยมคติมือใครยาวสาวได้สาวเอา ตัวใครตัวมัน และ รู้รักษาตัวยอดเป็นยอดดี  ก็จงใช้ศิลปะเพื่อรับใช้ตนเองเพื่อพรรคพวกสองถึงสามคนของท่าน  ท่านจะใช้ชีวิตอยู่เพื่อแสวงหาความสุขและความพึงพอใจอย่างโดดเดี่ยวกระนั้นหรือ” 

....................................

หมายเหตุ

“ศิลปะเพื่อชีวิต ศิลปะเพื่อประชาชน” เป็นงานเขียนของจิตร ภูมิศักดิ์ ภายใต้นามปากกาว่า “ทีปกร” 

คอลัมน์ "แจ๋วริมจอ"   นสพ.ไทยรัฐ ฉ.วันที่ 29 สิงหาคม 2558

เอนทรี่แนะนำอ่าน

วิลเลียม เชคสเปียร์บทละครเรื่อง จูเลียส ซีซาร์(Julius Caesar)รสแห่งกวีมิเคยจืดจาง

วิจารณ์งานศิลป์...ควรวิจารณ์อย่างไรให้เป็นทั้งศาสตร์และศิลป์

ภาพประกอบจาก เฟสบุ๊ค @

La Bottega dell'Inchiostro