(หมายเหตุ บทวิจารณ์นี้กล่าวถึงบทสรุปตอนท้ายของภาพยนตร์) หลังจากบทสรุปบนจอภาพยนตร์ ได้เฉลยถึงโชคชะตากรรมของสามตัวละครหลักออกมา แรกทีเดียวนั้นผลลัทธ์ที่สะกดอารมณ์ความรู้สึกที่ยังวกวนค้างคาในใจตลอดเสี้ยวเวลาหนึ่ง หลังแวะเสร็จธุระกิจส่วนตัวในห้องน้ำของโรงภาพยนตร์เฮ้าท์ย่านอาร์ซีเอ ภายหลังการนั่งอุดอู้ไม่ขยับเขยือนไปได้ไกลกว่าหนึ่งฟุตในห้วงเวลากว่าสองชั่วโมงครึ่งของภาพยนตร์เร่าร้อนในบรรยากาศลมหนาวเย็นสบายช่วงนี้

แรกทีเดียวผมได้รับตั๋วบัตรมาหลังจากยื่นแบงค์สีแดงแลกในเวลาตรงเป๊ะของรอบฉายพอดี ปกติผมชอบเลือกที่นั่งไม่ติดใครเลยจะได้สะดวกโยธินในการบิดขี้เกียจซ้ายทีขวาที หากเกิดอาการเมื่อยล้าได้ที่ ดังนั้นพื้นที่ว่างแถวหน้าสุดของปริมาณประชาชีในรอบนี้และความคาดหวังว่ารอบตัวด้านข้างซ้ายและขวาไร้ผู้คนนั้นกลายเป็นอาณาบริเวณของผมโดยแท้ แต่ช้าก่อน...ก็ใครจะไปคาดคิดว่าพอหนังตัวอย่างบนจอหมดลง สองคู่ชู้ชื่นมาจากไหน ใครก็ไม่รู้ ดันมานั่งประกบสองด้านซ้ายขวาของผมไปเสียนี่ เฮ่อ...ไอ้ที่จะคาดหวังว่านั่งดูสบายๆต้องความรู้สึกเลยมิบังเกิด ภายใต้ปริมาณผู้ชมกว่าสามในสี่ของโรงในรอบทุ่มตรงวันสุดสัปดาห์เช่นนี้
ก่อนจะออกนาวาไปไกล...ขอเลี้ยวหักศอกวกกลับมาถึงต้นสายปลายเหตุที่ติดปลายนวม วนเวียนปลายสุดขอบอารมณ์ของผมกับภาพยนตร์ใหม่แกะกล่องของผู้กำกับ อั้ง ลี เรื่อง เล่ห์ราคะ: Lust, Caution ที่อารัมภบทย้อนถึง นครเซี่ยงไฮ้ยุคช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ขณะเหล่าลูกพระอาทิตย์ชาวญี่ปุ่นบุกครองเอเชียอาคเนย์รวมถึงประเทศจีนด้วย กลุ่มหนุ่มสาวชาวจีนเลือดรักชาติแรงกล้าอันประกอบด้วยหกสมาชิกเพื่อนรักจากชมรมการละครโดยมีหนึ่งคู่รัก กวง(หวังลี่หง)หัวหน้ากลุ่มหนุ่มนักศึกษาหัวรุนแรง กับหวังเจียฉี (ถังเว่ย ดาราหน้าใหม่ผู้แหกด่านจากผู้สมัครเข้าคัดเลือกนับหมื่น) สาวน้อยขี้อายคนงาม ได้พยายามวางแผนช่วยชาติเพื่อกำจัดไส้ศึกข้ารับใช้ต่างชาติอย่าง มิสเตอร์เย่(เหลียงเฉาเหว่ย)นักการเมืองคนสำคัญในรัฐบาล

