แป้งพวงล้ำค่า....ภูมิปัญญาของไทย 

เมื่อครั้งที่ผู้เขียนเป็นผู้อำนวยการสำนักศิลปวัฒนธรรม และรองคณบดีคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี    ได้เคยจัดอบรมเสริมวิชาชีพให้แก่ชุมชนเรื่อง

                 “ เครื่องหอมไทยในราชสำนัก สมัยราชการที่ 5 ”

ปรากฏว่าได้รับความสนใจ เป็นที่ฮือฮากล่าวขวัญของบุคคลทั่วไปอย่างยิ่ง  ทั้ง ชาวบ้าน  

ครูบาอาจารย์จากหลายสถาบัน ต่างเข้ามาสมัครอบรมกันมากมาย  โดยมีผู้เห็นความสำคัญ               ให้ความอนุเคราะห์งบประมาณให้อย่างเต็มที่คือ

นายประสงค์  พิฑูรกิจจา  อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดเพชรบุรี

                               และอีก 2 หน่วยงานคือ

มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี  และ กลุ่มคนรักเมืองเพชร  จึงอยากบอกเล่าถึงเครื่องหอมชนิดหนึ่งซึ่งมากด้วยคุณค่า และมีความสำคัญอย่างยิ่ง

 ที่คนรุ่นใหม่ มักไม่ค่อยรู้จัก ไม่เคยพบเห็นและ ไม่เคยได้สัมผัส      คือ

                                              “แป้งพวง”

                                 แป้งพวง มีความงดงาม อ่อนหวาน ประณีต และมีกลิ่นหอมจรุงใจ

                             มีประวัติความเป็นมาที่ควรจะนำมาเผยแพร่ให้ชนรุ่นหลังได้รู้จักอย่างยิ่ง  ประกอบกับเป็นเครื่องหอมอันแสดงถึงภูมิปัญญาของบรรพบุรุษไทย ที่มีความสามารถประดิษฐ์ประดอยดัดแปลงแป้งร่ำ น้ำปรุง ตลอดจน แป้งพวงที่แสนน่ารักนี้ขึ้น แทนพวงดอกไม้ ช่อดอกไม้ ใช้บูชาพระ และเสียบช้องผมของนางใน     ภายในรั้วในวังมาแต่ครั้งโบราณ

                                     แป้งพวง จึงเป็นเครื่องหอมไทยชนิดหนึ่ง

ที่มี มาแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี จนถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์

 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รัชกาลที่  5 ซึ่งทรงโปรดเครื่องหอมไทยทุกประเภท ได้ทรงริเริ่มให้เจ้าจอมหม่อมห้ามในราชสำนัก   ฟื้นฟูการทำเครื่องหอมไทยขึ้น มีการสอน การอบรมให้แก่ข้าราชบริพารที่อยู่ภายในวัง ในชั้นต้นนั้น ยังไม่แพร่หลายออกสู่ภายนอกนัก

    ต่อมาลูกหลานของผู้มีชาติ มีตระกูลทั้งหลาย ต่าง ก็ต้องฝึกหยอดแป้งพวงให้เป็น และประกวดประขันฝีมือกันให้เป็นที่เลื่องลือ    งานฝีมือชั้นสูงนี้ได้ขยายการฝึกฝนร่ำเรียนออกมาสู่หญิงไทยนอกพระราชวังด้วย 

