สักวันหนึ่งข้าพเจ้าหวังว่า ความทรงจำของผู้คน

ก็จักจารึกถึงความเป็นมาเป็นไป  ในการก่อเกิดของนิตยสารเล็กๆ

เล่มหนึ่งที่มีจุดกำเนิดอันแปลกแปร่งยิ่ง

หนังสือที่เหล่าทีมคนทำงาน ล้วนก่อการด้วยลักษณาการที่เรียกว่า

‘จิตอาสา’ ล้วนๆ  หนังสือที่เหล่านักเขียนสละผลงานรายชิ้นนำมาตีพิมพ์เผยแพร่

โดยมิเคยเอ่ยอ้างเรื่องค่าต้นฉบับงานเขียน

หนังสือที่เปิดพื้นที่ให้นักเขียนหน้าใหม่

โดยเฉพาะเหล่าเยาวชนเพื่อกระตุ้น ‘แรงใจ’ และ ‘ไฟฝัน’ ในโลกการเขียน

และเป็นหนังสือที่กำลัง ‘สะเทิน’ กับอะไรบางอย่างที่ ‘มองไม่เห็น’

เพียงหวังว่าด้วย ‘พลังใจ’ ของคนทำงานทุกคนและผู้ให้การ ‘สนับสนุน’ ทุกท่าน

จักทำให้สายน้ำแห่งความทรงจำสายนี้มิมีวันจืดจางเหือดแห้ง

และจะยังคงไหลล่องนำ ‘สาร’ จากแผ่นดินชายแดนใต้

ไปป่าวประกาศให้โลกรับรู้ถึงความรัก

ความผูกพันของทุกผู้คนที่อยู่ด้วยกันอย่างสันติสุขสมานฉันท์

และเป็น ‘ความสวยงาม’ ที่คงแฝงฝังอยู่ในทุกอณูของแผ่นดิน

ขอ ‘สันติสุข’ จงมีแด่ท่าน

บรรณาธิการ

ฝากฝันไว้ในแผ่นดิน...

๑...

บาทวิถีของเมืองนราธิวาสในยามที่เปลวแดดเริ่มอ่อนล้าโรยแรง

มีผู้คนสัญจรผ่านไปมาไม่มากนัก บานประตูที่ปิดแน่น

สลับกับบางเหย้าเรือนที่ปิดตาย ส่งให้ลำแสงของดวงตะวัน

อันเป็นตัวแทนแห่งความหวัง พลันต้องหม่นเศร้าลงอย่างน่าใจหาย

หากบรรยากาศอันชวนเปลี่ยวเหงาเช่นนั้นกลับดำรงอยู่เพียงไม่นาน

เมื่อการเดินช้าพาผู้เป็นเจ้าของรอยเท้าให้ไปพบกับเสียงหัวเราะของเด็กชายที่วิ่งเปลือยผิวหยอกเย้ากันและกัน เลาะเล่นอยู่ไม่ไกลจาก

ชายสูงวัยที่กำลังทำความสะอาดแหอวนใกล้ๆกับ “เรือกอและ” ซึ่ง

จอดลอยลำเต็มแนวหาดปากน้ำบางนรา...

ด้วยบทชีวิตอันน่าพึงใจแห่งหมู่บ้านชาวประมงที่ผ่านพบ

ส่งผลให้ลำแสงแห่งความหวังกลับมามีความหมายเช่นที่ควรจะเป็นอีกครั้ง...

ขณะปล่อยใจไปกับความสนุกสนานจากการแหย่เย้าของเด็กๆ

พลัน เรือกอและลำหนึ่งก็แล่นออกมาจากท่าอย่างช้าๆ

ด้วยตัวเรืออันเก่าคร่ำกระทั่งลวดลายโดยรอบลางเลือน

ไปกับกาลเวลาและคลื่นลมที่ได้เผชิญ

หากสภาพอันโทรมทรุดก็หาได้ไปลดทอนความสง่างามของ

“ใบหัวเรือ” หรือ “ดาวะปาลอ” อันเป็นส่วนสำคัญที่ยื่นยอดเสียดแทง

ขึ้นสู่ท้องฟ้าแม้แต่น้อย

อีกทั้งท่าทางทะนงองอาจของชายชราซึ่งยืน

อยู่ท้ายเรือนั่นก็ดูโดดเด่นไม่น้อยไปกว่า “ดาวะปาลอ” เช่นกัน และ

ห้วงขณะที่เขาผ่านเข้ามาในระยะใกล้ แววตาอันเปี่ยมด้วยความหวังก็

ปรากฏชัดจนดูคล้ายมันจะเอ่ยถ้อยความกับผู้แปลกหน้า “เมื่อคืนสู่ฝั่ง

คราวนี้ ปู ปลา ที่หามาได้น่าจะเพียงพอกับอิ่มของตนและคนข้างหลัง

ที่กำลังเฝ้ารอ...”

