อาการเริ่มแรกก็แค่ไอ ครั่นเนื้อครั่นตัว ดูอาการ  2 วัน แล้วเริ่มทานยาปฏิชีวนะ  3 วัน ผ่านไปไม่ดีขึ้น จึงเปลี่ยนยาแรงขึ้น ทานต่ออีก 4 วัน แล้วไฉนไม่ดีอย่างที่คาด อาการไข้ไม่ลดแม้ทานยาลดไข้ เหนื่อยง่าย ไอมาก ไอจนเจ็บหน้าอก ไอขนาดที่อยากจะแขวนคอ…เหมือนนักมวยที่เขาแขวนนวมกันนั่นแหละ   แต่ที่แปลกคือ ยิ่งพูดยิ่งเหนื่อย เหมือนหายใจไม่พอ ขนาดเป็นหมอดูแลตัวเองตามตำราเปี๊ยบ ยังไม่วายพลาดท่าเสียทีเจ้าเชื้อโรคมันจนได้ แล้วชาวบ้านตาดำ ๆ จะเป็นเช่นไร

เครื่องมือหมอระบาดเป็นคอมพิวเตอร์กับรองเท้าส้นสึก ต้องไปหาเพื่อนหมอใช้หูฟังปอด ฟังแล้วก็ไม่พบความผิดปกติอันใด แต่เขาก็ขะยั้นขะยอให้ไปเอกซเรย์ปอด ฉันก็อิด ๆ ออด ๆ เหล่าพี่พยาบาลก็กระตุ้นอีก

“ไปเอายาอยู่แล้ว ที่เอกซเรย์ใกล้กัน แวะไปหน่อยนะ”

“ไม่น่าจะมีอะไร”

“เดี๋ยวผลออก ดูทางอินเตอร์เน็ตให้ได้เลยอาจารย์”

“อืม..ดูก่อน”

ฉันก็ไม่ได้รับปากรับคำอะไร เดินไปเอายาอีกตึกหนึ่ง ไหน ๆ ก็ไหน ๆ เลยแวะไปหน่อย เออหนอ…คราวนี้เจอหมายเลขห้องให้งงงวยไปเลย เพราะต้องไปเอาเลขอันดับคิวอีกห้อง เปลี่ยนเสื้ออีกห้อง แล้วไปถ่ายอีกห้องหนึ่ง ถ้าไม่หลงในเขาวงกตเสียก่อนคงสำเร็จ แถมป้ายบอกเลขห้อง ‘เรียงเป็นตับ’ เอ…น่าจะเรียกว่า ‘เรียงเป็นหมูสามชั้น’ มากกว่า

จึงตัดสินใจไปหาเพื่อนภาควิชารังสีน่าจะง่ายที่สุด เหมือนเวลาหลงกรุงเทพให้ไปตั้งต้นที่สนามหลวงยังไงยังงันแหละ โชคดีเจอพี่เจ้าหน้าที่ซึ่งรู้จักคุ้นเคยกันดีเปิดประตูผัวะออกมาพอดี

“อาจารย์มาทำอะไร”

“จะมาเอกซเรย์ แต่หลงค่ะ”

“มะ มะ เดี๋ยวผมพาไป”

ฉันเกาะหมับเข้าที่แขน ไม่ต้องใช้สมอง นอกจากไขสันหลังเดินตามแกไป

“อาจารย์ป่วยไม่ได้มาเล่นดนตรี แต่มาเอกซเรย์นะ” พี่แกเอ่ยทักเพื่อนฝูงที่ห้องหมายเลข 33

“อาจารย์นั่งรอตรงนี้ครับ เดี๋ยวเขาเรียกอาจารย์ก็ไปตามนั้น”

สักครู่ก็ประกาศชื่อฉัน

“เอาเสื้อไปเปลี่ยนห้องเบอร์ 31 ถอดสร้อยและเสื้อชั้นในออกด้วย แล้วไปเอกซเรย์ห้องเบอร์ 47 ครับ ไปตามเส้น” เจ้าหน้าที่อธิบายพร้อมยื่นบัตรเหลือง ๆ แผ่นกระดาษเคลือบขาว ๆ มีหมายเลข แล้วก็เสื้อคนไข้สีฟ้าสุดวาบหวิวให้