ด้วยวิธีการแปลงโฉมคนสวยประจำกลุ่มให้กลายเป็นคุณนายมัก นางนกต่อผู้เย้ายวนทั้งร่างกายและจิตใจ แม้การก่อการลวงมาสังหารให้ดาวน์ดิ้นในครั้งนั้น จะเกิดเหตุอันต้องล้มเลิกกลางคันจนทุกคนต้องแยกย้ายกันไป แต่สามปีให้หลังแผนการณ์เดิมก็ได้รับการสานต่อ เพราะบัดนี้มิสเตอร์เย่กลายเป็นผู้มีอิทธิพลระดับสูงในรัฐบาลหุ่นเชิดของญี่ปุ่น การที่จะเข้าใกล้จึงทวีคูณความยากเพิ่มเข้าไปอีก
ดังนั้นมารยาหญิงหลายร้อยเล่มเกวียนดั่งโบราณเขาว่าไว้ จึงถูกนำมาใช้ให้ขยับเข้าใกล้ชายหนุ่มผู้อันตราย กลวิธีง่ายสุดจึงเป็นเรื่องบำรุงบำเรอรสรักพิศวาสบาดใจที่สาวน้อยมิเคยต้องมือชาย ต้องเอาตัวเข้าแลกว่างั้นเถอะ ที่ดูหนักหนาสาหัสกว่านั้นก็คือ มิสเตอร์เย่เป็นพวกร่วมรักรุนแรงแบบซาดิสม์-มาโซคิสม์ จนไม่อาจปฎิเสธได้ว่า ฉากเซ็กโจ๋งครึ่มจึงกลายเป็นจุดขายของหนังเรื่องนี้ไปโดยปริยาย เพราะหนังติดเรท NC-17 ในอเมริกาที่หมายถึงเด็กอายุต่ำกว่า17 ปี ห้ามเข้าชมเด็ดขาด

ด้วยการปูเรื่องเนิบนาบ อ้อยอิ่ง เรื่อยๆในช่วงแรก แต่โปรดักชั่นสมบูรณ์แบบย้อนอดีต ภาพสวยตรึงใจจากนัยน์ตาของ โรดริโก้ ปรีเอโต้ ตากล้องระดับรางวัลออสก้าร์จากผลงานกำกับเรื่องที่แล้ว (Brokeback Mountain /2005) แต่ที่ติดคาใจผมกลับเป็นบทเอนดิ้งตัวละครเอกของหนังที่ทำให้เกิดคำถามมากมาย ว่าทำไมหนังจบแบบนี่หว่า? นางเอกทำไมตัดสินใจแบบนั้น?
จุดโดดเด่นของหนังใช้การสื่อสารโดยทางสีหน้าและเคลื่อนไหวร่างกายในการสื่อความหมายมากว่าบทสนทนาที่ส่อแววชิงไหวชิงพริบเหน็บแนมตั้งแต่ฉากเปิดเรื่องของหนึ่งในการพันตูกันของวงไพ่นกกระจอกสี่ขาของเหล่าคุณหญิงคุณนายหลังบ้านของคนใหญ่คนโต ด้วยกล้องที่กวัดแกว่งฉวัดเฉวียนไปที่คนโน่นที่คนนี้ที่ ภายใต้บทสนทนาไร้สาระแต่แฝงนัยยะราวประหนึ่ง สิ่งที่พูดนั้นไม่อาจจะทับซ้อนสิ่งที่เห็นเสมอไป
ฉะนั้นการย้อนรอยตามหาที่มาที่ไปน่าจะช่วยเพิ่มความกระจ่าง และอรรสรสของกระบวนการคิดต่อ ของข้อมูลที่มากขึ้นคงช่วยให้เข้าใจการกระทำในตอนจบของตัวละครสาวสวยนางเอกของเรื่องได้รอบด้านและมีที่มาที่ไปมากขึ้น ดังนั้นง่ายสุดของผมในที่นี้จึงเป็นข้อมูลดิบจากบทความในหนังสือหนังต่างๆ เหล่านี้

