กฎบัตรอาหารกับภารกิจการฟื้นฟูเศรษฐกิจท้องถิ่น

ฐาปนา บุณยประวิตร

นายกสมาคมการผังเมืองไทย

[email protected]

กฎบัตรอาหารหรือ Thailand Food Charter เป็นกฎบัตรลูกของกฎบัตรแห่งชาติ (National Charter) จัดเป็นกลยุทธ์การพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมเชิงลึกโครงการที่ 3 (ต่อจาก Smart City Charter และ Smart Energy Charter) ของโครงการวิจัยกลไกเชิงพื้นที่เพื่อการออกแบบเมืองอย่างชาญฉลาดเพื่อเศรษฐกิจและสังคม (SG-ABC) สนับสนุนโดยสำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (สกสว.) มีวัตถุประสงค์สำคัญ 3 ประการคือ 

1. พัฒนากฎบัตรอาหารด้วยการระดมทรัพยากรดิน พืชพรรณ คน ภูมิปัญญาดั้งเดิม เทคโนโลยีดิจิทัล และความเชี่ยวชาญของหน่วยงานเพื่อสร้างแพลตฟอร์มข้อตกลงร่วมกันในการขับเคลื่อนยกระดับคุณภาพอาหารปลอดภัยสู่การสร้างสุขภาพและความมั่นคงของชุมชน 

2. ใช้แพลตฟอร์มกฎบัตรอาหารขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจของท้องถิ่น (Local Economy) และธุรกิจท้องถิ่น (Local Business) เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มแก่ท้องถิ่น ทั้งการจ้างงานถาวร การสร้างงานถาวร การสร้างระบบการหมุนเวียนระบบการเงินของท้องถิ่น ซึ่งสร้างความมั่งคั่งให้กับเศรษฐกิจและประชากรในท้องถิ่นในระยะยาว 

3. ดำรงรักษาดินอุดมสมบูรณ์ ทรัพยากร สภาพแวดล้อม โครงสร้างพื้นฐานธรรมชาติ วิถีเกษตร ตำรับอาหารพื้นถิ่น และความสัมพันธ์ทางสังคมของเครือข่ายเกษตรให้ยั่งยืน เป็นมรดกที่ทรงคุณค่าตกทอดแก่ลูกหลาน 

4. พัฒนาเครือข่ายเกษตรภูมิปัญญา เกษตรอัจฉริยะ เครือข่ายการตลาด เครือข่ายผู้บริโภค และเครือข่ายวิชาการเกษตรอาหารปลอดภัย เพื่อให้การผลิต การแปรรูป การบริหารจัดการอาหาร การควบคุมคุณภาพเป็นไปเพื่อความสมบูรณ์ด้านสุขภาพ ความมั่นคงด้านอาหาร และการสร้างความสัมพันธ์พื้นฐานของสังคม 

5. ใข้กฎบัตรอาหารเป็นกลยุทธ์การลดความเหลื่อมล้ำด้านความสามารถการเข้าถึงอาหารคุณภาพของประชาชนทุกระดับรายได้ การสร้างโอกาสและความเสมอภาคในการได้รับสารอาหารที่สอดคล้องกับการยกระดับคุณภาพชีวิต การสร้างโอกาสการมีงานทำที่มีคุณภาพในพื้นที่ถิ่นกำเนิด การลดการอพยพโยกย้ายแรงงาน และการสร้างความเจริญในพื้นที่ศูนย์เศรษฐกิจชานเมืองและชนบท

กฎบัตรแห่งชาติกำหนดแนวทางและขั้นตอนการพัฒนาเครือข่ายกฎบัตรอาหารไว้ดังนี้ 

1. พัฒนาเป็นแพลตฟอร์มด้วยการวิจัยเชิงพื้นที่ ขับเคลื่อนการปฏิบัติด้วยการผลักดันให้เป็นนโยบายสาธารณะและนโยบายอาหารปลอดภัยระดับประเทศ 

2. พัฒนาฟาร์มเกษตรอัจฉริยะในพื้นที่เป้าหมายจำนวน 7 แห่ง ได้แก่ พื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ นครสวรรค์ สระบุรี อุดรธานี ระยอง กระบี่ และเมืองป่าตอง โดยพัฒนารูปแบบฟาร์มอัจฉริยะตามบทบาทของพื้นที่ ด้วยการสนับสนุนของกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ศูนย์วิจัย Food Innopolis ของสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) มหาวิทยาลัยในพื้นที่เป้าหมาย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยโครงการรับผิดชอบออกแบบผังแม่บทฟาร์มอัจฉริยะตัวอย่างให้เมืองละ 1 แห่ง 

3. ให้ฟาร์มตัวอย่างเป็นศูนย์การเรียนรู้เกษตรและอาหารปลอดภัย โดยกำหนดเป้าหมายเพิ่มฟาร์มอัจฉริยะไม่น้อยกว่า 10 แห่งตามแผน 3 ปี หรือตามความเหมาะสมซึ่งฟาร์มทั้งหมดในจังหวัดจะมีความสามารถผลิตผลิตภัณฑ์อาหารปลอดภัยรองรับการบริโภคอาหารในจังหวัดนั้นๆ สำหรับกลุ่มเครือข่ายโรงแรม ภัตตาคาร ร้านอาหาร และโรงเรียนชุมชนไม่น้อยกว่าร้อยละ 30 

4. พัฒนาเครือข่ายร่วมกันระหว่างฟาร์มเกษตรอัจฉริยะกับเครือข่ายขนส่งโลจิสติกส์ ตลาดสดอาหาร ผู้บริโภค โดยให้คณะกรรมการกฎบัตรสาขาเกษตรและอาหารปลอดภัยหริอคณะกรรมการกฎบัตรอาหารเป็นผู้รับผิดชอบร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 

คณะกรรมการกฎบัตรแห่งชาติ พร้อมด้วยหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จะจัดประชุมปฏิบัติการพิจารณาผังแม่บทฟาร์มเกษตรอัจฉริยะและหารือรูปแบบการลงทุนฟาร์มอัจฉริยะในวันที่ 16-19 ธันวาคม 2562 ณ.ออนวัลเลย์ อำเภอแม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งจะมีผู้แทนฟาร์มเกษตรเข้าร่วมจำนวน 100 คน