ฉันเดินออกมาเหลียวไปด้านขวาเจอเลข  31 พร้อมลูกศร ง่ายจัง ที่พื้นมีเส้นสีเขียวกับสีแดง ถ้าตาบอดสีจะแยกอย่างไรวะ  หลุดมุมห้องออกมา ห้อง  31 อยู่ไหนเว๊ย

ขณะยืนเก้ ๆ กัง พี่เจ้าหน้าที่คนเดิมก็ซวยมาเจอฉันพอดี

“อาจารย์ไปไหน”

“หลงอีก จะไปเปลี่ยนเสื้อค่ะ”

“ทางนี้ครับ เปลี่ยนเสร็จ ห้องเบอร์ 47 อยู่ด้านซ้าย” ยายบ้านี่เป็นอาจารย์หมอได้ไงวะนี่ หลงตลอด

ปกติเปลี่ยนเสื้อห้องไหนก็ถ่ายห้องห้องนั้นนี่นา ตอนนี้เปลี่ยนไปแล้ว ฉันหอบเสื้อผ้ากระมิดกระเมี้ยนออกมา เล็งป้ายหาเลข 47 ในท่ามกลางหมู่เลขต่าง ๆ เดินตรงเลี้ยวขวาตามลูกศร อ้าวมีเลข 46 ซ้อนกับเลข 47 ตรงหัวมุมอีกเลี้ยว เลยต้องอ้อมออกไปดูจึ่งเจอ นี่ถ้าเป็นแม่หญิงนมใหญ่อวบอัด เดินโทงเทงนวยนาดไปนวยนาดมาคงมิงามแน่

ผลเอกซเรย์ปอดมีรอยปื้นขาวที่เนื้อปอดด้านซ้ายล่าง ลามถึงหลอดลมด้วย มิน่าเชื่อว่าฉันจะทนทายาทวิ่งทำงานไปมาเกือบ  10 วัน จะป่วยทั้งทีก็ต้องพิเศษหน่อยเป็นปอดอักเสบใส่ไข่ชนิดที่ลามถึงหลอดลมและกล่องเสียง (Atypical pneumonia of left lung with bronchitis and tracheaitis) ตัองอัดยาขนาดใหญ่ แต่ไม่นอนโรงพยาบาลเพราะอาการไม่ได้รุนแรงขนาดนั้น และโอกาสพักจะน้อยกว่า เนื่องจากต้องถูกเสียบปรอทวัดไข้ วัดความดันเลือด ถามอาการ ต้อนรับคนมาเยี่ยม หาอาหารทานลำบาก กะว่าให้เรื่องเงียบที่สุด แต่ที่ไหนได้ ข่าวกระจายไปเรื่อย ๆ

ท่านคณบดีเมตตาโทรมาให้กำลังใจ ญาติโยมเพื่อนฝูงก็เริ่มโทรถาม แล้วก็ตกอกตกใจไปตาม ๆ กัน เนื่องจากได้สำเหนียก เสียงเป็ดแตกเนื้อหนุ่มผสมท่อไอเสียเด็กแว๊น ขนาดฉันยังสะดุ้งกับเสียงตัวเองเลย ยิ่งพยายามอธิบายก็ยิ่งเหนื่อย 

“เป็นอะไรมากไหม”

“₡₢ÓÒῧῨﭛﭞ (ปอดอักเสบนิดหน่อย)”

“หา…ว่าอะไรนะ”

“₡₢ÓÒῧῨﭛﭞ (ปอดอักเสบนิดหน่อย) ₦ṎڭڼŸŸ  (ดีขึ้นแล้ว)”

“เป็นหวัดรึ ฟังไม่รู้เรื่อง เอาอะไรไหม”

“ไม๊อ่าว” ฉันเปล่งเสียงคนสำเร็จ

“พักมาก ๆ นะ ”

“₪₹ÖØ ﭟﭮﭣ (ขอบคุณค่ะ)”

“ต้องการอะไร ไม่ต้องเกรงใจนะ บอกมาได้เลย”

