ปาฐกถานายปรีดีฯ...จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่
(ตอนที่ 4)

นายปรีดี พนมยงค์

ปาฐกถาของ นายปรีดี พนมยงค์
เรื่อง "จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่"
แสดงในงานประชุมประจำปี
นักเรียนไทยในสหพันธรัฐเยอรมัน
เมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๖

(นายปราโมทย์ พึ่งสุนทร ผู้จัดพิมพ์
ครั้งที่ ๑ กันยายน ๒๕๑๖)

(ความท้ายตอนที่แล้ว)
การพัฒนาในทางอุตสาหกรรมและการผลิต
ของฝรั่งเศส เมื่อก่อนการอภิวัฒน์ในดินแดนเยอรมัน
ค.ศ.๑๘๔๘ นั้น ได้ก้าวหน้ามากกว่าในดินแดน
เยอรมัน

***
ตอนที่ ๔

ส่วนรัฐต่างๆ ในดินแดนเยอรมัน ก่อน ค.ศ. ๑๘๔๘ นั้น
แม้จะได้มีเครื่องจักรกลไอน้ำ เพื่อใช้ในการผลิต และ
ดินแดนเยอรมันอันอุดมสมบูรณ์ด้วยทรัพยากรธรรมชาติ
และนายทุนเยอรมันสมัยใหม่ ครั้งนั้น รวมทั้งผู้ก้าวหน้า
ได้เรียกร้องโดยสันติ ให้เจ้าศักดินาในเขตแคว้นใหญ่น้อย
เปลี่ยนระบบศักดินา มาเป็นระบบประชาธิปไตยแบบตะวันตก
แต่พวกเจ้าศักดินาเยอรมันก็ดื้อรั้นอยู่อีก

ความอัตคัดขาดแคลนมีอยู่ทั่วไป คนเยอรมันจำนวนไม่น้อย
ต้องอพยพไปเป็นกรรมกรทำงานในประเทศตะวันตก
ที่มีระบบประชาธิปไตยแบบตะวันตกแล้ว อาทิในอังกฤษ,
ฝรั่งเศศ, เบลเยี่่ยม แล้วก่อหวอดเป็นสันนิบาตกรรมกร
เยอรมันขึ้น สมัยนั้น ผู้ใดคัดค้านระบบปกครองก็ถูก
พวกศักดินา ตั้งชื่อให้ว่าเป็น "คอมมิวนิสต์" เช่น
เฟรดเดอริค เองเกลส์ ลูกเศรษฐีเจ้าของอุตสาหกรรม
ทอผ้าขนาดใหญ่

ชาวเมืองบาร์เมน "BARMEN" (ปัจจุบันนี้รวมอยู่ใน
"WUPPERTAL" ได้เขียนจดหมายใน ค.ศ. ๑๘๔๔
-๑๘๔๕ ถึงมาร์กซ์ ขณะที่ทั้งสองยังไม่เป็นคอมมิวนิสต์
ว่า สารวัตรตำรวจ, นักดนตรี, นักวาดภาพการ์ตูน,
ขุนนางผู้ให้กู้เงิน, เจ้าของร้านต้า ฯลฯ ก็เรียกตัวเองว่า
คอมมิวนิสต์ ตามที่เจ้าศักดินากับลูกสมุนตั้งชื่อนั้น
ให้แก่ผู้ที่คัดค้าน หรือไม่พอใจระบบศักดินาเผด็จการ
ผู้ตั้งชื่อนั้นให้ก็ดี ผู้ที่รับเอาชื่อนั้น มาเรียกตัวเองก็ดี
ต่างฝ่ายต่างไม่รู้ว่า คอมมิวนิสต์คืออะไร

