ผู้ไทเฟสติวัล : รากเหง้าเราอยู่ที่นี้  (๑)

กลับจากงานดนตรี วิถีผู้ไทที่บ้านสวนนอเวียง รสสา ยังไม่ทันไร ก็ได้มีโอกาสร่วมชมงานผู้ไทเฟสติวัล ครั้งที่ ๑ ที่บ้านคำชะอี อำเภอคำชะอี จังหวัดมุกดาหาร ในบรรยากาศพื้นบ้านและการแสดงของชุมชน ซึ่งในแต่ละปีนั้นได้มีการจัดงานสังสรรค์กันในชุมชน เป็นการตุ้มโฮมญาติมิตรพี่น้องและเพื่อนพ้องจากทางไกลที่ได้มีโอกาสมาพบกันในช่วงส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ที่บ้านเกิด

แต่ในปีนี้มีกลุ่มคณะทำงานภายใต้ชื่อ “บ้านคำชะอี ฮุ้งเฮิง เมิง ๓ ธรรม” ได้ร่วมกันสร้างสรรค์บรรยากาศในช่วงปีใหม่ให้มีกิจกรรมย้อนยุคและสนุกสนานกันหน่อยจึงได้ตั้งชื่อเก๋ ๆ ว่า “ผู้ไทเฟสติวัล” ย้อนยุควิถีชีวิตของชาวผู้ไทบ้านคำชะอีจากอดีตถึงปัจจุบันว่ามีเรื่องราวอะไรบ้างที่จดจำมาเล่าสู่กันฟัง อาจไม่ใช่งานที่ดีที่สุด แต่ว่าเมื่อได้มาสัมผัสกับบรรยากาศของงานวันนี้ก็บอกได้ว่ายอดเยี่ยม

งานผู้ไทเฟสติวัล ครั้งที่ ๑ เมื่อวันที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๖๐ ที่บ้านคำชะอีที่ผ่านมานับเป็นจุดเริ่มต้นของการเปิดพื้นที่ทางวัฒนธรรมที่เป็นรากเหง้าของชาวผู้ไทเมื่อครั้งอดีต ถึงแม้ว่าจะเป็นการปรุงแต่งวัฒนธรรมในยุคของการโหยหาอดีต อันจะนำไปสู่การพัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวและแหล่งเรียนรู้ทางวัฒนธรรมด้านอื่น ๆ ต่อไป

ภายใต้แนวคิด “ท่องเที่ยววิถีผู้ไท บ้านคำชะอี ฮุ้งเฮิง เมิง ๓ ธรรม” หมายถึง บ้านคำชะอี เจริญรุ่งเรืองเมือง ๓ ธรรม คือ ธรรมะ วัฒนธรรม ธรรมชาติ เป็นการจำลองวิถีชีวิต และวัฒนธรรมประเพณีในรูปแบบการจัดสถานการณ์จำลอง การสาธิตผลิตภัณฑ์ การร่วมรับประทานอาหารพาแลงร่วมกันทั้งหมู่บ้าน ที่นับเป็นโอกาสดีที่พี่น้องที่มาจากทางไกลได้มาเยี่ยมยามบ้านเกิดในช่วงเทศกาลปีใหม่ดังคำภาษาผู้ไทที่ว่า

“มากินข้าวฮ่วมพา มากินปลาฮ่วมถ้วย มากินกล้วยฮ่วมหวี บ้านคำชะอีของเฮา”

งานเริ่มอย่างเป็นทางการเวลา ๑๔.๐๐ น. ของวันที่ ๓๑ ธันวาคม ๒๕๖๐ โดยมีนายพรชัย พุดซ้อน นายอำเภอคำชะอี เป็นประธานเปิดงาน ณ ลานกิจกรรมหมู่ที่ ๑๑ หน้าวัดโพธิ์ศรีแก้ว บ้านคำชะอี ต่อด้วยการแสดงชุด ดนตรีลำผู้ไท และลำกลองตุ้มประกอบการฟ้อนผู้ไทจากกลุ่มสตรีแม่บ้าน เยาวชน

ที่น่าสนใจคือการแกว่งสะนูว่าว ดนตรีธรรมชาติที่ผนวกความคิดและจินตนาการของบรรพบุรุษชาวผู้ไทเมื่อครั้งอดีตสู่ความสุนทรีย์ในยามค่ำคืน มีการสาธิตการแกว่งสะนูโดยเยาวชนคนรุ่นใหม่ที่ใส่ใจในวัฒนธรรม

นอกจากนั้นยังมีการต่อลูกข่าง การละเล่นของเด็กผู้ไทเมื่อครั้งอดีต วันนี้มีผู้เล่นรุ่นคุณปู่และคุณพ่อมาสาธิตให้ได้รับชม  วิธีการเล่นจะนำลูกข่างทำจากไม้เนื้อแข็งแล้วใช้มีดถางให้เป็นรูปทรงสามเหลี่ยม แล้วจึงนำมากลึงให้เป็นรูปทรงสมบูรณ์ตามขนาดที่ต้องการพร้อมที่จะใช้งาน  จากนั้นจึงนำเชือกมาพันรอบ ๆ บริเวณแกนด้านบน แล้วจึงโยนลูกข่างให้พ้นเชือกไปที่กลางลานหรือบริเวณพื้นทีเรียบจะทำให้ลูกข่างหมุนเร็วจี่ ในขณะที่คู่ต่อสู้ก็จะสับลูกข่างอีกลูกลงไปให้ถูกลูกข่างของคู่ต่อสู้ดูว่าใครจะเป็นผู้หยุดหมุนที่หลังจะเป็นผู้ชนะ  แต่ก็ระวังกันหน่อยนะครับเพราะว่าอาจเกิดอันตรายแก่ผู้เล่นหรือกองเชียร์รอบข้างที่อาจทำให้ลูกข่ากระเด็นถูกร่างกาย แต่เซียนลูกข่างต่างรู้หลบเป็นปีก รู้หลีกเป็นหาง อยู่รอดปลอดภัยจนได้มาสาธิตให้ลูกหลานได้ชมกันนี้แหละครับ