การค้าและวัฒนธรรมข้ามโลก บน “เส้นทางแพรไหม”

วันอังคารที่ 5 กรกฎาคม 2565

ศุภศรุต
ranking : สมาชิกทั่วไป
email : [email protected]
วันที่สร้าง : 2007-05-28
จำนวนเรื่อง : 230
จำนวนผู้ชม : 2621580
ส่ง msg :
โหวต 1574 คน

โบราณคดีนอกคอก

นักมานุษยวิทยาอิสระ

ประวัติศาสตร์โหด มัน ฮา

ตะลอนทัวร์

กีฬาและนันทนาการ

วรณัย พงศาชลากร

เรื่องราวทางมานุษยวิทยา ประวัติศาสตร์ โบราณคดี สหวิทยาการและมุม Gossip
Permalink : http://www.oknation.net/blog/voranai

วันจันทร์ ที่ 21 กันยายน 2563

การค้าและวัฒนธรรมข้ามโลก บน “เส้นทางแพรไหม”

Posted by ศุภศรุต , ผู้อ่าน : 683 , 10:12:02 น.
หมวด : ศิลปะ/วัฒนธรรม

พิมพ์หน้านี้

โหวต 1 คน เหล่าซือสุวรรณา โหวตเรื่องนี้

. . . “เส้นทางแพรไหม” (Silk Road – Silk Route) คือเส้นการเดินทางของโลกยุคโบราณ ในช่วงที่เทคโนโลยีการเดินเรือสินค้ายังไม่พัฒนาเท่าใดนัก เป็นเส้นเดินทางภาคพื้นดินของพ่อค้า กองคาราวานสินค้า นักบวช นักจาริกแสวงบุญ ทูต นักแสดง และผู้คนหลากหลายอาชีพ ต่างวัฒนธรรมและชนชาติ ทั้งชาวจีน ชาวกรีกโยนก ชาวปาเธี่ยน กุษาณะ อินเดีย เปอร์เซีย ซีเรีย อนาโตเลีย อียิปต์ โรมัน (ชาวซอกเดียและพ่อค้าอาหรับในช่วงเวลาต่อมา) บนเส้นทางอันยาวไกลเชื่อมต่อระหว่างนครซีอานกับกรุงโรม ที่มีความยาวประมาณ 7,000 (ถึงเมืองท่าเมดิเตอริเนียน) และ 9,600 กิโลเมตร (ถึงกนุงโรม) เป็นชื่อนามที่ได้มาจากการค้าผ้าแพรไหมของฝ่ายจีนอันเป็นสินค้าที่นิยมในหมู่ชนชั้นสูงในตะวันออกกลางและยุโรป ที่สร้างกำไรเป็นจำนวนมากสำหรับพ่อค้าจากตะวันออกไกล . เส้นทางแพรไหม เริ่มต้นจากนครซีอานหรือฉางอาน (Cháng'ān) ในเขตลุ่มน้ำฮวงโห เดินทางไปทางทิศตะวันตกยังเมืองอานซี (Anxi) เมืองชุมทางการค้าเริ่มแรกที่ปลายกำแพงเมืองจีนทางทิศตะวันตก แยกเป็นสองเส้นทางใหญ่ผ่านทะเลทรายทากลิมากัน (Takliamakan) เส้นทางใต้เริ่มจากนครตุงหวาง (Dunhuang)ไปยังเมืองโคทาน (Khotan) เส้นทางเหนือไปเมืองเทอร์ฟาน-ถูลู่ฟาน (Turfan) เมืองกุจจะ (Kucha) และเมืองอาเค่อซู (Aksu) ทั้งสองเส้นทางเข้ามาบรรจบกันที่เมืองคาชการ์ (Khaksar) ผ่านทุ่งเฟอร์กาน่า (Ferghana) ตรงใจกลางทวีปเอเชีย เส้นทางใต้ข้ามลงไปทางเทือกเขาฮินดูกูช (Hindu Kush) ลงไปยังแค้วนเบคเตรีย (Bactria) . เส้นทางเหนือผ่านชุมทางที่เมืองโกคัน (KoKand) เข้าสู่นครซามาร์คานด์ (Samarkand - ประเทศอุซเบกีสถานในปัจจุบัน) ผ่านนครบุคคาล่า(Bukhara) มารวมกับสายใต้ที่เมืองนครเมิร์ฟ (Merv) หรือเมืองอเล็กซานเดรียมาเกียน่า (Alexandria Margiana) ใช้เส้นทางทางใต้ทะเลสาบแคสเปี้ยนเข้าสู่นครนิชาปุระ (Nishapur) ฮามาดัน (Hamadan) เข้าสู่ นครแบกแดก (Bagdad) และปาล์ไมล่า (Palmyra) ชุมทางการค้าในเปอร์เซียโบราณ เส้นทางเหนือไปเมืองท่าอันติโอค (Antioch) เข้าสู่อนาโตเลียและยุโรป เส้นทางใต้ลงมายังเมืองดามัสกัส (Damaskas) และเมืองท่าไทร์ (Tyre) ในซีเรีย ก่อนจะลงทะเลเมดิเตอริเนียนเดินทางไปนครชุมทางอเล็กซานเดรียในอียิปต์ครับ . เส้นทางสายผ้าไหมสายย่อยที่ลงมาทางใต้ จากแยกคาชการ์ ใจกลางทวีปเอเชีย ข้ามเทือกเขาฮินดูกูช ลงมาสู่นครเบคเตรีย (Bactria) สายหนึ่งแยกไปนครกปิศะหรือเมืองเบคราม ในลุ่มแม่น้ำคาบูล (Kapisa - Bagram ประเทศอัฟกานิสถานในปัจจุบัน) ต่อไปยังเมืองบามิยาน (Bamian) ในแคว้นคันธารราฐ (Gandhara) ไปสู่นครเฮรัต (Herat) กลับไปเชื่อมกับเส้นทางไหมสายหลักที่เมืองซูเซีย (Susia) ทางเหนืออีกทีหนึ่ง . เส้นทางย่อยอีกทางหนึ่งจะข้ามเทือกเขาคุนลุ้น (Kunlun) จากเมืองโคธาน (Khotan) ลงมายังนครบุรุษบุรี – ปุรุชาปุระ หรือนครเปษวาร์ (Purushapura - Peshawar ประเทศปากีสถานในปัจจุบัน) ทางตะวันตกข้ามช่องเข้าไคเบอร์ (Kyber Pass) เชื่อมกลับไปยังนครกปิศะ ส่วนทางตะวันออกแยกเข้าสู่นครตักศิลา (Taxila) นครแห่งวิทยาการและมหาวิทยาลัยลงสู่ท่าเรือที่ปากแม่น้ำสินธุ และแยกไปแคว้นปัญจาบ เข้าสู่นครมถุราในลุ่มน้ำยมุนา และเมืองต่าง ๆ ในลุ่มน้ำคงคา ออกสู่อ่าวเบงกอลที่แคว้นกามรูป (พิหาร) อีกเส้นทางหนึ่งจะเดินทางลงสู่ทิศใต้ ตามลำน้ำสินธุออกสู่ทะเลอาหรับ เป็นเส้นทางกองคาราวานการค้าทางน้ำสู่แคว้นทางทิศตะวันตกของคาบสมุทรอินเดีย เช่น แคว้นคุชราต เสาราษฏร์ และมหาราษฏระครับ . . แผนที่แสดงเส้นทางแพรไหมทั้งสายหลักและสายย่อย รวมทั้งเส้นการค้าทางทะเล จากทะเลจีนใต้ฝั่งเอเชียตะวันออกไปสู่ทะเลเมดิเตอริเนียน ในเอเชียตะวันตก ------------------------------- * เส้นทางแพรไหม เริ่มต้นขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 4 ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั่นวู่ตี่ แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตก ตรงกับช่วงราชวงศ์ศกะ - ไซเธียน (Saka Scythian) มีอิทธิพลในเขตดินแดนทางเหนือของแคว้นคันธาระ และจักรวรรดิปาเที่ยน (Pathain Empire) ครอบครองดินแดนเปอร์เซียและเขตใต้ทะเลแคสเปียน (Caspian Sea) ส่วนทางเมดิเตอริเนียน จักรวรรดิกรีกที่เคยยิ่งใหญ่แตกสลายกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรโรมันที่กำลังรุ่งเรืองขึ้นอย่างรวดเร็ว .. การสำรวจเส้นทางตะวันตกในครั้งแรก ๆ ของราชวงศ์ฮั่นนั้น เกิดขึ้นจากการรุกรานของพวก “ฉงนู – ชงหนู” (Xiongnu) ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือบริเวณใจกลางทวีป เป็นเผ่าขนาดใหญ่ที่สามารถปราบปรามชนเผ่าเร่ร่อนเผ่าอื่น ๆ หลายเผ่าได้เป็นผลสำเร็จ และเริ่มหันกลับเข้ามารุกรานจีน จนทำให้ชายแดนตะวันตกสั่นคลอน จักรพรรดิ์ฮั่นวู่ตี้ จึงใช้นโยบายการทูตผสมผสานกับการทำสงคราม โดยได้ส่งราชทูตจางเชียน (Zhang Qian) นำคณะทูตออกไปสร้างความสัมพันธ์กับเผ่ายุชชิ (Yuch – chi) (โย่วจือ (Yuezhi) คูซาน (Kushan) หรือที่เรียกในภาษาสันสกฤตว่าชาวกุษาณะ) ที่ต่อมาได้เข้าครอบครองคันธารราฐและอินเดียเหนือ (ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 6) รวมทั้งใช้กำลังทหารเข้าทำสงครามปราบปรามพวกฉงนู เป็นผลสำเร็จในช่วงเวลาต่อมา เมื่อตะวันตกมีเสถียรภาพ และความปลอดภัย จักรพรรดิ์ฮั่นจึงส่งราชทูตและนักสำรวจเดินทางออกไปศึกษาเรียนรู้ดินแดนต่าง ๆ ทั้งปาเธี่ยน-เปอร์เซีย ซีเรีย ไปจนถึงกรุงโรม ความสัมพันธ์และการติดต่อกันระหว่างฮั่นกับโรมัน ทำให้เส้นการเดินทางที่เคยสำรวจไว้ในช่วงของสงครามกับชาวฉงนู ถูกเปิดใช้ขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยมีอาณาจักรศกะ - ปาเที่ยนในแคว้นคันธารราฐและเอเชียกลาง เป็นคนกลางในดูแลความปลอดภัยให้กับขบวนคาราวานการค้าบนเส้นทางครับ . . แผนที่แสดงเส้นทางแพรไหมตั้งแต่ช่วงพุทธศตวรรษที่ 4 จนถึงช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 ยาวนานกว่า 1,800 ปี . ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 5 เส้นทางแพรไหมประสบปัญหาขาดเสถียรภาพจากสงครามระหว่างโรมันกับอาณาจักรปาเที่ยน จนล่วงเข้าถึงพุทธศตวรรษที่ 6 - 7 ชาวกุษาณะจากทางภาคเหนือจึงแผ่อิทธิพลเข้าครอบครองทุ่งเฟอร์กาน่า ซามาร์คานด์ แคว้นคันธารราฐ ขยายอิทธิพลไปจนถึงแคว้นปัญจาบ และแคว้นมคธราฐในลุ่มแม่น้ำคงคาแทนอาณาจักรชาวปาเที่ยน เส้นทางสายผ้าไหมเริ่มมีเสถียรภาพขึ้นอีกครั้งโดยเฉพาะช่วงพระเจ้ากนิษกะ (Kanishka) ในช่วงราชวงศ์กุษาณะ . ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั่นเม่งตี่ ต้นพุทธศตวรรษที่ 7 พุทธวัฒนธรรมและศิลปวิทยาการจากอินเดียเริ่มเดินทางเข้าสู่ประเทศจีน จนมีการแปลพระไตรปิฎกเป็นภาษาจีนเป็นครั้งแรก วัฒนธรรมจีนดั่งเดิมโดยเฉพาะลัทธิขงจื้อและลัทธิเต๋า เริ่มยอมรับและผสมผสานกับพุทธศาสนาที่แผ่อิทธิพลเข้ามาได้อย่างลงตัว ในสมัยต่อมาจึงเริ่มปรากฏงานศิลปกรรมและพุทธสถานมากมายในเมืองโบราณที่ตั้งอยู่ตามเส้นทางสายผ้าไหม เช่นหมู่ถ้ำสหัสพุทธ หมู่ถ้ำโม่เกา เมืองโบราณเกาชาง เมืองโบราณเจียวเหอ หมู่ถ้ำย่งกัง ถ้ำหลงเหมิน เมืองโบราณตุงหวาง ฯลฯ ครับ . ราชสำนักจีนในแต่ละยุคสมัย ให้ความสำคัญกับเส้นทางแพรไหม ทั้งการอำนวยความสะดวกและการรักษาความปลอดภัยให้กับขบวนคาราวานสินค้าของแต่ละชนชาติ จนถึงกับมีการขยายกำแพงเมืองจีน ออกไปไกลถึงเกือบกลางทวีป เพื่อคุ้มครองเส้นทางการค้าสายสำคัญนี้ . จนถึงพุทธศตวรรษที่ 9 - 11 เส้นทางสายผ้าไหม ยังคงเป็นเส้นทางสายหลักที่สำคัญในการเดินทางติดต่อค้าขาย และการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างภูมิภาคอินเดียและจีน แต่ในบางครั้งก็ประสบปัญหาความปลอดภัยจนเส้นทางต้องปิดตัวลง เนื่องจากความวุ่นวายทางการเมืองภายในและสงครามระหว่างอาณาจักรของบ้านเมืองตามรายทาง บางครั้งก็ถูกตัดขาดจากการรุกรานของชาวเอฟทาไลต์ (Ephthalite) หรือชาวฮุนขาว (White Huns) เผ่าเร่ร่อนขนาดใหญ่จากทางตะวันตกเฉียงเหนือครับ . บางยุคสมัยเส้นทางสายแพรไหม ก็เริ่มมีการหยุดใช้เนื่องจากการรบราฆ่าฟันแย่งชิงอำนาจของชนเผ่า ความไม่สงบในแต่ละแว่นแคว้นอาณาจักรในแถบเอเชียกลาง จนเส้นทางแพรไหมไม่มีเสถียรภาพความปลอดภัย อย่างในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 12 จักรพรรดิถังไทจงแห่งราชวงศ์ถัง ต้องทำสงครามกับพวกเตอร์ก ตาตาร์ (ตาด) ที่รุกคืบมาจากบริเวณทะเลสาบแคสเปียน รวมทั้งทำสงครามกับชนเผ่าฮุนขาวจนได้รับชัยชนะอย่างเด็ดขาด เส้นทางแพรไหมจึงกลับมามีชีวิตชีวาได้อีกครั้งหนึ่ง . ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 - 19 เส้นทางแพรไหมได้เริ่มหมดความนิยมลงจากเหตุสงครามครูเสด (Crusade) อันยาวนานระหว่างโลกยุโรปกับอาหรับ จนมาถึงในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19 – 20 เมื่อจักรพรรดิเจงกิสข่าน แห่งมองโกล - ราชวงศ์หยวน ได้ขยายอาณาเขตไปจรดยุโรปตะวันออก จึงได้มีการใช้เส้นทางแพรไหมอีกครั้ง แต่ก็เป็นระยะสั้น ๆ ไม่มีเสถียรภาพมากนัก จนมาถึงช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 22 เส้นทางแพรไหมที่เคยใช้กันมากว่า 1,800 ปี ก็ได้สิ้นสุดลงอย่างถาวร จากการล่มสลายของจักรวรรดิ ซาฟาวิด (Safavid) ในเปอร์เซีย ที่ถูกจักรวรรดิออสโตมันเตอร์ก (Ottoman Empire) จากอนาโตเลียเข้ายึดครองครับ . ------------------------------ * ในยุคสมัยที่การค้าเฟื่องฟู ผู้คนจากหลากหลายเผ่าพันธุ์ ต่างภาษาและวัฒนธรรม ต่างก็เดินทางไปมาหาสู่ระหว่างกันบนตามเส้นทางสายผ้าไหมที่เชื่อมโลกในยุคโบราณเข้าหากัน พ่อค้าวานิชจำนวนมากนำกองคาราวานสินค้าจากจีน โรมัน เอเชียกลาง อินเดีย ออกมาค้าขายแลกเปลี่ยนกับโลกภายนอก . นอกจากพ่อค้าแล้ว เส้นทางแพรไหมยังคลาคล่ำไปด้วยผู้คนในหลากหลายชนชั้นอาชีพ สินค้ามากมายจากแดนไกลเป็นที่ต้องการและแสวงหา เพื่อซื้อขายแลกเปลี่ยนและนำกลับไปใช้ในบ้านเมืองของตน สินค้าที่สำคัญที่พ่อค้าต้องการจากจีนได้แก่ ไหมดิบ ผ้าแพรไหม ผ้าไหมปัก เครื่องปั้นดินเผา ใบชา เครื่องดินเผา เครื่องเขิน น้ำตาล เหล็ก พ่อค้าจีนจะนิยมซื้อม้าคุณภาพดีจากเอเชียกลางมาใช้ในการสงครามและการติดต่อสื่อสาร แทนม้าพันธุ์พื้นเมืองที่มีขนาดเล็กและเตี้ย นอกจากนี้ยังมีความนิยมสินค้าประเภทเครื่องเทศ เครื่องหอม ของป่า อะเกต อัญมณี เครื่องประดับที่แปลกตา เครื่องเงิน เครื่องทอง เครื่องแก้ว ผ้าแพรพรรณจากกรุงโรม ซีเรียและอียิปต์ หินรัตนชาติ งาช้าง ไข่มุก ผ้าขนสัตว์ (จากแคชเมียร์) ทับทิม หิน มูลนกการะเวก จากแคว้นคันธารราฐ และอินเดียเหนือครับ . . ภาพเขียนสี แสดงผู้คนที่แตกต่างบนเส้นทางแพรไหม ที่มาร่วมกันเคารพพระพุทธเจ้าที่เสด็จสู่มหาปรินิพพาน อย่างภาพของฮ่องเต้ราชวงศ์ฮั่น กษัตริย์จากทิเบต ฯลฯ ภายในถ้ำนิรวาณ (Nirvāṇa) หรือถ้ำปรินิพพาน หมู่ถ้ำโมเกา (Mogao Cave 158) ใกล้เมืองตุงหวาง บนเส้นทางแพรไหม สมัยราชวงศ์ถัง ปลายพุทธศตวรรษที่ 12 . เส้นทางสายผ้าไหมยังก่อให้เกิดปรากฏการณ์แลกเปลี่ยน ถ่ายทอด รับส่งและผสมผสานทางวัฒนธรรม ศาสนา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ความก้าวหน้าหลายด้านของจีนถูกส่งไปยังโลกตะวันตก ไม่ว่าจะเป็นการถลุงเหล็ก การทำเครื่องเคลือบ การหล่อสำริด ระบบปฏิทินจีน ความรู้ด้านยาแผนโบราณ ในขณะที่จีนเองก็ได้รับสิ่งแปลกใหม่ เช่น ทั้งศาสนาความเชื่อ การละเล่นและดนตรีจากเอเชียตะวันตก รวมทั้งศิลปะวิทยาการอีกมากมาย เช่นการสร้างรูปเคารพ ประติมากรรมทางศาสนา ดาราศาสตร์และระบบไปรษณีย์ ฯลฯ จากเปอร์เซียและอินเดีย และพืชพรรณที่ไม่มีในตะวันออกอย่างลูกพีช ลูกแพร์ องุ่น งา แครอท วอลนัท จากเอเชียกลางและยุโรป . . รูปเซรามิคน้ำเคลือบราชวงศ์ถัง อุทิศในสุสานราชวงศ์ถัง อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 ทำเป็นรูปชาวซอกเดียน (Sogdian) บนหลังอูฐเบคเตรีย (Bactrian camel) ชนเชื้อสายเปอร์เซียที่มีบทบาทเป็นพ่อค้าคนกลางจากเอเชียกลาง บนเส้นทางแพรไหม ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11 – 13 จัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เมืองเซี่ยงไฮ้ (Shanghai Museum) (ภาพ วิกิพิเดีย) . --------------------------- *** เส้นทางแพรไหม ได้รับการยกขึ้นเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมร่วมกันระหว่างประเทศจีน คาซัคสถานและคีร์กีซสถาน ในชื่อว่า เส้นทางสายไหม : โครงข่ายเส้นทางฉนวนฉางอาน-เทียนชาน (Chang'an-Tianshan corridor of the Silk Road as a World Heritage Site) ในปี พ.ศ. 2557 ครับ . . . วรณัย พงศาชลากร EJeab Academy เพราะทุกที่มีเรื่องราวและเรื่องเล่า 17/5/2563 .