เองเกลส์ก็เป็นถึงลูกเศรษฐี ส่วนมาร์กซ์ก็เป็นลูกทนายความ
มีรายได้มากและเพิ่งจบปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยเบอร์ลิน
(เดิมเรียนที่บอนน์)
และแต่งวิทยานิพนธ์เรื่อง "ปรัชญากรีกแห่งสำนักอีปีคูรัส"
(EPICURUS) อันเป็นสำนักที่สอนว่า ความสุขแห่งชีวิต
อันเป็นจุดหมายปลายทางนั้น จะต้องดำเนินไปภายใต้
ศีลธรรม ความอดกลั้น, ศักดิ์ศรี และการพัฒนาทาง
วัฒนธรรม

มาร์กซ์เป็นสานุศิษย์ปีกซ้ายของศาสตราจารย์"ฮีเกลส์"
ซึ่งสมัยนั้น ถือกันว่าเป็นปรัชญาแบบฉบับของเยอรมัน
มาร์กซ์มิใช่มีเมียเป็นสามัญชน หากได้แต่งงานกับสตรี
แห่งตระกูลเจ้าศักดินา ชื่อ"เจนนี ฟอนเวสต์ฟาเลน"
มาร์กซ์กับเมียต้องการต่อสู้ เพื่อระบบสังคมที่ดีกว่า
ระบบศักดินาจึงถูกหาจากพวกศักดินาว่าเป็น คอมมิวนิสต์
แล้วเนรเทศไปอยู่นอกประเทศ

ฝ่ายสันนิบาตกรรมกรเยอรมันในเบลเยี่ยม, ในอังกฤษ และ
ในฝรั่งเศสนั้น ก็ถูกกล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์อยู่แล้ว
ทั้งๆ ที่พวกเขาก็ไม่รู้ว่า คอมมิวนิสต์คืออะไร แต่เมื่อถูก
กล่าวหาว่าเป็นคอมมิวนิสต์ก็เป็นกัน

ดังนั้น พวกเขาจึงขอร้องให้มาร์กซ์กับเองเกลส์ ช่วยค้นคว้า
ทฤษฎีสังคมที่เขาจะถือเป็นหลักนำการปฏิบัติ ครั้นแล้ว
มาร์กซ์กับเองเกลส์ ก็ได้ร่างแถลงการณ์พรรคคอมมิวนิสต์
ค.ศ. ๑๘๔๗ ขึ้น ซึ่งสันนิบาตกรรมกรเยอรมันถือเป็น
หลักนำแล้วแพร่หลายเข้ามาในดินแดนเยอรมัน นี่ก็เป็น
ตัวอย่างแห่งการพูดพล่อยๆ ของพวกศักดินาเยอรมัน
ที่เที่ยวหาว่า คนที่ไม่พอใจระบบตนเป็นคอมมิวนิสต์
ตนก็รับผลเองคือ ได้คอมมิวนิสต์ขึ้นมาจริงๆ

ครั้นแล้ว คอมมิวนิสต์เยอรมันสมัยนั้น ก็จับอาวุธ
ทำการต่อสู้ระบบศักดินาที่เมืองโคโลญ ใน ค.ศ.๑๘๔๘
ขบวนคอมมิวนิสต์เยอรมันพ่ายแพ้ แต่พวกก้าวหน้าที่
ต้องการให้เยอรมันเปลี่ยนระบบศักดินา มาเป็น
ระบบประชาธิปไตยแบบตะวันตก ได้ทำการต่อสู้ทั้ง
ทางสันติและไม่สันติ อันเป็นผลให้เจ้าศักดินาใน
ดินแดนเยอรมัน ยอมผ่อนผันให้มีรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย
แบบตะวันตก

จากตัวอย่างแห่งการพูดพล่อยๆ ของพวกศักดินาเยอรมัน
ที่หาว่า คนที่ไม่พอใจระบบนั้น เป็นคอมมิวนิสต์ไปเสียทั้งหมด
ก็เท่ากับเป็น การเพิ่มกำลังคนให้คอมมิวนิสต์ โดย
คอมิวนิสต์อยู่เฉยๆ ก็ได้มา ในรุสเซียสมัยพระเจ้าซาร์
ก็เพิ่มกำลังให้คอมมิวนิสต์โดยวิธีพล่อยๆ เช่นนั้น