จาก Filmax ฉบับ 5 พ.ย.2550 อันนี้น่าจะตรงใจผม เพราะเกิดคำถามแบบเดียวกันกับผู้กำกับเลยครับ อั้ง ลี กล่าวว่า
ตอนที่ผมอ่านเรื่องสั้นของไอลีน ชาง ผมเกิดคำถามเกี่ยวกับหวังเจียฉีมากมาย ทำไมเธอจึงทรยศบ้านเมือง? เป็นเพราะเธอติดใจเรื่องบนเตียงหรือ หรือเธอคิดว่าเธอรักเขา แล้วเธอคิดว่าเขารักเธอหรือเปล่า แต่ถึงที่สุดแล้ว คำถามเหล่านี้ก็หาคำตอบไม่ได้เลย เพราะเธอแค่ทำมัน ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตามทั้งหมดทั้งมวลนั้น ดูเผินๆเหมือนเธอได้ทำผิดครั้งใหญ่ แต่ลึกๆแล้วผมเห็นว่ามันเป็นบาปบริสุทธิ์ เธอน่าเห็นใจมาก
Lust, Caution ดัดแปลงมาจากเรื่องสั้นเพียง 28 หน้าของ ไอรีน ชาง นักเขียนหญิงชื่อดังของจีน ผู้มักมีงานเขียนเป็นเรื่องรักที่สดสวยบวกผสมเหี้ยมเกรียมแสนร้าวรานไปในตัว (งานเก่าของเธอเคยถูกนำมาสร้างหนังสองเรื่องคือ Red Rose, White Rose และ Love in a Fallen City) และอั้ง ลี เปรียบเปรยการเขียนบทภาพยนตร์จากเรื่องสั้นว่าเหมือนการเล่นดนตรีแจ๊สที่ต้องจับธีมหลักไว้แล้วนำบรรเลงในแบบฉบับของตัวเอง

มันเป็นไปไม่ได้หรอกที่เราดัดแปลงเรื่องสั้นของเธอแบบหน้าต่อหน้า มันจะดูงี่เง่ามาก ผมทำได้แค่เพียงปล่อยใจไปกับเรื่องราวของเธอ ให้เธอล่อลวงจนผมดำดิ่งไปกับเรื่องพวกนั้น พอรู้ตัวอีกทีผมก็ตกในหลุมพรางของเธอ บางทีมันก็เหมือนกับอยู่ในนรก แต่มันก็ทำให้ผมเข้าใจอารมณ์และความลุ่มหลงในเนื้อเรื่องด้วย
เขายังกล่าวถึงความจำเป็นของฉากเซ็กส์รุนแรงอย่างว่าที่ต้องมีด้วยเหตุผล มันเหมือนฉากประลองยุทธใน Crouching Tiger,Hidden Dragon นั่นแหละ มันเป็นทั้งชีวิตและความตาย เป็นที่เดียวที่พวกเขาจะได้แสดงตัวตนที่แท้จริงได้ ถ้าพูดในแง่ของการแสดง ฉากนี้ก็ยิ่งมีความสำคัญเข้าไปอีก เพราะขณะที่คุณกำลังมีเซ็กส์ มันก็ไม่ต่างจากการแสดงสักเท่าไหร่หรอก
และนี่คือข้อความถึงเบื้องลึกของตัวละครหญิงนางนกต่อที่ชวนให้ตกตะลึงพรึงเพริด
เขาไม่เพียงล่วงเข้ามาในกายฉัน แต่ยังคืบคลานสู่ใจฉันด้วย ฉันสนองรับเขาราวกับทาส เล่นบทบาทอย่างสัตย์ซื่อ เพื่อตัวฉันเองจะเข้าถึงเขาเช่นกัน
ทุกครั้งที่เขาทำร้ายจนฉันมีเลือดและกรีดร้องออกมา ก่อนเขาจะหลั่ง ก่อนเขาจะรู้สึกว่าตัวเองมีชีวิต ในความมืดมิดนั้นมีเพียงเขาที่รู้ว่าทั้งหมดเป็นความจริง

และจากนิตยสาร ไบโอสโครป ฉบับ 72 พ.ย.2550 ได้ขยายความต่อถึงบทของมิสเตอร์เย่ว่า เขาเปรียบดั่งเสือที่ฆ่าคน แล้ววิญญาณของคนที่ถูกฆ่าจะต้องคอยรับใช้เสือด้วยการล่อเหยื่อรายใหม่ๆให้ เปรียบเปรยหวังเจียฉี เด็กสาวนั้นถูกเขาครอบงำตลอด ยามเธอมีชีวิตเธอคือผู้หญิงของเขา และหากเมื่อตายไปเธอก็จะกลายเป็นวิญญาณคอยรับใช้เขา และนัยยะคำว่าเสือ ในภาษาจีนยังพ้องเสียงกับคำว่าโสเภณี อีก
จากข้อมูลสองแหล่งดังกล่าวข้างต้นชวนให้อดคิดต่อไม่ได้ว่า หากการโรมรันพันตูครั้งนี้เป็นเรื่องรักและลวงเข้าแล้ว จะเอาอะไรมาช่วยขยายความมาช่วยตัดสินใจของการเผชิญหน้าของความรักหรือความหลงไหลในตัวของ หวังเจียฉี กันเล่า หากแต่ว่ามันคือการต่อสู้ภายในจิตใจถึง การใช้อารมณ์หรือเหตุผลในการชั่งน้ำหนักให้เลือกข้าง ว่าจะยังซื่อสัตย์จงรักภักดีต่อองค์กร หรือจะเข้าข้างห้วงรักเหวลึก ปานประหนึ่ง กันสู้รบปรบมือของฝ่ายที่มีเหตุผลรองรับ กับฝ่ายอารมณ์สิเหน่หาเข้าครอบครอง หรือให้สั้นๆว่าจะเลือกตัดสินใจเลือกข้างโดยใช้ หัวสมอง หรือ หัวใจ คิดดี