“เส้นทางแพรไหม” (Silk Road – Silk Route) คือเส้นการเดินทางของโลกยุคโบราณ ในช่วงที่เทคโนโลยีการเดินเรือสินค้ายังไม่พัฒนาเท่าใดนัก เป็นเส้นเดินทางภาคพื้นดินของพ่อค้า กองคาราวานสินค้า นักบวช นักจาริกแสวงบุญ ทูต นักแสดง และผู้คนหลากหลายอาชีพ ต่างวัฒนธรรมและชนชาติ ทั้งชาวจีน ชาวกรีกโยนก ชาวปาเธี่ยน กุษาณะ อินเดีย เปอร์เซีย ซีเรีย อนาโตเลีย อียิปต์ โรมัน (ชาวซอกเดียและพ่อค้าอาหรับในช่วงเวลาต่อมา) บนเส้นทางอันยาวไกลเชื่อมต่อระหว่างนครซีอานกับกรุงโรม ที่มีความยาวประมาณ 7,000 (ถึงเมืองท่าเมดิเตอริเนียน) และ 9,600 กิโลเมตร (ถึงกนุงโรม) เป็นชื่อนามที่ได้มาจากการค้าผ้าแพรไหมของฝ่ายจีนอันเป็นสินค้าที่นิยมในหมู่ชนชั้นสูงในตะวันออกกลางและยุโรป ที่สร้างกำไรเป็นจำนวนมากสำหรับพ่อค้าจากตะวันออกไกล

