ปาฐกถานายปรีดีฯ...จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่
(ตอนที่ 7)

นายปรีดี พนมยงค์

ปาฐกถาของ นายปรีดี พนมยงค์
เรื่อง "จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่"
แสดงในงานประชุมประจำปี
นักเรียนไทยในสหพันธรัฐเยอรมัน
เมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๖

(นายปราโมทย์ พึ่งสุนทร ผู้จัดพิมพ์
ครั้งที่ ๑ กันยายน ๒๕๑๖)

(ความท้ายตอนที่แล้ว)

ดังนั้น รัชกาลที่ ๕ จึงทรงวางเบิกทางการมีระบบประชาธิปไตย
แบบตะวันตก โดยทาง "EVOLUTION" หรือวิวัฒน์

***
ตอนที่ ๗

การบำเพ็ญพระองค์ของรัชกาลที่ ๕
จึงต่างกับ พระเจ้าซาร์นิโกลาสที่ ๒
ที่ได้ทรงฟื้นไสยศาสตร์
ที่พระเจ้าซาร์องค์ก่อนๆ
ได้สละไปบ้างแล้ว

ผู้ที่ศึกษาประวัติศาสตร์
ในระยะเวลาเพียง ๕๐ ปีเศษ
ย่อมรู้กรณีราสปูติน
ผู้เป็นจอมแห่งไสยศาสตร์
ที่มีอิทธิพลเหนือพระเจ้าซาร์และพระราชินี
ซึ่งราษฎรรุสเซียและเจ้านาย
และขุนนาง ก็ไม่พอใจพระองค์

ไสยศาสตร์ไม่อาจป้องกันราชวงศ์
"โรมานอฟ" ของพระเจ้าซาร์
ให้พ้นจากความต้องการระบบใหม่
ที่สามารถแก้ไขความทุกข์ยากของราษฎร

ในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ
รัชกาลที่ ๗ แห่งพระราชจักรีวงศ์นั้น
ผมได้เขียนไว้ในหนังสือชื่อว่า
"บางเรื่องเกี่ยวกับการก่อตั้งคณะราษฎร
และระบบประชาธิปไตย"

ขอให้ท่านหาเวลาว่าง
อ่านดูว่า การที่คณะราษฎร
ได้ใช้กำลังทำการยึดอำนาจรัฐ
เมื่อ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ นั้น
ก็เพื่อขอพระราชานรัฐธรรมนูญ

ถ้าจะพิจารณาแล้วก็มีการกระทำ ๒ ตอน
คือ ตอนที่คณะราษฎรยึดอำนาจในกรุงเทพฯ นั้น
เป็นการกระทำที่ใช้อาวุธ

ส่วนการขอพระราชทานรัฐธรรมนูญนั้น
เป็นการกระทำโดยสันติ
ซึ่งพระองค์ก็โปรดพระราชทานให้โดยสันติ

มีผู้โฆษณาว่า คณะราษฎรไม่เคารพพระมหากษัตริย์
ผมจึงขอให้ท่านทั้งหลาย
ศึกษาปรากฏการณ์ที่ประจักษ์ในประวัติศาสตร์
เพียงชั่วเวลา ๔๑ ปีมาแล้วนี้

ท่านก็จะเห็นว่า
คณะราษฎรที่ยึดอำนาจรัฐได้
เมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๕ นั้น
ถ้าไม่ต้องการระบบกษัตริย์แล้ว
ก็มีอำนาจอยู่ในมือ ประกาศระบบสาธารณรัฐได้

แต่คณะราษฎรยังเคารพในระบบกษัตริย์
จึงได้ขอพระราชทานให้
พระปกเกล้าฯ ทรงดำรงเป็นพระมหากษัตริย์
ภายใต้ระบบรัฐธรรมนูญต่อไป

ต่อมาใน พ.ศ. ๒๔๗๗
พระปกเกล้าฯ สละราชสมบัติ
ถ้าหากคณะราษฎร
ไม่เคารพในระบบกษัตริย์แล้ว
ก็มีอำนาจอยู่ในมือ
ที่จะประกาศระบบสาธารณรัฐได้

แต่คณะราษฎร ก็ได้คัดเลือกเจ้านาย
พระองค์หนึ่งในพระราชจักรีวงศ์
คือพระองค์เจ้าอานันทมหิดล
เสนอสภาผู้แทนราษฎรให้ความเห็นชอบ
ในข้อเสนอของรัฐบาลคณะราษฎร
อัญเชิญพระองค์เจ้าองค์นั้น
เป็นพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ ๘
รายละเอียดปรากฏในหลักฐาน
ที่ผมกล่าวไว้ในเหนังสือที่พิมพ์ขึ้น
เมื่อวันที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๑๕
และหลักฐานอื่นๆ ที่ท่านต้องการสัจจะ อาจค้นดูได้

