.

.

เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๘ พรรษา วันที่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๓ ระหว่างนี้พบว่าทั้งสื่อและในโซเชียลมีเดีย ตลอดจนคัตเอาต์หรือเว็บไซต์องค์กร หน่วยงานต่างๆ ได้ร่วมถวายพระพรชัยมงคล พร้อมเชิญชวนร่วมกิจกรรมเฉลิมพระเกียรติ แต่พบว่ายังมีการใช้ราชาศัพท์ผิดหลายคำ แท้จริงแล้วการแสดงความจงรักภักดีอย่างเป็นรูปธรรมวิธีหนึ่ง คือ การใส่ใจระมัดระวังใช้ราชาศัพท์อย่างถูกต้อง และสมพระเกียรติพระองค์ท่านครับ

ทั้งนี้ มีราชาศัพท์ที่ผมพบว่ายังใช้ผิดกันมาก สรุปได้ ๑๐ คำหลัก ที่ต้องระวัง และตรวจสอบเพื่อใช้ให้ถูกต้องเสมอ ดังนี้

๑.การกล่าวถึงพระนาม
ณ เวลานี้ ต้องใช้ว่า
แบบเต็ม : สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
(สม-เด็ด-พระ-นาง-เจ้า-สิ-หริ-กิด-พระ-บอ-รม-มะ-รา-ชิ-นี-นาด-พระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-ชน-นะ-นี-พัน-ปี-หลวง)

เขียนย่อ : สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
(สม-เด็ด-พระ-นาง-เจ้า-พระ-บอ-รม-มะ-รา-ชิ-นี-นาด-พระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-ชน-นะ-นี-พัน-ปี-หลวง)

เขียนย่อ : สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง
(สม-เด็ด-พระ-บอ-รม-มะ-ราด-ชะ-ชน-นะ-นี-พัน-ปี-หลวง) 

๒.การพูด-เขียน "ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ" ต้องวรรคเสมอ

คำว่า "ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ" เป็นคำลงท้ายที่ ณ เวลานี้ ใช้กับ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงสองพระองค์เท่านั้น

ขอให้พึงสังเกตทุกครั้งที่เขียนคำนี้ หลัง ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม จะต้องวรรค ทุกครั้ง เพราะเป็นคำสองคำมาใช้รวมกัน เห็นมีสื่อและหน่วยงานต่างๆ รวมถึงหลายท่านเขียนติดกัน ซึ่งผิด

ตัวอย่างที่พบเขียนผิดแบบแผน เช่น
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะ – ผิดเพราะใช้สองคำรวมกัน
ด้วยเกล้า ด้วยกระหม่อมขอเดชะ – ผิดที่วรรคผิด (วรรคหลังด้วยเกล้า) สื่อความหมายผิด
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อมขอเดชะข้าพระพุทธเจ้า -- ผิดอย่างมาก เพราะนำสองคำรวมกันแล้วต่อด้วยสรรพนาม สะท้อนถึงความไม่เข้าใจและไม่ใส่ใจตรวจสอบ

ควรทราบว่า ที่ถูกจะต้องพูดหรือเขียนว่า...
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ (เคาะวรรค หรือพูดวรรค หลัง กระหม่อมเสมอ)

ซึ่งแปลเข้าใจง่ายๆ ว่า
"ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม" --> แปลว่า คุ้มหัวเรา...
"ขอเดชะ" --> แปลว่า ขอบุญญาบารมีจากเจ้านาย
รวมความได้ว่า ขอบุญญาบารมีจากเจ้านาย (คำเรียกพระบรมวงศานุวงศ์) คุ้มหัวเราให้มีความสุขความเจริญ

การเขียนคำลงท้ายที่ถูกต้อง ให้ใช้ว่า
ด้วยเกล้าด้วยกระหม่อม ขอเดชะ (เคาะวรรคหลังกระหม่อมเสมอ)
ข้าพระพุทธเจ้า นาย/นาง/นางสาว/.....(อย่าใส่ชื่อเล่น หรือนามแฝง)
หรือ
ข้าพระพุทธเจ้า คณะผู้บริหารและพนักงาน บริษัท.....ห้ามใส่เฉพาะชื่อ บริษัท เพราะบริษัทและหน่วยงานองค์กรไม่มีชีวิต ไม่สามารถพูดได้ มีแต่บุคคลหรือคณะบุคคลเท่านั้นที่สามารถ กล่าวถวายพระพรชัยมงคลได้

๓.ต้องใช้ "ทีฆายุกา โหตุ นาถปรมราชินี”ไม่ใช่ "ทีฆายุโก..." และไม่ใช่ "ฑี..."
คำว่า “นาถปรมราชินี” อ่านว่า นา-ถะ-ปะ-ระ-มะ-รา-ชิ-นี หมายถึง “สมเด็จพระบรมราชินีนาถ” ส่วนคำว่า "ทีฆายุ โก..." เป็นคำที่ใช้สำหรับ (เพศชาย) ฉะนั้น สำหรับ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงต้องใช้ "ทีฆายุกา" และควรระวังอย่าเขียนผิดเป็น "ฑีฆา" (ฑ-นางมณโฑ) ที่ถูกจะต้องเป็น ท-ทหาร (ทีฆ ทีฆา = ยาว) และเขียนโดยเคาะเป็น ๒ วรรค แบบนี้..."ทีฆายุกา โหตุ นาถปรมราชินี"...จึงจะถูกต้องตามแบบแผน