ผู้เป็นสาวไทยโบราณในสมัยนั้นจึงต่างต้องฝึกหยอดแป้งพวงให้เป็น 

                    มิฉะนั้นจะเป็นที่อับอายในความเป็นกุลสตรี 

                         ถ้าถูกใครถามถึงแล้วไม่สามารถจะทำได้ 

                         การประดิษฐ์แป้งพวงให้ประณีตงดงาม

                    จึงอยู่คู่กับความภาคภูมิใจของหญิงไทยแต่โบราณมา

กรรมวิธีของการประดิษฐ์แป้งพวงนั้น  จะ ผ่านการอบร่ำด้วยการใช้แป้งหินอบควันเทียน  กำยาน ผสมผสานด้วยกลิ่นหอมของไม้ดอกนานาพันธุ์ น้ำอบไทย ผสมจนแป้งข้นหอมกรุ่น เจือด้วยน้ำจากเม็ดแมงลัก  จากนั้นนำมาใส่กรวยใบตองหยอดเป็นเม็ดเล็กๆ บนเส้นด้าย ที่ขึงบนใบตองสดหรือใบตองแห้งเรียบๆ พอแห้งดี  ก็ ยกเส้นด้ายที่มีเม็ดแป้งหอมนั้น มาอบร่ำอีกหลายๆครั้ง พอได้หลายๆเส้นจึงนำมา เข้าช่อเป็นพวงให้สวยงาม สำหรับบูชาพระแทน ดอกไม้ พวงมาลัยดอกไม้สด

รักนันท์ ผู้เขียนบทความนี้ ได้ประยุกต์ดัดแปลงรูปแบบของ ช่อแป้งพวง ให้เป็นพวงมาลัยแป้งพวงขึ้นเป็นครั้งแรก โดยร่วมมือกับ ปราณี ชุ่มน้อย อาจารย์คหกรรมศาสตร์อีกท่านหนึ่ง  จึงได้พวงมาลัยแป้งพวงที่งดงาม ในรูปแบบพวงมาลัย ซึ่ง ยังไม่เคยเห็นจากที่ใดเลย

ประโยชน์ของแป้งพวงนั้นมีมีหลากหลายเช่น ใช้สำหรับบูชาพระแทนพวงมาลัยดอกไม้สด  มอบผู้ใหญ่วันสงกรานต์ มอบให้แก่คนรัก คนนับถือ  จัด เป็นของที่ระลึก  ของขวัญ  ของฝาก   ใช้เสียบมวยผมแทนช่อดอกไม้ในสมัยโบราณ และ ทำพวงระย้าหอม พวงมาลัย แขวนประดับตามที่ต่างๆ ให้ความงดงามและสดชื่นอย่างมาก

เล่ามาว่า.....ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่5 ทุกวันโกน ข้าราชสำนักฝ่ายในต่างถือเป็นหน้าที่ ประดิษฐ์แป้งพวงให้เสร็จทัน จำนวน ตามพระชนมายุของพระองค์ท่าน โดยทรงนำขึ้นบูชาพระ ถวายแป้งพวงทุกวันโกน

 ภายในห้องพระ พนักงาน จะจุดเทียนร่ำห้อง ร่ำกำยานจนทั้งห้องหอมกรุ่น  ก่อนพระองค์จะเสด็จมา เมื่อทรงนำแป้งพวงถวายบูชาพระไว้จนครบ 1 สัปดาห์ แล้ว  ทุกวันโกนก็จะทรงถอนแป้งพวงชุดเดิมออก  แล้วถวายบูชาแป้งพวงชุดใหม่จากนั้นจะพระราชทานแป้งพวงที่ลาออกมา ให้เหล่าข้าบริพารไปบูชาต่อเพื่อความเป็นสิริมงคลของครอบครัว

  มาลัย แป้งพวงนี้จะอยู่คงทนได้นานแสนนาน  เมื่อกลิ่นหอมจางหายคลายไปบ้าง ก็ฉีดเติมความหอมด้วยน้ำอบน้ำปรุง เท่านี้ความงดงามความสดชื่นของมาลัยแป้งพวง หรือช่อแป้งพวง ก็จะคงอยู่ตลอดไป

วันนี้เป็นโอกาสดีที่ได้นำเรื่อง  แป้งพวง ภูมิปัญญาล้ำเลิศของไทยแท้แต่โบราณ  มาฝาก  หลังจากที่ได้ห่างไกล มิตรรักนัก OK. ที่แสนคิดถึง ด้วยมัวแต่ไปเก็บผักหักฟืนอยู่ที่  Farm Ville ~~FB.โน่น..เสียเนิ่นนาน…อิอิ 

                ภูมิปัญญาของไทยให้กลิ่นอายของความเป็นไทยแก่

                                   ลูกหลานไทยเสมอ…..

