วันที่ อาทิตย์ มกราคม 2554

โชคดีที่ข้าพเจ้าได้มีโอกาสรู้จักกับคุณอเนก นาวิกมูลหลังจากที่ได้ติดตามจากงานเขียนที่เป็นพ็อคเก็ตบุค คุณอเนกได้เขียนบทความเกี่ยวกับเรื่องราวในอดีตและเป็นงานเชิงอรรถ หมายถึงงานสามารถหาแหล่งศึกษาและสืบค้นได้จากงานของคุณอเนก และยังใช้อ้างอิงงานของท่านได้( ไม่ต้องกลัวว่ามั่ว) เมื่อสัปดาห์ที่แล้วก็ได้มีโอกาสพลิกอ่านหนังสือถนนสายอดีต 2 เพื่อที่จะอ่านเรื่องราวเกี่ยวกับภาพถ่ายและร้านถ่ายรูปของบ้านเรา เพราะหลงใหลกับรูปภาพถ่ายสมัยก่อน ที่จะมีการ์ด และรูปภาพ โดยเฉพาะความนิยมในการถ่ายรูป Portrait คุณอเนก เล่าไว้ว่า ร้านถ่ายรูปแห่งแรกของเมืองไทยคือ ร้าน F Chit หรือฟรานซิสจิตร ต้นตระกูลจิตราคนี ช่างถ่ายรูปหลวง ในรัชกาลที่ 4 ซึ่งได้รับการโปรดเกล้าฯ เป็น "ขุนสุนทรสาทิศลักษณ์" และต่อมาได้รับบรรดาศักดิ์ และเลื่อนตำแหน่งเป็น “หลวงอัคนีนฤมิตร เจ้ากรมหุงลมประทีป” ซึ่งฝากผลงานรูปถ่ายไว้มากมายและล้วนแล้วแต่เป็น ผลงานอันล้ำค่า ทั้งภาพบุคคล ภาพเหตุการณ์สำคัญ และสถานที่ต่างๆ เมื่อพระบาทสมเด็จ พระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว (วังหน้า) สวรรคต นายจิตรจึงได้มารับราชการ ในวังหลวง หรือขึ้นอยู่กับ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว หลังจากเข้ามารับใช้ในวังหลวง ก็ได้รับการโปรดเกล้าฯ ให้เป็น "ขุนสุนทรสาทิศลักษณ์" หมายถึง ช่างทำรูปภาพอย่างดี คือ ทำหน้าที่เป็นช่างถ่ายรูปหลวง  ต่อมาในปีพ.ศ.2406 ได้ตั้งห้างชักรูป หรือสตูดิโอถ่ายรูปเป็นที่แรก บนเรือนแพ หน้าวัดซางตาครู้ส ชื่อร้าน "ฟรานซิศจิตรแอนด์ซัน” ทำให้นายจิตร เป็นคนไทยคนแรก ที่ตั้งร้าน รับจ้างถ่ายรูปเป็นอาชีพ ซึ่งเอกลักษณ์ ของรูปถ่าย ของร้านนายจิตร จะมีตราสัญลักษณ์แบบต่างๆ เช่น ขุนสุนทรสาทิศลักษณ์, Francis Chit Bangkok , Khoon Soondr Sadis Lacks By Appointment Photographer to H.M. The Supreme King of Siam Bangkok และ F. Chit อยู่ที่ด้านหลังรูป ปี พ.ศ.2423 ขุนสุนทรสาทิศลักษณ์ (นายจิตร) ได้รับเลื่อน บรรดาศักดิ์เป็น "หลวงอัคนีนฤมิตร เจ้ากรมหุงลมประทีป" หมายถึง เจ้ากรมดูแลโรงแก๊ส ซึ่งนายจิตร ได้ถ่ายรูปไว้มากมาย โดยเฉพาะรูปบุคคล ทั้งในสมัยรัชกาลที่ 4 และรัชกาลที่ 5 รวมทั้งวัด วัง ตึก เรือน และทิวทัศน์ หลวงอัคนีนฤมิตร ฯ ป่วยเป็นอหิวาตกโรค และได้รับการรักษา แต่อาการก็ไม่หายดี กระทั่งเป็นอัมพาต แขนและขาซ้ายตายไปซีกหนึ่ง ครั้นกลางดึกของวันที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ.2434 ถึงแก่กรรมด้วยวัย 61 ปี และเนื่องจากในสมัยรัชกาลที่ 5 ยังไม่มีการตั้งนามสกุล เพราะฉะนั้นนายจิตร จึงไม่มีนามสกุลต่อท้าย จนกระทั่งในสมัยพระบาท สมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงมีพระราชบัญญัตินามสกุลขึ้น โดยขุนฉายาสาทิศกร (สอาด) ลูกชายคนสุดท้องของนายจิตร ได้รับพระราชทานนามสกุลว่า "จิตราคนี" Bangkok Times: 23 July,1889 ระบุว่านายจิตร ตั้งร้านถ่ายรูปบนแพหน้าวัดซางตาครู้ส เมื่อปีค.ศ. 1889 ประมาณพ.ศ.2406 หลังจากนั้น ก็มีร้ายถ่ายรูปเกิดขึ้นมากมายและเป็นที่นิยมการถ่ายรูป ไม่เพียงเจ้านายชั้นสูงแต่คนธรรมดา ก็จะนิยมถ่ายรูป Portrait โดยที่ร้านถ่ายรูป ช่วงต่อมา คุณอเนก ได้แบ่งไว้เป็น ร้านถ่ายรูป ช่วงรัชกาลที่6 ช่วงพ.