ท่องวรรณกรรม ย่ำลุ่มน้ำน่าน  เยี่ยมยามบ้าน กฟผ. (๒)

การไฟฟ้าฝ่ายผลิต : เครือข่ายการปฏิบัติงานและผลกระทบต่อสังคม

ในตอนที่แล้วผมได้เกริ่นนำถึงความเป็นมาของการเดินทางในครั้งนี้ สำหรับในตอนนี้จะได้กล่าวถึงขอบข่ายงานของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ฝ่ายปฏิบัติการภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งปัจจุบันตั้งอยู่ที่เลขที่ 110/5 หมู่ 17 ถนนมิตรภาพ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น ได้จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย พ.ศ. 2511 มีอำนาจในการจัดหาพลังงานไฟฟ้าแก่ประชาชน โดยการผลิตและจำหน่ายพลังงานไฟฟ้าให้แก่การไฟฟ้านครหลวง  การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค และผู้ใช้พลังงานไฟฟ้าอื่นตามที่กฎหมายกำหนด

การดำเนินงานของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยแบ่งพื้นที่ความรับผิดชอบเป็น 5 เขต คือ เขตพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  เขตพื้นที่ภาคเหนือ และเขตพื้นที่ภาคเหนือ

เขตปฏิบัติการภาคตะวันออกเฉียงเหนือรับผิดชอบในการรับส่งพลังงานไฟฟ้า และจำหน่ายให้บริการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค 19 จังหวัดในภาคอีสาน รวมทั้งเชื่อมโยงสายส่งไฟฟ้ากับประเทศสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว มีโรงไฟฟ้าพลังน้ำในความรับผิดชอบ 7 แห่ง คือ โรงไฟฟ้าพลังน้ำเขื่อนอุบลรัตน์ จังหวัดขอนแก่น โรงไฟฟ้าเขื่อนสิรินธร และโรงไฟฟ้าเขื่อนปากมูล จังหวัดอุบลราชธานี โรงไฟฟ้าเขื่อนจุฬาภรณ และโรงไฟฟ้าเขื่อนห้วยกุ่ม จังหวัดชัยภูมิ โรงไฟฟ้าลำตะคอง จังหวัดนครราชสีมา และโรงไฟฟ้าเขื่อนน้ำพุง จังหวัดสกลนคร

เขตปฏิบัติการภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นอกเหนือจากโรงไฟฟ้าพลังน้ำที่เขื่อนอุบลรัตน์แล้วยังมีโรงไฟฟ้าน้ำพอง อำเภอน้ำพอง จังหวัดขอนแก่น ซึ่งเป็นโรงไฟฟ้าพลังความร้อนร่วมขนาดใหญ่ที่ใช้ก๊าซธรรมชาติเป็นเชื้อเพลิงในการผลิตพลังงานไฟฟ้าให้บริการอีกทางหนึ่ง

ในความเป็นจริงแล้วการก่อสร้างเขื่อนเพื่อให้ได้มาซึ่งพลังงานเพื่อประโยชน์ต่อมวลมนุษย์ชาติ ในขณะเดียวกันก็ต้องสูญเสียทรัพยากรป่าไม้และระบบนิเวศวิทยาบางส่วนไป เป็นประเด็นที่ถกเถียงกันในหมู่นักวิชาการทางด้านนิเวศวิทยา  ดังหลายกรณีที่เกิดขึ้นและเป็นปัญหาระดับประเทศในปัจจุบัน

การที่ทั้งสามองค์กรได้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันในฐานะที่เป็นองค์กรอิสระ (มูลนิธิพัฒนาน้ำและคุณภาพชีวิต) และเหล่านักคิดนักเขียน นักวิชาการจากสโมสรนักเขียนภาคอีสานในครั้งนี้ คงจะเป็นกระบอกเสียงเพื่อสร้างความเข้าใจสู่ประชาชนกลุ่มเป้าหมายต่อไป

ชุมแพ : รอยต่อแผ่นดินอีสานกับเมืองเหนือ

คณะของพวกเราเดินทางมาถึงอำเภอชุมแพ จังหวัดขอนแก่น  มองเห็นรูปปั้นนกเค้าแมวตั้งอยู่ข้างที่ว่าการอำเภอ ในอดีตมีนิยายชื่อดัง “ชุมแพ” ของนักประพันธ์ชื่อดัง “ศักดิ์ สุริยา”  ใช้ฉากดำเนินเรื่องที่นี้ ชุมแพในวันนี้อาจแตกต่างไปจากเมื่ออดีต ความเจริญทางด้านเศรษฐกิจและการค้าถือได้ว่าเป็นอำเภออันดับต้นของขอนแก่น ผมพยายามที่จะมองหาโรงเลื่อยชุมแพตามเนื้อเรื่องบัดนี้อาจเลิกราธุรกิจไปแล้ว แต่ที่เห็นชัดเจนก็คือโรงพักชุมแพ หรือสถานีตำรวจชุมแพในปัจจุบัน ซึ่งตั้งอยู่ริมถนนมะลิวัลย์ทางผ่านไปจังหวัดเลยนั่นเอง หากท่านนายอำเภอเพิก ชุมแพ หรือผู้กองไชโย วีระพล มีชีวิตอยู่ก็คงเกษียณอายุราชการไปเลี้ยงหลานกับผู้กองแววดาว และคุณนายดวงพร เป็นแน่แท้