“…..” เพิ่งเข้าใจว่า ‘พูดไปสองไพเบี้ย นิ่งเสียตำลึงทอง’ เป็นเช่นนี้เอง

เมื่อไปจากเจออาจารย์หมอผู้เชี่ยวชาญทางด้านทรวงอก ท่านบอกว่าภาพถ่ายเอกซเรย์ดูดีกว่าอาการจริง เพราะฟังปอดดูแล้วลามขึ้นข้างบน เสียงเหมือนคนเป็นหอบหืด ปอดทำหน้าที่ฟอกเลือด (ไม่ใช่ฟอกเงิน) ให้เลือดแลกเปลี่ยนเอาออคซิเจ็น (Oxygen) ดีมาเลี้ยงร่างกายขับเอาอากาศเสียคาร์บอนไดออกไซด์ (Carbon dioxide) ออกไป ถ้าอู้งานไปครึ่งหนึ่งแล้วมีเม็ดเลือดคุณภาพแย่อีก ก็จะเหนื่อยมาก หัวใจทำงานสูบฉีดหนักขึ้น  อาจารย์หมอจึงให้ยาเพิ่ม วิธีใช้เจ้ายาสูดเข้าปอดนี่ก็ไม่ง่ายเลยนะสำหรับผู้เฒ่าทั้งหลาย ต้องเอากระบอกยาตั้งขึ้น เปิดฝา หมุนตูดมันไปมาจนได้ยินเสียง ‘คลิ๊ก’ เท่านั้นนะ ถ้าหูอื้อไม่ได้ยิน ไปหมุนเพิ่มอีก ‘คลิ๊ก’ เท่ากับเสียยาราคาแพงไปหนึ่งสูด เดินพลังลมปราณหายใจเข้าหายใจออกซัก 2 – 3 ปืด แล้วยกกระบอกยาขึ้นตั้งฉากกับปากหรือขนานกับพื้น อมไว้ อย่าเผยอยิ้มเชียวนะ หายใจออกจนสุด แล้วดูดเข้าอย่างรวดเร็วและแรงพอ แรงแค่ไหนเล่า แรงเท่ากับเสียงนกหวีดดังตอนซ้อมกับกระบอกยาปลอม แต่กระบอกยาของจริงไม่มีเสียงนะ  ให้ตรวจดูโดยเทปากกระบอกยาบนฝ่ามือ ถ้าไม่มีผงหล่นลงมาถือว่าใช้ได้ แต่ถ้าร่วงลงมาไม่ต้องคิดดูดทบต้น เก็บไว้แก้ตัวงวดหน้า  สูดเสร็จต้องปิดปากซัก 10 วินาที   แล้วค่อย ๆ หายใจออก จากนั้นไปบ้วนปากล้างเอายาค้าง ๆ ออก เนื่องจากมันเป็นยาสูด ไม่ใช่ยาทาน คนละช่องทางกัน คนละอวัยวะ อันหนึ่งปอด  อันหนึ่งกระเพาะ อย่าสับสนหรืองก เก็บหมดทุกเม็ด

นึกถึงคราที่ให้นักศึกษาแพทย์ไปหาสาเหตุว่าทำไมผู้ป่วยถุงลมโป่งพองในหมู่บ้านถึงมีอาการเป็นซ้ำกลับมาที่ห้องฉุกเฉินกันบ่อย หนึ่งในสาเหตุก็คือการใช้ยาพ่นไม่ถูกวิธี เจ้ากระบอกยาพ่นนี่นะ รูปร่างมันคล้ายข้อต่อท่อน้ำงอ ๆ ผู้เฒ่าต้องอมให้ถูกรูก่อน แล้วบีบอีกปลายหนึ่งให้ยามันพ่นเข้าไป ปรากฏว่าผู้เฒ่าไม่มีแรงบีบ เป็นเรื่องเล็กน้อยที่แก้ไขป้องกันได้ แต่เรานึกไม่ถึง

เหล่ามิตรสหายและญาติโยมขนยาแก้ไอ ยาแก้เจ็บคอ กับยาละลายเสมหะ หลายขนานทั้งไทยและเทศ สูตรปัจจุบันและแผนโบราณมาให้เป็นถาด ไม่รู้ยาพวกนี้ลงไปรวมกันแล้วจะช่วยกันหรือเกี่ยงกันทำงานแน่ ถ้าทานหมดคงอิ่มแทนข้าวได้เลย สะท้อนให้ให้ถึงน้ำจิตน้ำใจความห่วงหาอาทร

