งานดนตรี วิถีผู้ไท (๒)

ควายคงอยู่คู่นา

งานดนตรี วิถีผู้ไท เมื่อวันที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๖๐  มีเรื่องที่เล่าสู่ผู้อ่านอีกสัก ๑ ตอน หลังจากทิ้งช่วงไปนาน เขียนถึงนาลุ่มชุ่มน้ำบ่งบอกถึงความอุดมสมบูรณ์ของผืนนาบ้านสวนนอเวียง – รสสา จากอดีตถึงปัจจุบัน และเป็นพื้นที่เรียนรู้วิถีการทำนาของชาวผู้ไทเมื่อครั้งอดีต เราต่างเคยลุยน้ำแบกไถกลางสายฝนมาแล้ว แต่กับเด็กรุ่นใหม่จะใส่ใจสิ่งนี้บางไหมหนอ แต่ก็ผิดคาดเพราะว่าท้องทุ่งในวันนี้มีแต่เด็ก ๆ มาร่วมกิจกรรม แถมยังชำนาญคล่องแคล่วว่องไวเสียด้วย

คุณวาหลิต เชื้อพระซอง แห่งโรงเรียนสอนควายและฝึกควายไถนา จากบ้านโพนสวรรค์ ตำบลนาเลียง อำเภอนาแก จังหวัดนครพนม ยกโรงเรียนมาไว้ที่นี้ ทั้งประเพณีแฮกนา การฝึกควายไถนา และการเรียนรู้ขี่ควายในท้องทุ่ง เป็นประสบการณ์ใหม่สำหรับนักท่องเที่ยวจากต่างถิ่นที่มาร่วมงานในวันนี้ 

คนกับควายอยู่กับท้องทุ่งมานานจนเข้าสู่โลกสมัยใหม่ สิ่งเหล่านี้ยังจำเป็นหรือไม่ เช่นเดียวกับกิจกรรมโรงเรียนสอนคนและฝึกควาย การสอนไถนาให้เรียนรู้ถึงวิธีการทำนา เรียนรู้อุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ใช้ไถนา คราดนา และการปักดำนา ที่สำคัญคือการเรียนรู้นิสัยของควาย การสื่อสารภาษากับควายในระหว่างการไถนาและใช้ชีวิตอยู่ในท้องทุ่ง

การฝึกควายในช่วงแรกนั้นจะเริ่มจากการสนเขาควาย การทำความคุ้นเคยกับควาย ฝึกเข้าแอกและอุปกรณ์ การฝึกเข้าไถและคราด การใช้ภาษาสื่อสารกับควาย ตลอดทั้งข้อห้ามปฏิบัติในระหว่างการฝึกควายและการไถนาโดยทั่วไป

เป็นวิถีชีวิตที่ปฏิบัติและสืบทอดการเรียนรู้จากรุ่นปู่ ย่า ตา ยาย จึงถึงรุ่นพ่อ รุ่นลูก หากมิได้บันทึกไว้เป็นหลักสูตร และเป็นหลักฐานไว้มิหายเลือนหายไปกับอดีต

วันนี้ผมได้ฝึกหัดขี่ควายเป็นครั้งแรกในรอบหลายสิบปีหลังจากห่างเหินจากท้องทุ่งมานานหลายปีนับตั้งแต่จบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ ประมาณปี ๒๕๒๑ จากนั้นก็เข้าสู่วงจรของการศึกษาเล่าเรียนจนปฏิบัติหน้าที่การงาน มาจนถึงปัจจุบัน ได้มาทบทวนความทรงจำเหมือนเจาะเวลาไปหาอดีตแห่งท้องงทุ่ง ขอบคุณมากครับ ที่ติดตามอ่าน