เส้นทางแพรไหม เริ่มต้นจากนครซีอานหรือฉางอาน (Cháng'ān) ในเขตลุ่มน้ำฮวงโห เดินทางไปทางทิศตะวันตกยังเมืองอานซี (Anxi) เมืองชุมทางการค้าเริ่มแรกที่ปลายกำแพงเมืองจีนทางทิศตะวันตก แยกเป็นสองเส้นทางใหญ่ผ่านทะเลทรายทากลิมากัน (Takliamakan) เส้นทางใต้เริ่มจากนครตุงหวาง (Dunhuang)ไปยังเมืองโคทาน (Khotan) เส้นทางเหนือไปเมืองเทอร์ฟาน-ถูลู่ฟาน (Turfan) เมืองกุจจะ (Kucha) และเมืองอาเค่อซู (Aksu) ทั้งสองเส้นทางเข้ามาบรรจบกันที่เมืองคาชการ์ (Khaksar) ผ่านทุ่งเฟอร์กาน่า (Ferghana) ตรงใจกลางทวีปเอเชีย เส้นทางใต้ข้ามลงไปทางเทือกเขาฮินดูกูช (Hindu Kush) ลงไปยังแค้วนเบคเตรีย (Bactria)

เส้นทางเหนือผ่านชุมทางที่เมืองโกคัน (KoKand) เข้าสู่นครซามาร์คานด์ (Samarkand - ประเทศอุซเบกีสถานในปัจจุบัน) ผ่านนครบุคคาล่า(Bukhara) มารวมกับสายใต้ที่เมืองนครเมิร์ฟ (Merv) หรือเมืองอเล็กซานเดรียมาเกียน่า (Alexandria Margiana) ใช้เส้นทางทางใต้ทะเลสาบแคสเปี้ยนเข้าสู่นครนิชาปุระ (Nishapur) ฮามาดัน (Hamadan) เข้าสู่ นครแบกแดก (Bagdad) และปาล์ไมล่า (Palmyra) ชุมทางการค้าในเปอร์เซียโบราณ เส้นทางเหนือไปเมืองท่าอันติโอค (Antioch) เข้าสู่อนาโตเลียและยุโรป เส้นทางใต้ลงมายังเมืองดามัสกัส (Damaskas) และเมืองท่าไทร์ (Tyre) ในซีเรีย ก่อนจะลงทะเลเมดิเตอริเนียนเดินทางไปนครชุมทางอเล็กซานเดรียในอียิปต์ครับ

เส้นทางสายผ้าไหมสายย่อยที่ลงมาทางใต้ จากแยกคาชการ์ ใจกลางทวีปเอเชีย ข้ามเทือกเขาฮินดูกูช ลงมาสู่นครเบคเตรีย (Bactria) สายหนึ่งแยกไปนครกปิศะหรือเมืองเบคราม ในลุ่มแม่น้ำคาบูล (Kapisa - Bagram ประเทศอัฟกานิสถานในปัจจุบัน) ต่อไปยังเมืองบามิยาน (Bamian) ในแคว้นคันธารราฐ (Gandhara) ไปสู่นครเฮรัต (Herat) กลับไปเชื่อมกับเส้นทางไหมสายหลักที่เมืองซูเซีย (Susia) ทางเหนืออีกทีหนึ่ง

เส้นทางย่อยอีกทางหนึ่งจะข้ามเทือกเขาคุนลุ้น (Kunlun) จากเมืองโคธาน (Khotan) ลงมายังนครบุรุษบุรี – ปุรุชาปุระ หรือนครเปษวาร์ (Purushapura - Peshawar ประเทศปากีสถานในปัจจุบัน) ทางตะวันตกข้ามช่องเข้าไคเบอร์ (Kyber Pass) เชื่อมกลับไปยังนครกปิศะ ส่วนทางตะวันออกแยกเข้าสู่นครตักศิลา (Taxila) นครแห่งวิทยาการและมหาวิทยาลัยลงสู่ท่าเรือที่ปากแม่น้ำสินธุ และแยกไปแคว้นปัญจาบ เข้าสู่นครมถุราในลุ่มน้ำยมุนา และเมืองต่าง ๆ ในลุ่มน้ำคงคา ออกสู่อ่าวเบงกอลที่แคว้นกามรูป (พิหาร) อีกเส้นทางหนึ่งจะเดินทางลงสู่ทิศใต้ ตามลำน้ำสินธุออกสู่ทะเลอาหรับ เป็นเส้นทางกองคาราวานการค้าทางน้ำสู่แคว้นทางทิศตะวันตกของคาบสมุทรอินเดีย เช่น แคว้นคุชราต เสาราษฏร์ และมหาราษฏระครับ