ต่อมา เมื่อพระมหากษัตริย์ รัชกาลที่ ๘ สวรรคต
ในวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๔๘๙
ซึ่งขณะนั้น รัฐบาลประชาธิปไตย
ได้มีเสียงสนับสนุนอย่างมาก
ทั้งในพฤฒสภา (วุฒิสภา) และสภาผู้แทน
ซึ่งราษฎรเลือกตั้งขึ้นมา

ถ้าหากรัฐบาลขณะนั้น ไม่เคารพระบบกษัตริย์
ก็อาจประกาศ ระบบสาธารณรัฐได้
แต่รัฐบาลขณะนั้น ได้เสนอรัฐสภา
ให้ความเห็นชอบ อัญเชิญ
เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช เป็นพระมหากษัตริย์
ตามรัฐธรรมนูญประชาธิปไตย
ฉบับ ๑๐ พฤษภาคม ๒๔๘๙

บางคนโฆษณาอ้างเหตุ
พระปกเกล้าฯ สละราชสมบัติว่า
คณะราษฎรไม่เคารพระบบกษัตริย์
แต่ผมได้กล่าวแล้วข้างบนนี้ ซึ่งท่านจะเห็นได้ว่า
คณะราษฎรปรารถนาระบบประชาธิปไตย
ที่มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข

เมื่อพระองค์ท่านสละราชสมบัติ
ก็อัญเชิญเจ้านายในพระราชจักรีวงศ์
ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ต่อไป
เรื่องนี้ ผมได้เขียนไว้ในหนังสือ
เล่มที่อ้างข้างบนนี้
ผมขอคัดความตอนหนึ่ง
มาอ่านให้ท่านฟัง ดังต่อไปนี้

"การสละราชสมบัติของพระปกเกล้าฯ นั้น
พระองค์ได้ทรงชี้แจงไว้ในเอกสารสละราชสมบัติ
แล้วว่า พระองค์ไม่ทรงเห็นด้วยกับ
รัฐบาลสมัยนั้นอย่างไรบ้าง

รัฐบาลได้พยายามที่จะกราบบังคมทูล
ชี้แจงข้อข้องพระทัยของพระองค์
จึงได้แต่งตั้ง เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศร์
รัฐมนตรีในรัฐบาลนั้น
ซึ่งเคยเป็นเสนาบดีของพระองค์มาก่อน
ให้เป็นตัวแทนรัฐบาล ไปกราบบังคมทูล
แต่พระองค์ก็ได้ตัดสินพระทัยสละราชสมบัติ

มีผู้วิจารณ์่ว่า พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ
ไม่ควรสละราชสมบัติ เพราะพระองค์
ไม่ทรงต้องรับผิดชอบอย่างใด
ในการลงพระปรมาภิไธย ตามที่รัฐบาลเสนอมา

ข้าพเจ้าตอบผู้วิจารณ์ว่า รัฐบาลสมัยนั้น
ก็เสียดายเป็นอย่างยิ่งที่
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าฯ
ทรงสละพระราชสมบัติ

แต่ถ้าคิดทางด้านพระองค์แล้ว
เราก็ควรเคารพสักการะพระองค์ท่าน
ที่มีพระราชประสงค์รักษาศักดิ์ศรี
แห่งราชขัตติยะไว้

คือเมื่อทรงเห็นว่า
รัฐบาลสมัยนั้น ทำการไม่ต้องด้วย
พระราชประสงค์
พระองค์ก็ทรงสละความสุขสำราญ
ส่วนพระองค์ในการสละราชสมบัติ
ยิ่งกว่าจะต้องลงพระปรมาภิไธย
ในเรื่องที่ขัดต่อความบริสุทธิ์ใจของพระองค์

ดั่งนี้ ปวงชนชาวไทยต้องเคารพสักการะ
และเทอดพระเกียรติ ศักดิ์ศรี อันสูงยิ่ง
ของพระองค์ไว้ชั่วกาลนาน"

ผมได้ยกอุทาหรณ์ในประวัติศาสตร์เกี่ยวกับ
หัวข้อที่ท่านต้องการทราบ มาแสดงเป็นเวลา
นานพอสมควรแล้ว จึงขอยุติปาฐกถาไว้เพียงนี้

***
ที่มาข้อมูลและภาพ :
หนังสือปาฐกถาของนายปรีดี พนมยงค์
เรื่อง "จะมีทางได้ประชาธิปไตยโดยวิธีสันติหรือไม่"
แสดงในงานประชุมประจำปี
นักเรียนไทยในสหพันธรัฐเยอรมัน
เมื่อวันที่ ๓๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๖
(พิมพ์ที่ โรงพิมพ์นีติเวชช์ หน้าพระลาน
กรุงเทพมหานคร, ๒๕๑๖.)
ขอขอบคุณ

ภาพ ดร.ปรีดี พนมยงค์ จากอินเตอร์เน็ต
ขอขอบคุณ