ขอให้ผู้อ่านทุกท่านได้รับความชื่นใจ  ได้รับสิริมงคล จากเครื่องหอมของไทยในอดีต

                                          โดยถ้วนทั่วกันทุกท่านนะคะ

                                   อ้อ.....ลืมบอกไป    แป้งพวงทุกชิ้นที่นำมาให้ชมนี้...

                                เป็นฝีมือของ รักนันท์ เองทุกเม็ดแป้งเลยนะเจ้าคะ....อิอิ

                                         @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

บรรยายภาพ...

 

ภาพที่ 1  แป้งพวงเข้าช่อ แทนพวงดอกไม้สด ประดับแซมผมหรือ ตกแต่งที่ต่างๆ

ภาพที่ 2  ช่อแป้งพวงหลากสีธรรมชาติ  เพิ่มความงดงามเย็นตา

ภาพที่ 3   มาลัยแป้งพวง  คิดประดิษฐ์ปรับประยุกต์ใหม่ โดยรักนันท์และปราณี

ภาพที่4    มาลัยแป้งพวง ประณีตอ่อนหวาน แบบบาง แต่คงทนอยู่นาน  ดุจความดีงามของคนเรา

ภาพที่ 5    มาลัยแป้งพวงๆนี้มีอายุกว่า 5 ปีมาแล้ว  วางบูชาอยู่ หน้าเหรียญพระรูป ร.5หน้าหิ้งพระที่บ้าน   วันหนึ่งนำไปวางโชว์ที่ บ้านขนมนันทวันที่เชิญไปสาธิต  ลูกค้า ผู้มาชมเอาน้ำอบไทยมารดราดลงไปเสียนี่  อภิโธ่อภิถัง กะละมังตั้งเด่...อิอิ...แต่มาลัยของเราก็ยังไม่ยอมละลายง่ายๆ  คงตกใจเสียงร้องว้ายๆๆๆๆอย่าค่ะ..  อย่าค่ะ   ..ซึ่งไม่ทันเสียแล้ว...แง  แง..

ภาพที่ 6   แป้งพวง เข้าช่อสวยงาม   บูชาพระ ประดับบ้าน สำนักงาน แขวนในรถ หรือมอบให้ผู้ที่นับถือ  ที่รักหวานใจของเรา ก็ชื่นใจทั้งนั้น

 

ภาพที่ 7    หยอดป็นรูปหัวใจทุกเม็ดแป้งเชียวนะ  ..จะบอกให้..   อิอิ  อันนี้  ต้องฝึกเอาหน่อยนาคะสำหรับผู้ต้องการเทดลองทำ

ภาพที่ 8    แอบเก็บภาพหนุ่มน้อยน่ารักคนนี้  มานั่งชื่นชม ชื่นชอบ พูดคุยด้วยอยู่เป็นนานสองนาน  จำไม่ได้ว่าได้มอบแป้งพวงให้น้องไปสักช่อหรือเปล่า  ถ้าพบตัวเองในรูปนี้ จะทวงมาก็ด้ายนาจ๊า...จาส่งให้ไปมอบให้ ที่รักของน้อง 1 ช่องามๆจ้า..

ภาพที่ 9  เนี่ย....  ตอนสงกรานต์ที่ผ่านมา  มีร้านบ้านขนมนันทวัน เขาเชิญไปสาธิต เครื่องหอมไทย  โดยเฉพาะ แป้งพวงในราชสำนัก  ร้านนี้เขาชอบอนุรักษ์วัฒนธรรมไทย  เลยไปให้เขาจ้ะ  3 วัน  เหนื่อยพอดูทีเดียวเจียว....

ภาพที่ 10  มาลัยแป้งพวง เอกลักษณ์หนึ่งของความเป็นไทย  ที่เราคนไทยต้องช่วยกันอนุรักษ์ ส่งเสริม และสืบทอดให้ยั่งยืนตลอดไป

         ขอบคุณเพื่อนผองน้องพี่ที่มาเยี่ยมมายาม.....คิดถึงชาว OK. จริงๆเลยหนา....

                                       @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@