ปัญหา!! คุณแม่ให้นมที่พบบ่อย

 เต้านมคัดตึง (breast engorgement)

• เต้านมคัดตึงและปวดมาก มักเกิดหลังจากคลอดบุตรในช่วงแรก มีอาการเต้านมแข็งทั้งเต้า ร่วมกับน้ำนมไหลออกน้อย เป็นพร้อมกัน 2 ข้าง เกิดจากการสร้างน้ำนมจนเต็มเต้านม แต่ไม่สามารถระบายออกได้

 ท่อน้ำนมอุดตัน (blocked duct)

• คลำพบก้อนที่เต้านม กดเจ็บผิวหนังเหนือก้อนแดง  ไม่มีไข้ อาจมีจุดขาว (white dot) ที่หัวนมร่วมด้วย

 เต้านมอักเสบ (mastitis)

• คลำพบก้อนบวม แดง ร้อน จับแล้วเจ็บปวดมาก มีไข้สูง (อุณหภูมิสูงกว่า 38.5 องศาเซลเซียส) อาจมีอาการหนาวสั่นร่วมด้วย

เต้านมเป็นฝี (breast abscess)

• เกิดจากเต้านมคัดและอักเสบที่ไม่ได้รับการระบายออก ปล่อยไว้จนกลายเป็นหนอง สังเกตเห็นก้อนฝีชัดเจน  ปวดมาก มีไข้ ต้องรีบพบแพทย์เพื่อระบายหนองออก

" ท่อน้ำนมอุดตันและเต้านมอักเสบ สามารถรักษาด้วยการนวดเปิดท่อน้ำนม และอัลตราซาวด์โดยนักกายภาพบำบัดได้ "

วิธีการนวดเปิดท่อน้ำนม และอัลตราซาวด์โดยนักกายภาพบำบัด

1.ประคบอุ่นด้วยแผ่นประคบร้อน (hot pack)

2.อัลตราซาวด์เปิดท่อน้ำนม*

3.นวดเปิดท่อน้ำนมอย่างนุ่มนวล

เพื่อกระตุ้นให้เกิดการไหลเวียนของระบบน้ำนม และระบบน้ำเหลืองที่เหมาะสม ให้น้ำนมมีทางออก ขณะที่นวดจะมีความรู้สึกที่ผ่อนคลาย

*การทำอัลตราซาวด์ทางกายภาพบำบัดคือการนำคลื่นเสียงมาใช้ในรูปแบบความร้อนลึก ซึ่งความร้อนจะลงได้ลึกกว่าการใช้แผ่นประคบร้อน

การดูแลตนเองเบื้องต้นสำหรับภาวะเต้านมคัดตึง

1. ประคบอุ่น ประมาณ20นาที

2. นวดเต้านมด้วยตนเอง

3. ให้ลูกดูดนมหรือปั๊มนมให้ตรงเวลา (ทุก2-3ชม.)

วิธีนวดลดการคัดตึงของลานนม

1.  ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้วางขนาบหัวนม (รูปที่ 1) กดลานนม ค้างไว้ 30 วินาที  (รูปที่ 2) จนรู้สึกตึงใต้ผิวแต่ไม่เจ็บทำในทิศทางบนล่างและซ้ายขวา ทำซ้ำ 5 รอบ

2. กดแล้วยืดผิวของลานนม ออกด้านข้าง ทำซ้ำ 5 รอบ

3. กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมใหญ่ ทำซ้ำ 5 รอบ

4.  กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมเล็ก ทำซ้ำ 5 รอบ

5.  กระตุ้นการไหลเวียนน้ำนมโดยการปั่นจี๊ด* ทำ 1-2 นาที

6.เมื่อลานนมนิ่มลงแล้ว ให้ทารกดูดหรือใช้มือบีบเพื่อระบายน้ำนม *การปั่นจี๊ด คือวิธีการกระตุ้นการไหลของน้ำนมโดยการใช้ปลายนิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้คลึงหัวนมเหมือนปั้นแป้งเป็นรูปวงกลม ประมาณ 1-2 นาที

วิธีนวดลดการคัดตึงของเต้านม

1.  ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้วางขนาบหัวนม (รูปที่ 1) กดลานนม ค้างไว้ 30 วินาที  (รูปที่ 2) จนรู้สึกตึงใต้ผิวแต่ไม่เจ็บทำในทิศทางบนล่างและซ้ายขวา ทำซ้ำ 5 รอบ

2. กดแล้วยืดผิวของลานนม ออกด้านข้าง ทำซ้ำ 5 รอบ

3.  กดคลึงบริเวณลานนมเป็นวงกลมเล็ก ทำซ้ำ 5 รอบ

4.  กระตุ้นการไหลเวียนน้ำนมโดยการปั่นจี๊ด* ทำ 1-2 นาที

ขอบคุณข้อมูลจากโรงพยาบาลนนทเวช https://www.nonthavej.co.th/Breast-duct-massage-and-ultrasound-1.php