และควรทราบว่า เมื่อใช้คำว่า "ทีฆายุกา โหตุ นาถปรมราชินี” แล้ว ก็ไม่ต้องใช้คำว่า ทรงพระเจริญ เพราะมีความหมายเดียวกัน (แปลว่าขอให้มีอายุยืนยาว)

๔.คำว่า "อายุ" ต้องใช้ "พระชนมพรรษา" ไม่ใช่ "พระชนมายุ"
คำว่า พระชนมพรรษา (พฺระ-ชน-มะ-พัน-สา) แปลว่า อายุ เป็นคำราชาศัพท์ สำหรับพระราชอิสริยยศ พระมหากษัตริย์ และพระอิสริยยศ สมเด็จพระบรมราชินีนาถ เท่านั้น โดยใช้ว่า มีพระชนมพรรษา หรือ ทรงเจริญพระชนมพรรษา เช่น ในปีพุทธศักราช ๒๕๖๓ สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๘ พรรษา

รวมไปถึงคำถวายพระพรชัยมงคลต้องใช้คำว่า "ขอพระองค์ทรงพระเจริญ มีพระชนมพรรษายิ่งยืนนาน" ไม่ใช่ "มีพระชนมายุยิ่งยืนนาน" หรือ “มีพระชนม์พรรษายิ่งยืนนาน”

.

.

๕.ต้องใช้ "เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา..." ไม่ใช่ "เนื่องในวโรกาส..."
มีคนจำนวนมากรวมทั้งสื่อมวลชนเอง กล่าวถึงการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษาว่า "เนื่องในวโรกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา" ซึ่งใช้ผิด เพราะคำว่า "วโรกาส" มีธรรมเนียมการใช้เฉพาะเมื่อ "ขอโอกาส" จากพระมหากษัตริย์หรือพระราชวงศ์ กล่าวคือ หากจะขอโอกาสพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ใช้ราชาศัพท์ว่า ขอพระราชทานพระบรมราชวโรกาส เมื่อขอโอกาสจาก สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง, สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ใช้ราชาศัพท์ว่า ขอพระราชทานพระราชวโรกาส 

เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงให้โอกาส ใช้ราชาศัพท์ว่า พระราชทานพระบรมราชวโรกาส เมื่อสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง,  สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินี และสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงให้โอกาส ใช้ราชาศัพท์ว่า พระราชทานพระราชวโรกาส 

ดังนั้น ในกรณีอื่นๆ นอกจากการ "ขอโอกาส" และการ "ให้โอกาส" แล้ว จะไม่ใช้คำว่า "วโรกาส" แต่ให้ใช้ว่า "โอกาส"
สำหรับปี ๒๕๖๓ เมื่อจะกล่าวถึงศุภวาระนี้อย่างถูกต้องครบถ้วน ให้ใช้ว่า
เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง
หรือ เนื่องในโอกาสวันเฉลิมพระชนมพรรษา สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๘ พรรษา วันที่ ๑๒ สิงหาคม ๒๕๖๓

๖.ต้องใช้คำว่า "ถวายพระพรชัยมงคล" ไม่ใช่ "ถวายพระพร"
คำว่า "ถวายพระพร" เป็นคำที่พระสงฆ์ใช้เมื่อถวายพระพรพระราชวงศ์ สำหรับเราทั้งหลายซึ่งเป็นสามัญชน เดิมให้ใช้ว่า "ถวายชัยมงคล" แต่ปัจจุบัน เนื่องเพราะหลายกิจกรรมผู้แสดงความจงรักภักดี มีทั้งพระสงฆ์และสามัญชน จึงให้ใช้คำว่า "ถวายพระพรชัยมงคล" โดยเน้นไปที่การทำกิจกรรมหรือคำกล่าว ส่วน “ถวายพระพร” ใช้แต่กับรูปประโยคว่า “ลงนามถวายพระพร” เท่านั้น

๗.ต้องใช้คำว่า "แสดงความจงรักภักดี" อย่าใช้ผิดเป็น "ถวายความจงรักภักดี"
ช่วงหลายปีที่ผ่านมา มักได้ยินผ่านสื่อโทรทัศน์เสมอว่า มีการจัดกิจกรรมเพื่อเฉลิมพระเกียรติ โดยใช้คำว่า “เพื่อถวายความจงรักภักดี" ซึ่งเป็นการใช้คำผิด และอาจทำให้คนจำไปใช้ผิดๆ ด้วย ที่ถูกต้องใช้คำว่า “เพื่อแสดงความจงรักภักดี” หรือ “เพื่อแสดงพลังความจงรักภักดี”

