กรณีบอร์ดแข่งขันทางการค้าแคนาดายื่นฟ้องศาลตุลาการ ขอให้มีคำสั่งยุติการควบรวมกิจการของค่ายมือถือยักษ์ใหญ่ Rogers กับน้องเล็กในตลาดอย่าง Shaw ซึ่งเป็นข่าวมาถึงเมืองไทย โดยมีความพยายามนำมาปั่นกระแสห้ามการควบรวมกิจการระหว่างทรูและดีแทค แต่เมื่อพิจารณาในรายละเอียด เปรียบเทียบปัจจัยการควบรวมของกิจการทั้งสองประเทศนี้ จะพบว่า มีเนื้อหา วัตถุประสงค์ ที่มาที่ไปที่สวนทางกันอย่างสิ้นเชิง

-       สภาพการแข่งขัน และส่วนแบ่งตลาด

แคนาดา มีผู้ให้บริการรายใหญ่ระดับประเทศ จำนวน 3 ราย หรือ กลุ่ม BIG 3 ที่ครองส่วนแบ่งการตลาดรวมกันกว่า 87% คือ 

Rogers (10.94 ล้านราย)*

Bell (9.16 ล้านราย)* 

Telus (10.75 ล้านราย)*

Shaw เป็นผู้ให้บริการรายที่ 4 มีผู้ใช้บริการราว 2.1 ล้านราย

(Rogers 10.94 + Shaw 2.1 = 13.04)

ไทย มีผู้ให้บริการรายหลัก 4 ราย คือ

เอไอเอส (57.67 ล้านราย)**

ทรู (38.66 ล้านราย)**

ดีแทค (21.04 ล้านราย)**

NT (3.43 ล้านราย)**

(ทรู 38.66 + ดีแทค 21.04 = 59.70 VS เอไอเอส 57.67)

โดยตลาดโทรคมนาคมไทยมีเอไอเอสเป็นผู้เล่นรายใหญ่สุด ครองส่วนแบ่งตลาดมากกว่าผู้เล่นรายอื่น ๆ ซึ่งมีช่องว่างห่างกันมากกว่าช่องว่างระหว่างผู้เล่นในตลาดแคนาดา

นอกจากนี้ การควบรวมกันของ Rogers และ Shaw จะทำให้รายใหญ่ในตลาดอย่าง Rogers มีส่วนแบ่งตลาดที่ใหญ่ขึ้น อำนาจในตลาดที่มากขึ้น และกำจัดคู่แข่งรายสำคัญคือ Shaw ออกไป ทำให้การแข่งขันในตลาดลดลง ดังนั้น ข้อกล่าวอ้างที่ว่า เป็นการกีดกันการแข่งขันอย่างเสรีในประเทศ จึงใช้ได้กับกรณีนี้

ขณะที่ตลาดฝั่งไทย การควบรวมระหว่างทรูและดีแทค เป็นการรวมกันของเบอร์รองในตลาด ที่ปกติมีส่วนแบ่งตลาดน้อยกว่าผู้นำตลาดอย่างเอไอเอสอยู่มาก จะมีส่วนแบ่งตลาดที่ขยับขึ้นมาใกล้เคียงกับผู้นำตลาดเดิม และช่องว่างของจำนวนผู้ใช้บริการแคบลง ทำให้มีกำลังในแข่งขันมากขึ้น ซึ่งเป็นการเพิ่มการแข่งขันในตลาด  ดังนั้น จึงนำข้อกล่าวอ้างว่า เป็นการลด ขัดขวาง หรือกีดกันการแข่งขันอย่างเสรีไม่ได้

(รูปจาก MGR) 

-       บทบาทของผู้ให้บริการ และการกำหนดราคา

ตลาดแคนาดา Shaw แม้จะเป็นรายเล็ก แต่เป็นผู้แข่งขันรายสำคัญที่ทำให้เกิดการแข่งขันในตลาด ซึ่งกวนใจ BIG 3 อยู่เสมอ ด้วยการกำหนดราคาค่าบริการที่ถูกกว่า และให้ปริมาณข้อมูลที่ลูกค้าสามารถใช้ได้มากกว่า ซึ่งการนำเสนอแรงจูงใจด้านราคาเป็นสำคัญนี้เอง ทำให้ Shaw มีฐานลูกค้าเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว

โดย Shaw เป็นผู้ให้บริการรายแรกที่ไม่คิดค่าใช้จ่าย หากลูกค้าใช้บริการดาต้าหรืออินเทอร์เน็ตเกินกว่าที่กำหนด 

เป็นรายแรกที่ให้อุปกรณ์ฟรี โดยมีสัญญาผูกมัด

เป็นรายแรกที่ให้ข้อเสนอค่าโทรฟรี สำหรับการใช้งานอินเทอร์เน็ต

แม้ว่าตลาดแคนาดาสามารถแข่งขันกันที่ราคาค่าบริการได้ แต่ค่าบริการของแคนาดาก็ถือว่าอยู่ในอัตราที่สูงมากที่สุดแห่งหนึ่งในหมู่ประเทศพัฒนาแล้ว

แต่อีกด้านหนึ่ง ปัจจัยด้านราคาในตลาดประเทศไทยนั้น ผู้ให้บริการไม่สามารถแข่งขันกันได้อย่างอิสระเต็มที่ เนื่องจาก 1. มีหน่วยงานกสทช. ควบคุมดูแลด้านราคา 2. ต้นทุนการให้บริการที่สูงกว่าตลาดในต่างประเทศอย่างแคนาดา เช่น จากค่าประมูลคลื่นที่สูงที่สุดในโลก ซึ่งเป็นภาระที่ผู้ประกอบการไทยต้องแบกรับ 3. อัตราค่าบริการโทรศัพทมือถือของไทยต่ำกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศอื่น ๆ ในโลกอยู่แล้ว

-       ผลกระทบต่อผู้บริโภค

การควบรวมกิจการระหว่าง Rogers กับ Shaw นั้น ทำให้แผนการลงทุนในบริการใหม่ ๆ ที่ Shaw เคยประกาศไว้ต้องหยุดชะงักลง คู่แข่งขันรายสำคัญในตลาดหายไป เพิ่มความใหญ่อยู่แล้วของ Rogers ให้ใหญ่ยิ่งขึ้น เปิดช่องว่างกับคู่แข่งที่กว้างขึ้น รวมถึงทำให้ค่าบริการที่เคยมีอัตราถูก ต้องหมดไป จึงเป็นเหตุปัจจัยที่คณะกรรมการแข่งขันทางการค้าของแคนาดาอาจนำมากล่าวอ้างได้ว่า มีลักษณะของการทำลายระบบการแข่งขันในตลาดอย่างชัดเจนและจงใจ

แต่เหตุผลดังกล่าวไม่สามารถนำมาใช้กับตลาดในประเทศไทยได้ เนื่องจากการควบรวมของทรูและดีแทค จะเป็นการเพิ่มความเข้มข้นของการแข่งขันในตลาดอย่างมีนัยสำคัญ เพิ่มพลังให้ผู้ประกอบการที่เคยเป็นรองสามารถขึ้นมาเทียบเคียงผู้นำตลาดได้ รวมถึงยังมีแผนเพิ่มการลงทุนมากขึ้น กว้างขวางขึ้นในกิจการใกล้เคียง และในเทคโนโลยีใหม่ ๆ ตามที่ได้ประกาศไป ซึ่งเป็นการยังประโยชนให้กับผู้บริโภคมากกว่าก่อนการควบรวม

ดังนั้น กรณีการควบรวมกิจการโทรคมนาคมระหว่างผู้ประกอบการในแคนาดาและไทย ที่มีเหตุปัจจัยที่แตกต่างกัน มีผลลัพธ์ต่อผู้บริโภคและตลาดที่สวนทางกัน จึงไม่อาจนำมาใช้เทียบเคียงกันได้ ผู้มีอำนาจในการพิจารณาการควบรวมจึงควรคิดอย่างรอบคอบ เพื่อประโยชน์ของผู้บริโภคและรักษาสภาพตลาดโทรคมนาคมในประเทศไทยให้แข่งขันได้ยั่งยืนอย่างแท้จริง

(อ้างอิงข้อมูลจากข่าวประชาชาติธุรกิจ และ telecomlover เผยแพร่วันที่ 19 พ.ค. 2565)

(* จำนวนผู้ใช้บริการ ข้อมูลจาก statista ณ วันที่ 28 พ.ค. 2564)

(** ข้อมูลตัวเลขผู้ใช้บริการ ไตรมาสที่ 4 ปี 2564 จากฐานเศรษฐกิจ เผยแพร่วันที่ 16 มี.ค. 2565)

===============

ที่มา: Blockdit