สงครามล้างเผ่าพันธุ์มนุษย์เป็นเรื่องที่กล่าวขานไม่รู้จบสิ้นและไม่เป็นเพียงตราบาปของชนชาติที่เริ่มต้นก่อสงครามเท่านั้นแต่เป็นของมวลมนุษย์ทั้งหมด เผ่าพันธุ์ที่ยกย่องตัวเองว่าประเสริฐที่สุดในพื้นพิภพใบนี้สามารถทำลายล้างกันเองได้มากมายอย่างไม่รู้จบสิ้น ในสงครามโลกครั้งที่ 2 เยอรมันชาติผู้จุดชนวนหายนะให้กับมนุษย์ชาติภายใต้การนำของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ ได้ทำลายล้างมนุษย์ด้วยกันเองไปอย่างมากมายโดยเฉพาะชาวยิวที่เป็นเป้าหมายในการทำลายล้าง และการกวาดล้างนั้นเริ่มต้นก่อนสงครามโลกจะอุบัติขึ้นด้วยซ้ำด้วยกันอพยพชาวยิวไปอยู่ที่ค่ายกักกันและใช้งานจนหมดแรงหรือป่วยตายไปก่อน The Boy in the striped pajamas คือภาพยนตร์ที่สะท้อนความโหดร้ายของสงครามครั้งนี้ผ่านมุมมองของเด็กที่ไม่เข้าใจกับสงครามรอบตัวที่บรรดาผู้ใหญ่ก่อไว้ให้ และไม่ว่าจะเป็นเด็กชนชาติใด เยอรมัน หรือยิว พวกเขาก็เกิดมาพร้อมกับความบริสุทธิ์ที่ไร้การปรุงแต่งที่พบกันเมื่อใดก็สามารถสร้างมิตรภาพได้เมื่อนั้น แต่วันเวลาที่ผ่าน ประสบการณ์ที่เติบโต วันเวลาที่ดีก็เริ่มหมดไป

The Boy in the striped pajamas คือภาพยนตร์สองสัญชาติ อเมริกันและอังกฤษที่สร้างในปี 2008 โดยสร้างจากวรรณกรรมเยาวชนชื่อเดียวกันที่แต่งโดยชาวไอริช จอห์น บอยน์ ในเวอร์ชั่นหนังสือเป็นที่นิยมถึงขนาดขึ้นเบสต์เซลเลอร์ทั้งในสหรัฐฯ อังกฤษ สเปน ออสเตรเลีย และอีกหลายๆประเทศ รวมทั้งมียอดขายกว่า 5 ล้านเล่มทั่วโลก รวมทั้งได้การแปลเป็นภาษาไทยในชื่อ “เด็กชายในขุดนอนลายทาง” ในเวอร์ชั่นภาพยนตร์กำกับโดย มาร์ค เฮอร์มัน ผู้กำกับชาวอังกฤษที่เราอาจจะไม่คุ้นชื่อนัก ผลงานที่เคยผ่านตาของผู้กำกับคนนี้ก็คือ Hope Springs