ที่ชุมแพเป็นจุดนัดพบของ  “ครูหวด”  พี่สังคม เภสัชมาลา พร้อมครอบครัวจากหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ มารอล่วงหน้า เพื่อความปลอดภัยจึงจอดรถฝากไว้ที่สถานีตำรวจชุมแพ พอขึ้นรถหลายคนก็ถามถึงครูเยี่ยม ทองน้อย สหายเกลอไม่ได้มาด้วยหรือ ได้รับคำตอบว่ามีภารกิจด่วนเลยพลาดโอกาสได้พบปะสังสรรค์กับมิตรสหาย แต่ก็ฝากหัวใจมาเต็มร้อย

ออกจากเขตชุมชนอำเภอชุมแพพนักงานขับแวะให้พวกเราปฏิบัติภารกิจส่วนตัวที่ปั๊มน้ำมันสะดวกซื้อเพิ่งก่อสร้างใหม่ มีนักท่องเที่ยวผ่านทางมาใช้บริการอย่างไม่ขาดสาย หลายท่านแวะใช้บริการร้านกาแฟสด อีกบางส่วนก็แวะซื้อของใช้ส่วนตัวที่ร้านสะดวกซื้อตลอด 24 ชั่วโมงที่มีสาขาอยู่ทั่วประเทศ

จากอำเภอชุมแพเข้าสู่เขตอำเภอคอนสาน จังหวัดชัยภูมิ  มุ่งหน้าสู่ภูสูงเข้าเขตอุทยานแห่งชาติน้ำหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์ มองเห็นป่าสนผลัดใบสองข้างทางตามเส้นทางที่เลี้ยวลด มองเห็นยอดต้นไม้เบื้องล่างในระดับเดียวกันกับพื้นถนน

อุทยานแห่งชาติน้ำหนาว อยู่ในเขตอำเภอน้ำหนาว จังหวัดเพชรบูรณ์ รอยต่อแผ่นดินอีสานกับภาคเหนือโดยมีสะพานพ่อขุนผาเมือง หรือสะพานห้วยตองเชื่อมโยงสองแผ่นดินเข้าด้วยกัน เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่มีนักท่องเที่ยวให้ความสนใจเดินทางมาศึกษาธรรมชาติ ทั้งนี้เพราะว่ายังคงความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติไว้ให้ได้ชมอย่างประทับใจ  มีป่าสนขึ้นเรียงรายอยู่เป็นระยะสองข้างทาง   

จุดที่น่าสนใจสำหรับนักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวน้ำหนาวก็คือจุดชมวิวถ้ำผาหงส์ ซึ่งอยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 10 กิโลเมตร โดยมีทางแยกเข้าไปเป็นระยะทาง 500 เมตร แล้วมีบันไดขึ้นไปยังจุดชมวิวจำนวน 259 ขั้น สามารถมองเห็นทิวทัศน์ของขุนเขาเบื้องล่างได้เป็นอย่างดี  คณะพวกเราถึงแม้ว่าจะไม่ได้แวะชมทัศนียภาพที่จุดชมวิวแต่เมื่อมองผ่านกระจกรถออกไปก็สามารถมองเห็นความงดงามสองข้างทางและขุนเขาที่มองเห็นอยู่ไกลลิบตาได้เช่นเดียวกัน

ขณะที่ฝ่ายต้อนรับก็ได้แนะนำข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย ตลอดทั้งจุดมุ่งหมายที่คณะของเราเดินทางในครั้งนี้ หลังจากนั้นเป็นการแนะนำตัวของคณะผู้ร่วมเดินทางแต่ละคน เริ่มจากสมาชิกของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยทั้งจากส่วนกลาง และจากขอนแก่น และสมาชิกจากมูลนิธิพัฒนาน้ำและคุณภาพชีวิต

ในส่วนของสโมสรนักเขียนภาคอีสานก็มีมากหน้าหลายตา เริ่มจากสุมาลี สุวรรณกร ประธานสโมสรนักเขียนอีสานคนปัจจุบันนำหน้าขบวน ตามมาด้วย ปราโมทย์ ในจิต สังคม เภสัชมาลา  นฤมิตร ประพันธ์ อณูทิพย์ ธารทอง และประกาศิต คนไว นักเขียนน้องใหม่ถอดด้ามมาหมาด ๆ

ที่น่าสนใจและเรียกเสียงเฮฮาได้เป็นระยะ คือท่านนฤมิตร ประพันธ์ เจ้าของฉายา “หนอนอ้วน กวนเมือง”   ได้แนะนำตัวเองจากพนักงานอนามัยจากพนัสนิคม ชลบุรี ย้ายมาประจำที่นางรอง บุรีรัมย์ จนตั้งหลักปักฐานอยู่ที่กลางทุ่งนาสมกับเป็นบ้านนักเขียนจริง ๆ ท่านที่เคยอ่านงานเขียนชุด “ภูผาป่าไม้และสายน้ำ”  ของ “วัธนา บุญยัง” ที่เขียนถึงเมื่อครั้งไปเยี่ยมบ้านพักที่นางรองคงจะมองเห็นบรรยากาศได้เป็นอย่างดี