งานนี้ปู่เย็นเก็บของจนพุงกางเลยหละ บรรดาอาหาร เครื่องดื่ม ของชูกำลังเต็มตู้เย็นจนล้นขึ้นไปห้องแช่แข็งแล้วลามออกมานอกปู่เย็น ขนาดห้ามไปเยอะแล้วนา ซึ้งน้ำใจมิตรสหายและญาติโยมยิ่งนัก

เจ็บคราวนี้ได้ตระหนักรู้ว่าร่างกายไม่ใช่ของเรา เพราะมันนึกอยากจะไอไม่หยุดเป็นชั่วโมง ๆ มันก็ทำ สั่งให้มันหยุด ก็มิยี่หระ  นึกอยากจะปวดหัวมันก็ทำไป ไม่แยแส บังคับไม่ให้ปวดไม่ได้ ข้อนิ้วเท้าขวาดันสำออยอักเสบบวมแดง  ก็ควบคุมมันไม่ได้อีก ถึงกระนั้นก็ตาม กายมันป่วยไป ใจไม่ป่วยตาม ฉันยังทำงานได้อยู่เพราะช่วงนี้ส่วนใหญ่นักศึกษาแพทย์ส่งงานทางอินเตอร์เน็ต ส่วนของนักศึกษาปริญญาเอกก็เช่นกัน สำหรับการประชุมสามารถจัดเตรียมและส่งข้อมูลทางจดหมายอิเลกทรอนิกส์ได้ ถึงเสียงหายพูดมิได้ ทว่าสมองกับสองมือยังใช้การได้อยู่

เนื่องจากไม่มีไขมันตุนไว้เยอะเหมือนใครเขา มันจึงไปดึงกล้ามเนื้อมาเป็นแหล่งพลังงาน น้ำหนักก็เลยร่วงเอาร่วงเอา ลงไปต่ำสุดที่ 36.5 กิโลกรัม แต่ก็ดีเหมือนกัน ได้เห็นว่าร่างกายมันฉะอ้อนแค่ไหน ขุนมันหนักหนา หาของกินมาประเคนมันสารพัด ยังเสื่อมลงเสื่อมลง เพิ่งเห็นว่าการกินมันเป็นงานหนัก ทำไมเมื่อก่อนฉันหลงเพลิดเพลินไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยในการบริโภคก็ไม่รู้สิ 

ปวดหัวก็ดีเพราะแยกไม่ออกว่าไอจนปวดหัวหรือเป็นอาการถอนยาจากการหยุดดื่มกาแฟ (withdrawal symptoms) อาการผู้ติดสารแคฟฟีน (caffeine)     มีตั้งแต่ง่วงเหงาหาวนอน ปวดหัว ไปจนถึงใจสั่น เมื่อก่อนได้กลิ่นกาแฟแล้วเกินห้ามใจ เหมือนถูกน้ำมันพรายผีเม็ดกาแฟ อยู่ขุมไหนมุมไหนของถนนก็ดั้นด้นตะเกียกตะกายไปหา หลงใหลจนยอมแลกกับฟันดำหนังเหี่ยวเชี่ยวหละ เพลานี้ข้าน้อยจะเป็นไทแล้ว เรียกว่าถือโอกาสหักดิบกาแฟเสียเลย ส่วนอาการหายใจลำบากนั้นก็ดีเหมือนกัน ได้เดินจงกรมบริหารปอด ข้อนิ้วเท้าอักเสบก็ดีไปอย่าง จะได้พักนั่งสมาธิไม่ต้องเดินมาก เพิ่มพลังให้จิตใจร่างกาย

แม้นว่าจะอาการหนักที่สุดเท่าที่จำความได้ ทว่า ป่วยคราวนี้ดีจัง ได้พิจารณาสังขารมากขึ้น ได้เข้าใจผู้ป่วยมากขึ้น  ได้สัมผัสความสวยงามของน้ำจิตน้ำใจผู้คนรอบด้าน สำนึกในความเมตตาของครูบาอาจารย์ ต้องขอบคุณ ‘เจ้าปอดป่วยที่ช่วยให้ฉันรักดี’