ภาพยนตร์เริ่มที่ครอบครัวของราล์ฟนายทหารชาวเยอรมันผู้หนึ่งในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่ได้รับภารกิจใหม่ทำให้ต้องย้ายบ้านจากกรุงเบอร์ลินไปสู่ชนบท เขาจึงนำพาภรรยาและลุกชายวัย 8 ขวบกับลูกสาววัย 12 ปีตามไปด้วย บรููโนลูกชายของนายทหารเหมือนกับเด็กทั่วๆไปที่อาลัยอาวรณ์กับเพื่อนในกรุงเบอร์ลินและดูเหมือนจะมีปัญหากับการย้ายครั้งนี้ เมื่อมาถึงที่ใหม่สถานที่ๆห่างไกลความเจริญ แต่มีทหารเดินเข้าออกบ้านอยู่บ่อยๆ บรูโนสังเกตว่ามีฟาร์มอยู่ใกล้ๆบ้านและคนแถวๆนั้นที่เขาคิดว่าเป็นชาวไร่มีพฤติกรรมแปลกๆรวมถึงการสวมใส่ชุดนอนลายทางอยู่เป็นประจำ รวมทั้งที่ฟาร์มยังชอบเผาสิ่งของมีกลิ่นแปลกๆและมีควันลอยสูงขึ้นฟ้าอยู่เป็นประจำ คำถามในใจของบรูโนมีมากมายด้วยลักษณะนิสัยส่วนตัวที่ชอบการผจญภัยแต่ในช่วงแรกความคิดถึงเพื่อนๆทำให้บรูโนรู้สึกเหงามากกว่า ส่วนเกรเทลพี่สาวกลับปรับตัวได้ดีกว่าเมื่อความสนใจของเด็กสาวไปอยู่ที่ทหารหนุ่มที่ประจำการอยู่และกลายเป็นเด็กสาวที่ถูกปลูกฝังให้คลั่งชาติไปกับลัทธินาซี ความอยากรู้อยากเห็นของบรูโน่นำเขาหาช่องทางออกจากนอกบ้านที่มีการคลุมเข้มอย่างมาก และบรูโน่ก็มุ่งไปยังฟาร์มที่เขาเห็นจากบ้านและพบกับเด็กรุ่นเดียวกับเขา นั่งอยู่ในฟาร์มที่มีรั้วสูงขวางกั้นอยู่ เด็กที่ใส่ชุดนอนลายทางที่เขาไม่เข้าใจว่ากลางวันแสกๆทำไมถึงใส่ชุดนอน เด็กที่มีชื่อที่เขาไม่เคยได้ยินมาก่อนว่าชมูเอล เด็กที่ดูเศร้า หิวโหย และหวาดกลัวที่แตกต่างจากเขาที่สุขสบาย ที่จะเหมือนกันก็อาจจะมีเพียงความเหงาและไร้เพื่อนในช่วงเวลาเดียวกัน และทำให้มิตรภาพของบรูโน่และชมูเอลก่อตัวโดยมีรั้วขวางกั้นเท่านั้นที่ทำให้ทั้งสองไม่สามารถเล่นด้วยกันเหมือนเด็กทั่วไป

ความที่เป็นภาพยนตร์ที่สร้างจากวรรณกรรมของเยาวชนทำให้ทั้งเรื่องเราจะไม่เห็นภาพที่โหดร้ายของสงครามนอกจากภาพที่จินตนาการโดยผู้ชมเอง ยิ่งเคยชมภาพยนตร์เรื่อง The Schindler’s list ภาพยนตร์ที่เหตุการณ์ในเรื่องอยู่ในช่วงเวลาใกล้เคียงกันและเล่าถึงสงครามล้างเผ่าพันธุ์ยิวเช่นเดียวกันยิ่งทำให้ผู้ชมจินตนาการภาพธรรมดาในเรื่องนี้ไปในทางที่สุดขั้ว ภาพยนตร์เล่นกับประสบการณ์ที่ขัดแย้งของผู้ชมกับบรูโนเด็กน้อยตัวเอกของเรื่อง เมื่อบรูโนมองไกลออกจากหน้าต่างที่บ้านเห็นฟาร์มอยู่ลิบๆมีชุมชนที่น่าจะอบอุ่น ผู้ชมก็รับรู้ว่านั่นคือสถานที่กักกันและทรมานเชลยไม่ต่างจากนรกบนพื้นโลก บรูโนมองว่าชาวไร่รวมทั้งเพื่อนของเขาชมูเอลมีพฤติกรรมแปลกๆ เรื่องราวแปลกๆ เช่น บางคนเป็นหมอแต่กลับดันมาเลือกที่จะปลอกเปลือกมันอยู่ในครัวของเขา พฤติกรรมที่ใส่ขุดนอนลายทางตลอดเวลาของพวกเขาทั้งๆที่เป็นเวลากลางวันแสกๆ รวมทั้งชื่อของมูเอลที่เขาไม่เคยได้ยินว่ามีเด็กคนไหนมีชื่อนี้มาก่อน แต่ผู้ชมก็รู้ทันทีว่านี่คือนักโทษชาวยิวที่ต้องทนทุกข์มากมายจากการข่มเหงของทหารชาวเยอรมันไม่ใช่เรื่องแปลกที่ไหน ควันไฟที่บรูโนเห็นว่าชาวไร่เผาอะไรอยู่เรื่อยๆจินตนาการของผู้ชมก็รู้ดีว่ามันคืออะไรที่โหดร้ายเกินบรรยาย ราล์ฟบิดาของบรูโนที่เขาเชิดชูเป็นฮีโร่ผู้ชมก็คงรู้สึกโหดร้ายเมื่อต้องบอกในใจว่านี่คือฆาตรกรของมนุษย์ชาติ ดังนั้นตลอดทั้งเรื่องเราจึงไม่เห็นภาพของสงครามที่เราชินตา แต่เห็นภาพที่ธรรมดาทั่วไป แม้แต่เด็กที่ชมภาพยนตร์เรื่องนี้ก็ไม่เห็นภาพความรุนแรงใดๆของสงครามเหมือนสายตาของบรูโนทีมองหลายๆสิ่งที่แตกต่างออกไป แม้จะมีเสียงตวาด การดุตวาดของทหาร การทำร้ายร่างกายเล็กๆน้อยๆ แต่ก็เป็นสิ่งที่ใครๆก็เห็นเป็นประจำในทุกวันนี้ และบรูโนที่แสดงโดย อซา บัตเตอร์ฟิลด์ เป็นจุดแข็งของเรื่องที่ถ่ายทอดทั้งสายตา สีหน้าของความไม่เข้าใจในโลกที่เขาเห็นเหมือนเด็กๆทั่วไป จนผู้ชมที่มีประสบการณ์ที่มากกว่าตีความสิ่งที่ไร้เดียงสานั้นได้โหดร้ายกว่ามากนัก รวมทั้งชมูเอล ที่รับบทโดยแจ็ค สแกนลอน ที่สะท้อนเด็กที่เผชิญกับชะตาที่โหดร้ายแต่เขาก็ไม่เข้าใจว่าชีวิตเขาแตกต่างจากเด็กปกติอย่างไรนอกจากความหิวโหย ความกลัวที่เขาต้องรู้สึกอยู่ทุกวัน มีเพียงสิ่งเดียวที่ผู้ชมอาจจะจินตนาการไปในทางเดียวกับบรูโนก็คือมิตรภาพของบรูโนและชมูเอล ความรู้สึกที่ไร้สารพิษเจือปนใดๆแต่เป็นมิตรภาพที่เกิดจากความไร้เดียงสา ความบริสุทธิ์ของมนุษย์ที่มีตั้งแต่เกิดก่อนที่จางหายไปเมื่อมีประสบการณ์มากขึ้น รั้วกั้นที่เปรียบสงครามไม่สามารถขวางกั้นมิตรภาพของเด็กชายสองคนได้ และมันก็คือสิ่งที่ไม่มีความใหดร้ายใดๆมาทำลายได้ตลอดกาล