ท่านนฤมิตร ประพันธ์เล่าให้ฟังว่าในครั้งนั้นมีลุงคำสิงห์ ศรีนอก ร่วมเดินทางไปด้วย มีอยู่ช่วงหนึ่งได้คุยกับเขาว่าไม่ลองเขียนเรื่องแนวป่าเหมือนกับวัธนา บุญยัง บ้างหรือน่าจะขายดี  เขาเลยตอบลุงคำสิงห์ว่า “ผมชอบเข้าผับมากกว่าเข้าป่า เลยไม่รู้จะเขียนอย่างไร”   ส่วนด้านงานเขียนผลงานกวีเล่มแรก “ประกายไฟในความมืด”  นั้นต้องหาทุนมาจัดพิมพ์เอง  ส่วนรวมเรื่องสั้น  “ละครทันสมัย”  นั้นได้รับรางวัลวรรณกรรมบัวหลวง เมื่อปี 2532  และได้รับรางวัลสัปดาห์หนังสือแห่งชาติเมื่อปี  2533  มีการจัดพิมพ์ครั้งที่ 3  

ส่วนอณูทิพย์ ธารทอง กวีจากลุ่มน้ำโขงเจ้าของบล็อกเกอร์ “คำใจ” มีผลงานบทกวีผ่านการตีพิมพ์มากกว่า 100 บท ปัจจุบันตั้งหน้าตั้งตาเขียนบทกวีรอการพิสูจน์จากเพื่อน ๆ ชาวโอเคเนชั่นเช่นเดียวกัน เร็ว ๆ นี้ กำลังฮึดสู้ จัดพิมพ์ผลงานรวมบทกวีด้วยความมุ่งมั่นและวาดหวัง

มาถึง “ประกาศิต คนไว”  น้องใหม่จากมุกดาหารผลงาน “จากสายน้ำสู่นคร”  ที่ได้รับรางวัลจหนังสือดีเด่นจากงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 37 และรางวัลรองชนะเลิศ อันดับ 1 รางวัลเซเว่นบุ๊คอะวอร์ด ครั้งที่ 6 ซึ่งขายเกือบหมดแล้ว หลังจากนั้นมาได้รับรางวัลชนะเลิศพานแว่นฟ้าดีเด่นจากเรื่องสั้น “พี่สาวของผม”  ในปี 2552  ในขณะที่ผลงานเล่มที่สอง “ธันวาคม : ลมหนาวแห่งความคิดถึง”   ลงทุนจัดพิมพ์ในนามของ “นาสะเม็งสำนักพิมพ์” ยังคงรอคอยแรงใจจากมิตรรักนักอ่านเช่นเดียวกัน ปัจจุบันกำลังขัดเกลานิยายขนาดสั้นแนวเกี่ยวกับความรักเช่นเดียวกันเพื่อเตรียมเสนอนิตยสารเพื่อจัดพิมพ์เผยแพร่

ในขณะที่คุณชูชีพ จากการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทยส่วนกลางผู้ผ่านงานด้านนักข่าวจากหนังสือพิมพ์ ได้เล่าประสบการณ์การทำงานด้านมวลชนสัมพันธ์ร่วมกับการไฟฟ้าฝ่ายผลิตในฐานะผู้เชียวชาญทางด้านภาษากะเหรี่ยง ซึ่งประสบการณ์ภาคสนามในบางครั้งก็แทบเอาชีวิตไม่รอด ด้วยความมุ่งมั่นบนเส้นทางสายวิชาชีพอย่างเด็ดเดี่ยว

ด้านคุณร่มใจ สาวิกันต์ หรือ “นิด ลายสือ” เจ้าของบทเพลง “ขุนเขายะเยือก”  นั้นเล่าประสบการณ์ในวัยหนุ่มด้วยการโบกเรือไปตามเส้นทางสายสาละวินในยามที่สถานการณ์คับขันท่ามกลางอาวุธสงครามจากทหารพม่าพุ่งตรงมายังตน แต่ด้วยอนุภาพเสียงเพลงแห่งสันติภาพจึงทำให้มีชีวิตรอดกลับมาได้มาจนถึงปัจจุบัน

เป็นการรับฟังประสบการณ์ที่หลากหลาย แง่มุมความคิด เช่นเดียวกับสมาชิกของมูลนิธิน้ำและพัฒนาคุณภาพชีวิตก็ถือได้ว่าเป็นการรวมตัวของบุคคลหลากหลายอาชีพที่ทำงานเพื่อพิทักษ์และปกป้องลุ่มน้ำลำธารให้คงอยู่คู่โลกและหล่อเลี้ยงสรรพสิ่งให้งดงามเพื่อท้องถิ่นและโลกที่สวยงามตลอดไป