ผมยิ้มแทนคำตอบให้กับความคิดของตนเอง ก่อนจะยืนมองเรือกอ

และของชายชราจนกระทั่งภาพดังกล่าวพล่าเลือนไปในม่านระยับของ

ผิวทะเล...

๒...

เรือลำหนึ่งจากไปไกลแสนไกล หากสำหรับแนวหาดปากน้ำบางนรา

ยังมีเรือกอและจอดเทียบท่าอีกมากมาย และจากการเดินทางที่ผ่าน

มาหลายวันไม่ว่าจะมุ่งหน้าไปยังพื้นที่ใดทั้งของ จ.ปัตตานี

หรือ จ.นราธิวาส ผู้ผ่านทางเป็นต้องได้พบกับ “เรือกอและ” อยู่เสมอ

จนชวนให้อดคิดไม่ได้ว่าหรือลำเรืออันงดงามเหล่านี้จะเป็นสัญลักษณ์

ของพี่น้องชาวประมงพื้นบ้านในสามจังหวัดชายแดนใต้เท่านั้น แต่ครั้น

ได้มาอ่านบทความของ อ.สุจิตต์ วงษ์เทศ ที่กล่าวไว้ว่า “ในเอกสาร

จดหมายเหตุสมัยกรุงธนบุรี ตอนพระเจ้าตากให้เจ้าพระยาจักรี (ร.๑)

ไปตีเมืองเวียงจัน แล้วอัญเชิญพระแก้วมรกตจากเวียงจันลงมากรุง

ธนบุรี

เมื่อเจ้าพระยาจักรีเชิญลงมาถึงเมืองปทุมธานี พระเจ้าตากให้แต่ง

ขบวนเรือแพบรรทุกเครื่องประโคมและการละเล่นต่างๆจากกรุงธนบุรี

ขึ้นไปเมืองปทุมธานี อัญเชิญพระแก้วลงมาทางแม่น้ำเจ้าพระยา เรือ

แพนาวาเหล่านั้นมีชื่อเรือขบวนหนึ่งเขียนว่า เรือกุและ ก็คือ เรอกอ

และ นี่เอง

เมื่อเป็นอย่างนี้ย่อมแสดงว่า เรือกอและ ไม่ได้เป็นสมบัติของกลุ่ม

ชาติพันธุ์หนึ่งใดโดยเฉพาะ เป็นพาหนะของทุกชาติพันธุ์ในอุษาคเนย์

ที่ใช้เป็นเรือแล่นเลียบชายฝั่งตั้งแต่เหนือจรดใต้ หรือตั้งแต่กวางตุ้ง

กวางสี ลงมาอ่าวไทย ลงไปถึงหมู่เกาะในอินโดนีเซีย มีอายุตั้งแต่ราว

๓,๐๐๐ ปีมาแล้ว โดยพบพยานหลักฐานเป็นลายเส้นบนกลอง

มโหระทึกและภาชนะสัมฤทธิ์...”

จากบางส่วนของบทความก็ทำให้ผู้อ่านต้องหันกลับมาทบทวนถึงบาง

ความคิดที่เกิดขึ้นในใจว่า หรือไม่เพียงเฉพาะเรือกอและเท่านั้นที่เป็น

ของทุกชาติพันธุ์ หากสำหรับแผ่นดินที่เราเหยีบยืนอยู่นี้ก็ล้วนแต่เป็น

ผืนแผ่นดินเดียวกันของมนุษย์ทุกคน...

ข้อมูลประกอบการเขียน

- สายฝนเหนือปากน้ำบางนรา โดย ชุมศักดิ์ นรารัตน์วงศ์

- เรือกอและสัญลักษณ์เครือญาติอุษาคเนย์ คอลัมน์สยามประเทศไทย หนังสือพิมพ์มติชน ฉบับวันที่ ๒ กันยายน ๒๕๕๒ : สุจิตต์ วงเทศ

- พิพิธภัณฑ์ธรรมศาสตร์เฉลิมพระเกียรติ : http://museum.socio.tu.ac.th/index.html

- ลมหายใจสุดท้าย...เรือกอและแห่งสายบุรี หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๒ โดย แวลีเมาะ ปูซู , รอซิดะห์ ปูซู

- คอลัมน์ ระดมสมอง โดยสมาพันธ์ชาวประมงพื้นบ้านภาคใต้ หนังสือพิมพ์ประชาชาติธุรกิจ วันที่ ๑๓ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๐

- บทความ ความสวยงามบนความเจ็บปวดของเรือกอและ โดย วลัยลักษณ์ ทรงศิริ