สงครามในประวัติศาสตร์ได้บ่งบอกพวกเราเสมอว่าไม่มีผู้ใดที่ได้รับชัยชนะที่แท้จริง มีแต่บาดแผลแห่งประวัติศาสตร์ บาดแผลในจิตใจของคนนับล้านๆ ภาพยนตร์เรื่อง The Boy in the striped pajamas ก็สะท้อนให้เห็นในตอนจบของภาพยนตร์ไม่ว่าผู้ก่อหรือผู้ถูกกระทำ ไม่ว่าจะเป็นเยอรมันหรือยิว ไม่ว่าเด็กหรือผู้ใหญ่ ต่างก็ได้รับผลที่เลวร้ายจากสงครามทั้งนั้น และเมื่อบรูโนตอบแทนมิตรภาพที่มีชมูเอลมีให้กับเขาด้วยการช่วยชมูเอลตามหาพ่อที่หายไป และต้องปลอมตัวด้วยการสวมชุดนอนลายทางเข้าไปในฟาร์ม วินาทีที่บรูโนใช้แขนของเขาสอดใส่ไปในเสื้อนอนลายทางนั้น ความไร้เดียงสาของเขาไม่ได้หายไปไหน ความบริสุทธิ์ของมิตรภาพยังคงติตามบรูโนไปตลอดแต่สิ่งหนึ่งที่เปลี่ยนไปคือโลกที่เขาเคยมองด้วยสายตาไม่เข้าใจ เขาก็ยังคงไม่เข้าใจต่อไป แต่สิ่งที่เขากำลังได้สัมผัสมันคือความโหดร้ายที่เขาไม่เคยจินตนาการได้ถึง และมันก็บ่งบอกว่าสงครามไม่เคยมีผู้ชนะที่แท้จริงนอกจากความสูญเสียเท่านั้น

“Childhood is measured out by sounds and smells and sights, Before the dark hour of reason grows.”

John Betjeman

“วัยเด็กวัดได้จากเสียง กลิ่น และการมองเห็น

ก่อนเวลาแห่งความมืดมิดของเหตุผลจะเติบโต”