ควรทราบว่า "ความจงรักภักดี" จะนำมาถวายกันไม่ได้ หรือ ยกให้กันไม่ได้ เพราะเป็นคุณลักษณะส่วนบุคคล เป็นนามธรรม จึงควรทราบว่าการใช้คำว่า "ถวายความจงรักภักดี" เป็นการใช้คำไม่ถูกต้องตามหลักการใช้ภาษาและคำราชาศํพท์ครับ

ผมได้รับคำแนะนำจากเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังว่า ที่ถูกต้องจะต้องใช้คำว่า "แสดงความจงรักภักดี" เช่น "ประชาชนต่างออกมาเฝ้าฯ รับเสด็จ เพื่อแสดงความจงรักภักดี" หรือ "ขอเชิญร่วมแสดงพลังความจงรักภักดี" หรือ "มีความจงรักภักดี" แบบนี้จึงจะถูกต้องตามแบบแผนการใช้

๘.คำว่า "พระชนม์พรรษา" แบบนี้ เขียนผิด ที่ถูกต้องเขียนว่า "พระชนมพรรษา"
คำว่า "พระชนม์" อ่านว่า พระ-ชน แปลว่า อายุ จะ ใช้ต่อเมื่อเป็นคำโดดๆ แต่จะใช้ในรูปประโยคอื่นๆ เช่น ทรงพระชนม์ (ยังมีชีวิตอยู่), เจริญพระชนม์ (เติบโตขึ้น), สิ้นพระชนม์ (สิ้นอายุ) เป็นต้น ส่วนคำว่าอายุที่สำหรับสมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวง ต้องใช้คำว่า "พระชนมพรรษา" โดย อ่านออกเสียงว่า พฺระ-ชน-มะ-พัน-สา หากเขียนว่า "พระชนม์พรรษา" จะออกเสียงว่า พฺระ-ชน-พัน-สา ซึ่งผิดทั้งความหมายทั้งการใช้ และการออกเสียงครับ

๙.ภาพถ่าย สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงใช้ราชาศัพท์ว่า “พระฉายาลักษณ์”
ไม่ใช่ “พระบรมฉายาลักษณ์” ไม่ใช่ “พระรูป”
ควรทราบว่า "พระบรมฉายาลักษณ์" แปลว่า ภาพถ่ายพระมหากษัตริย์ (จะใช้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทุกรัชกาล) และต้องรู้ว่า การทำภาพ ถวายพระพรชัยมงคล เนื่องในโอกาสเฉลิมพระชนมพรรษา ไม่ต้องใส่ตราสัญลักษณ์ประจำพระองค์ เพราะการเชิญตราสัญลักษณ์มาประทับในภาพ จะใช้เป็นการส่วนพระองค์เท่านั้น หากองค์กรใดจะเชิญมาประทับในภาพ จะกระทำได้ต่อเมื่อได้รับพระราชทานพระราชานุญาต เท่านั้น ทั้งนี้ รวมถึงการทำภาพถวายพระพรชัยมงคล พระราชวงศ์พระองค์อื่น เนื่องในวันคล้ายวันพระราชสมภพ หรือวันคล้ายวันประสูติ ให้ถือปฏิบัติเช่นกัน

๑๐.ต้องใช้คำว่า “พิธีจุดเทียนถวายพระพรชัยมงคล” ไม่ใช่ “พิธีจุดเทียนชัย”
เป็นคำที่มักใช้ผิดกันมาก คำนี้ต้องระวัง ใช้คำให้ถูกต้อง อย่าใช้ผิดว่า พิธี "จุดเทียนชัย" หรือ "จุดเทียนชัยถวายพระพร" หรือ “พิธีจุดเทียนชัยถวายพระพรชัยมงคล” ซึ่งสำนักพระราชวังแจ้งว่าใช้ผิดทั้งสิ้น ที่ถูกจะต้องใช้คำว่า "จุดเทียนถวายพระพรชัยมงคล"
ควรทราบว่า พิธีจุดเทียนชัย เป็นพิธีทางศาสนา มีพระสงฆ์ประกอบพิธี โดยมีคาถาในการจุดเทียน จึงไม่เกี่ยวเนื่องใดๆ กับ พิธีจุดเทียนถวายพระพรชัยมงคล จึงควรระวังในการใช้คำให้ถูกต้องครับ

เชื่อว่าจะเป็นประโยชน์สำหรับทุกท่านที่เข้ามาศึกษา และร่วมใจกันแสดงความจงรักภักดี ผ่านการใส่ใจตรวจสอบการใช้ราชาศัพท์อย่างถูกต้อง และสมพระเกียรติ พระองค์ท่านครับ

ด้วยความปรารถนาดี
นพดล ทองคำ (ทิวสน ชลนรา) : ค้นคว้า เรียบเรียง

อ้างอิง : สำนักราชเลขานุการในพระองค์ สำนักพระราชวัง, สำนักราชบัณฑิตยสภา, ราชกิจจานุเบกษา ณ วันที่ ๙ พฤษภาคม ๒๕๖๒

 * * * * * * * * * *