ประมาณเดียวกันกับข้อเขียนทางจิตวิทยาที่ผมเคยอ่านจากที่ไหนสักแห่ง ประมาณว่า ถ้าให้เลือกแฟนสักคนสามคนต่อไปนี้จะเลือกใครดีหนอ? คนสวย คนรวย และคนดี ลองเลือกดูสักคน...ติ๊กต๊อกๆ...พอเฉลยมาว่า เลือกคนสวยแสดงว่าเป็นคนอยู่กับอดีตเพ้อฝันถึงชีวิตวัยเด็กอันสวยงาม หากเลือกคนรวยแสดงว่าเป็นคนอยู่กับปัจจุบันนึกถึงการกระทำวันคืนขณะนี้ และเลือกคนดีหมายถึงเป็นคนที่ยึดติดกับอนาคตมีอุดมคติที่ไม่อาจเป็นจริงได้ง่ายๆ เพราะคนดีพร้อมชักหายากเต็มทนเสียแล้ว
ถึงตัวอย่างข้างต้นจะไม่เชิงฟันธง แต่อิงข้อมูลกับบริบทรอบข้าง ที่อาจช่วยให้มีมุมมองรอบด้านขึ้นว่า หากในชีวิตจริงจังเราจะเลือกใช้ส่วนไหนหัวสมองหรือหัวใจช่วยตัดสินใจ เรื่องของอนาคตของแต่ละคน...ดีล่ะ...ซึ่งยากที่จะหาข้อสรุปตรงใจใครแต่ละคน
พร้อมกันนี้ผมขอตีกรรเชียงย้อนกลับมาที่เล่ห์ราคะ...ดีกว่า แม้หนังจะเคลือบน้ำตาลหวานด้วยบทอัศจรรย์ใจแต่หากใช้หัวสมองและหัวใจ อันเป็นกลางไม่โอนเอียงโย้เยมาประมวลผลดูคงได้อะไรที่ซับซ้อนลุ่มลึกถึงพลังแฝงแห่งรัก โลภ โกรธ หลง อันยากหยั่งถึงของเรื่องราว
ผมลืมบอกถึงหน้าที่การงานในบทที่ตัวละครเหลียงเฉาเหว่ยสวมบทบาทคือ การทรมานนักโทษเวลาไต่สวนคดี ฝ่ายจัดแสงภาพยนตร์เรื่องนี้จึงให้แสงตกบนตัวเหลียงเฉาเหว่ยแสดงถึง แสงแห่งนักฆ่า ในช่วงแรกๆที่เขาปรากฎตัว และการจัดแสงแบบนี้ยังจงใจใช้ในฉากร่วมรักอันร้อนแรงอีกเช่นกัน รึว่าบทรักเริงสวาทนี้คือกลวิธีอันแหยบคาบของการไต่สวนอันชาญฉลาดของผู้สามารถแยกส่วนของสมองและหัวใจออกจากกันได้เอง หากเป็นเช่นนั้นจริง...ข้าน้อยขอคาราวะสักหนึ่งจอก หมายเหตุ Lust, Caution นอกจากบุกเทศกาลหนังดังทั่วโลกแล้ว เมื่อต้นเดือน คว้ารางวัลม้าทองคำที่ไต้หวันไป 7 ตัว กินรวบรางวัลใหญ่ทั้ง หนังยอดเยี่ยม นำชายยอดเยี่ยม บทยอดเยี่ยม ฯลฯ ล่าสุดติดท็อปไฟท์เข้าชิงหนังต่างประเทศ ลูกโลกทองคำอีก


|