ศ.2453-2468 อันได้แก่ ร้านถ่ายรูปฉายาตลาดน้อย เจ้าของเป็นฝรั่ง ชื่อ โรเบิร์ต เลนซ์ ชาวเยอรมัน เข้ามาช่วงปลายรัชกาลที่ 5 ในช่วงท้ายสุดของคริสต์ศตวรรษที่ 19-20 โดยที่ร้านถ่ายรูปที่สำคัญในกรุงเทพฯ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทโรเบิร์ต เลนซ์ (Robert Lenz & Co.) ของชาวเยอรมัน บริษัทโรเบิร์ต เลนซ์ จะใช้ชื่อ Robert Lenz & Co. เป็นเครื่องหมายการค้า หรือไม่เช่นนั้น ก็จะใช้ชื่ออีกบริษัทหนึ่งซึ่งอยู่ในเครือเดียวกัน คือสยามโฟโต้ซับพลาย (Siam Photo Supply Co.) ร้านเจริญกรุงโฟโต้สตูดิโอ (Charoen Krung Photo Studio) ของ เจ อันโตนิโอ (J. Antonio) ชาวอิตาเลียน นอกจากจะถ่ายภาพบุคคล เจ้านายในราชสำนัก ขุนนางแล้วมีภาพถ่ายเมืองไทยจำหน่ายควบคู่กับไปกับภาพโปสการ์ด ส่วนร้านเจริญกรุงโฟโต้สตูดิโอ ก็จะใช้ชื่อของเจ้าของเป็นยี่ห้อปรากฏบนโปสการ์ดว่า Photo by J. Antonio, Bangkok ร้านฉายานรสิงห์ หลังสงครามโลกครั้งที่1 รัฐบาลได้ยึดร้านโรเบิร์ต เลนซ์แล้วเปิดดำเนินการในชื่อห้างฉายานรสิงห์ เป็นร้านถ่ายรูปหลวง ได้ฉายพระรูปรัชกาลที่6 และเจ้านายได้มากอยู่ตรงหัวมุมถนนเจริญกรุง เยื้องโรงภาพยนตร์เฉลิมกรุง ต่อมาเปลี่ยนเป็นร้านแว่นตาเฉลิมกรุง ร้าน ตาเคอุจี อยู่ตรงข้างโรงพักพาหุรัด ถนนบ้านตะนาว พระนคร ร้านสตูดิโอถ่ายรูปที่ต่างจังหวัด ข้าพเจ้าเห็นมีภาพนี้ ระบุว่า ถ่ายที่ บ้านดอน ถ่ายเมื่อพ.ศ 2469 เขมรไทรโยค พระนิพนธ์ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัติวงศ์ โดยทรงบันดาลใจจากการตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประพาสน้ำตกครั้งที่๒ อ้างอิง ถนนสายอดีต ๒ เอนก นาวิกมูล-กรุงเทพ:สายธาร ๒๕๔๗ Return to Sender: สยามในความทรงจำ ศรัณย์ ทองปาน http://www.muangboranjournal.com/ http://www.pakxe.com/home/ http://www.thaiscooter.com คลิกอ่านเรื่องราวเดินตรอกกะดีจีน ที่ได้สำเนอผ่านไปแล้ว เดินตรอกกะดีจีน๒จากสวนกาแฟสู่กรุวัดประยุรวงศาวาส..จากทุกมุมของเจดีย์องค์ใหญ่และสูงที่สุดในกรุงรัตนโกสินทร์ เดินตรอกกะดีจีนตอนที่๑ คลิกที่ภาพ และลิ้งค์รวมเรื่องราววัดอรุณราชวราราม ๔ตอน ปีใหม่..เสริมศิริมงคลวัดแรกวัดอรุณ..มีพระเจดีย์ย่อมุมมากที่สุดถึง๔องค์..ประชาชนหลั่งไหลมาทำอะไรกันเสียงเกรียวกราวที่ต้นสาละ..!!ตอนที่๑ ปีใหม่..ไหว้พระวัดอรุณ(๒)..พระบรมอัฐิของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยบรรจุไว้ที่พระพุทธอาสน์มาของพระประธานในพระอุโบสถ การประดับกระเบื้องสี..ขนบนิยมแห่งรัชกาลที่๓..ณพระวิหารวัดอรุณกับทวารบาลยักษ์‘ทศกัณฐ์’และ‘สหัสเดชะ’ไหว้พระวัดอรุณ(๓).. พระพุทธปรางค์..เปรียบเหมือนตัวแทนกรุงเทพฯ..วัดอรุณตอนที่๔ About this Blog.. click ..the following pictorial links. Varity links Activities Lifestyle PoliticsCurrentSituation Outbound Tourism Health&Cousine Recreation Inbound Tourism ติดตามเรื่องราวเกี่ยวกับพระราชวังพญาไท ณ โอกาสต่างๆ ที่ได้นำเสนอไปแล้ว โดยคลิกที่ลิ้งค์ภาพ อุ่นรักไว้โอบโลกღ ..ยลพระสาทิสลักษณ์พระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา..ณพระที่นั่งเทวราชสภารมย์ღ  เศรษฐกิจตกต่ำทำให้วังกลายเป็นโฮเต็ล..ร้อยปีวังพญาไท(ตอน๑..หมู่พระที่นั่งกับดุสิตธานีที่หายไป)