ในประเทศจีนสมัยโกว๊ะมิ่นตั๋ง ก็พูดพล่อยๆ หาว่า
คนไม่พอใจระบบนั้นเป็นคอมมิวนสต์ ทำให้ผู้ถูกกล่าวหา
กลายเป็นผู้เห็นใจคอมมิวนิสต์ไป

เมื่อเจ้าศักดินาในดินแดนเยอรมันยอมผ่อนผันให้มี
ระบบประชาธิปไตยแบบตะวันตกขึ้น แม้จะยังไม่สมบูรณ์
แต่ก็ช่วยให้ประเทศและแคว้นต่างๆ ในดินแดนเยอรมัน
ได้พัฒนาก้าวหน้าทางอุตสาหกรรม และการผลิตชีวปัจจัย
และเป็นพลังให้เยอรมันชนะฝรั่งเศส ใน ค.ศ.๑๘๗๐
เมื่อได้สถาปนาจักรภพเยอรมันขึ้นใน ค.ศ. ๑๘๗๑

แล้วระบบประชาธิปไตยแบบตะวันตกในเยอรมันกลับ
เสื่อมลง โดยไคเซอร์และผู้นิยมได้ผันแปรให้ท่านเป็น
ราชาธิบดีออกนอกเหนือรัฐธรรมนูญยิ่งขึ้น และนำความ
หายนะมาสู่่เยอรมันในการทำสงครามโลก ครั้งที่ ๑
ซึ่งเยอรมันเป็นฝ่ายแพ้ คนเยอรมันอัตคัดขัดสนกันมาก
ท่านที่เป็นนักศึกษาในเยอรมัน ย่อมรู้อยู่แล้วว่่่่่า ภายหลัง
สงคามโลกครั้งที่ ๑ ได้มีอภิวัฒน์รุนแรงในเยอรมันเพียงใด

ครั้นแล้วมวลราษฎรเยอรมันก็ได้ทำการต่อสู้

ได้รัฐธรรมนูญประชาธิปไตย แบบตะวันตก

ที่เรียกว่า "รัฐธรรมนูญฉบับไวมาร์"

ประเทศเยอรมันกำลังดำเนินก้าวหน้าไปตามระบบประชาธิปไตย
นั้น ก็เกิดมีระบบนาซี ซึ่งนำเยอรมันสู่สงครามโลก ครั้งที่ ๒
ทำให้เยอรมันพ่ายแพ้เสียหายยับเยิน

เสร็จสงครามโลก ครั้งที่ ๒ แล้ว มวลราษฎรในดินแดนเยอรมัน
ตะวันตก ได้รวมกันเป็นพลังเรียกร้องระบบประชาธิปไตย
ซึ่งสัมพันธมิตรผู้ยึดครอง จำต้องยินยอมให้มวลราษฎรเยอรมัน
ตะวันตก สถาปนาดินแดนของตนเป็น สหพันธรัฐ มีระบบ
ประชาธิปไตยแบบยุโรปตะวันตก

สหพันธรัฐนี้ก็พัฒนาก้าวหน้าในการอุตสาหกรรมและการผลิต

การเศรษฐกิจและการเงินของเยอรมันเข้มแข็งมั่นคงตามที่

เราเห็นกันอยู่ ต่างกันมากกับสมัยภายใต้ระบบเผด็จการนาซี

ที่คนเยอรมันอัตคัดมาก

(โปรดติดตามตอนต่อไป)

***
ที่มาข้อมูลและภาพ :
หนังสือปาฐกถาของนายปรีดี พนมยงค์
เรื่อง "จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่"
แสดงในงานประชุมประจำปี
นักเรียนไทยในสหพันธรัฐเยอรมัน
เมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
(พิมพ์ที่ โรงพิมพ์นีติเวชช์ หน้าพระลาน
กรุงเทพมหานคร, ๒๕๑๖.)

ขอขอบคุณ

ภาพ ดร.ปรีดี พนมยงค์ จากอินเตอร์เน็ต
ขอขอบคุณ