แผนที่แสดงเส้นทางแพรไหมทั้งสายหลักและสายย่อย รวมทั้งเส้นการค้าทางทะเล

จากทะเลจีนใต้ฝั่งเอเชียตะวันออกไปสู่ทะเลเมดิเตอริเนียน ในเอเชียตะวันตก

-------------------------------

*** เส้นทางแพรไหม เริ่มต้นขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 4 ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั่นวู่ตี่ แห่งราชวงศ์ฮั่นตะวันตก ตรงกับช่วงราชวงศ์ศกะ - ไซเธียน (Saka Scythian) มีอิทธิพลในเขตดินแดนทางเหนือของแคว้นคันธาระ และจักรวรรดิปาเที่ยน (Pathain Empire) ครอบครองดินแดนเปอร์เซียและเขตใต้ทะเลแคสเปียน (Caspian Sea) ส่วนทางเมดิเตอริเนียน จักรวรรดิกรีกที่เคยยิ่งใหญ่แตกสลายกลายมาเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรโรมันที่กำลังรุ่งเรืองขึ้นอย่างรวดเร็ว

การสำรวจเส้นทางตะวันตกในครั้งแรก ๆ ของราชวงศ์ฮั่นนั้น เกิดขึ้นจากการรุกรานของพวก “ฉงนู – ชงหนู” (Xiongnu) ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ทางตะวันตกเฉียงเหนือบริเวณใจกลางทวีป เป็นเผ่าขนาดใหญ่ที่สามารถปราบปรามชนเผ่าเร่ร่อนเผ่าอื่น ๆ หลายเผ่าได้เป็นผลสำเร็จ และเริ่มหันกลับเข้ามารุกรานจีน จนทำให้ชายแดนตะวันตกสั่นคลอน จักรพรรดิ์ฮั่นวู่ตี้ จึงใช้นโยบายการทูตผสมผสานกับการทำสงคราม โดยได้ส่งราชทูตจางเชียน (Zhang Qian) นำคณะทูตออกไปสร้างความสัมพันธ์กับเผ่ายุชชิ (Yuch – chi) (โย่วจือ (Yuezhi) คูซาน (Kushan) หรือที่เรียกในภาษาสันสกฤตว่าชาวกุษาณะ) ที่ต่อมาได้เข้าครอบครองคันธารราฐและอินเดียเหนือ (ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 6) รวมทั้งใช้กำลังทหารเข้าทำสงครามปราบปรามพวกฉงนู เป็นผลสำเร็จในช่วงเวลาต่อมา เมื่อตะวันตกมีเสถียรภาพ และความปลอดภัย จักรพรรดิ์ฮั่นจึงส่งราชทูตและนักสำรวจเดินทางออกไปศึกษาเรียนรู้ดินแดนต่าง ๆ ทั้งปาเธี่ยน-เปอร์เซีย ซีเรีย ไปจนถึงกรุงโรม ความสัมพันธ์และการติดต่อกันระหว่างฮั่นกับโรมัน ทำให้เส้นการเดินทางที่เคยสำรวจไว้ในช่วงของสงครามกับชาวฉงนู ถูกเปิดใช้ขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยมีอาณาจักรศกะ - ปาเที่ยนในแคว้นคันธารราฐและเอเชียกลาง เป็นคนกลางในดูแลความปลอดภัยให้กับขบวนคาราวานการค้าบนเส้นทางครับ

แผนที่แสดงเส้นทางแพรไหมตั้งแต่ช่วงพุทธศตวรรษที่ 4 จนถึงช่วงพุทธศตวรรษที่ 23 ยาวนานกว่า 1,800 ปี

ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 5 เส้นทางแพรไหมประสบปัญหาขาดเสถียรภาพจากสงครามระหว่างโรมันกับอาณาจักรปาเที่ยน จนล่วงเข้าถึงพุทธศตวรรษที่ 6 - 7 ชาวกุษาณะจากทางภาคเหนือจึงแผ่อิทธิพลเข้าครอบครองทุ่งเฟอร์กาน่า ซามาร์คานด์ แคว้นคันธารราฐ ขยายอิทธิพลไปจนถึงแคว้นปัญจาบ และแคว้นมคธราฐในลุ่มแม่น้ำคงคาแทนอาณาจักรชาวปาเที่ยน เส้นทางสายผ้าไหมเริ่มมีเสถียรภาพขึ้นอีกครั้งโดยเฉพาะช่วงพระเจ้ากนิษกะ (Kanishka) ในช่วงราชวงศ์กุษาณะ

ในรัชสมัยของพระเจ้าฮั่นเม่งตี่ ต้นพุทธศตวรรษที่ 7 พุทธวัฒนธรรมและศิลปวิทยาการจากอินเดียเริ่มเดินทางเข้าสู่ประเทศจีน จนมีการแปลพระไตรปิฎกเป็นภาษาจีนเป็นครั้งแรก วัฒนธรรมจีนดั่งเดิมโดยเฉพาะลัทธิขงจื้อและลัทธิเต๋า เริ่มยอมรับและผสมผสานกับพุทธศาสนาที่แผ่อิทธิพลเข้ามาได้อย่างลงตัว ในสมัยต่อมาจึงเริ่มปรากฏงานศิลปกรรมและพุทธสถานมากมายในเมืองโบราณที่ตั้งอยู่ตามเส้นทางสายผ้าไหม เช่นหมู่ถ้ำสหัสพุทธ หมู่ถ้ำโม่เกา เมืองโบราณเกาชาง เมืองโบราณเจียวเหอ หมู่ถ้ำย่งกัง ถ้ำหลงเหมิน เมืองโบราณตุงหวาง ฯลฯ ครับ

ราชสำนักจีนในแต่ละยุคสมัย ให้ความสำคัญกับเส้นทางแพรไหม ทั้งการอำนวยความสะดวกและการรักษาความปลอดภัยให้กับขบวนคาราวานสินค้าของแต่ละชนชาติ จนถึงกับมีการขยายกำแพงเมืองจีน ออกไปไกลถึงเกือบกลางทวีป เพื่อคุ้มครองเส้นทางการค้าสายสำคัญนี้

จนถึงพุทธศตวรรษที่ 9 - 11 เส้นทางสายผ้าไหม ยังคงเป็นเส้นทางสายหลักที่สำคัญในการเดินทางติดต่อค้าขาย และการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมระหว่างภูมิภาคอินเดียและจีน แต่ในบางครั้งก็ประสบปัญหาความปลอดภัยจนเส้นทางต้องปิดตัวลง เนื่องจากความวุ่นวายทางการเมืองภายในและสงครามระหว่างอาณาจักรของบ้านเมืองตามรายทาง บางครั้งก็ถูกตัดขาดจากการรุกรานของชาวเอฟทาไลต์ (Ephthalite) หรือชาวฮุนขาว (White Huns) เผ่าเร่ร่อนขนาดใหญ่จากทางตะวันตกเฉียงเหนือครับ

บางยุคสมัยเส้นทางสายแพรไหม ก็เริ่มมีการหยุดใช้เนื่องจากการรบราฆ่าฟันแย่งชิงอำนาจของชนเผ่า ความไม่สงบในแต่ละแว่นแคว้นอาณาจักรในแถบเอเชียกลาง จนเส้นทางแพรไหมไม่มีเสถียรภาพความปลอดภัย อย่างในช่วงต้นพุทธศตวรรษที่ 12 จักรพรรดิถังไทจงแห่งราชวงศ์ถัง ต้องทำสงครามกับพวกเตอร์ก ตาตาร์ (ตาด) ที่รุกคืบมาจากบริเวณทะเลสาบแคสเปียน รวมทั้งทำสงครามกับชนเผ่าฮุนขาวจนได้รับชัยชนะอย่างเด็ดขาด เส้นทางแพรไหมจึงกลับมามีชีวิตชีวาได้อีกครั้งหนึ่ง

ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 16 - 19 เส้นทางแพรไหมได้เริ่มหมดความนิยมลงจากเหตุสงครามครูเสด (Crusade) อันยาวนานระหว่างโลกยุโรปกับอาหรับ จนมาถึงในช่วงพุทธศตวรรษที่ 19 – 20 เมื่อจักรพรรดิเจงกิสข่าน แห่งมองโกล - ราชวงศ์หยวน ได้ขยายอาณาเขตไปจรดยุโรปตะวันออก จึงได้มีการใช้เส้นทางแพรไหมอีกครั้ง แต่ก็เป็นระยะสั้น ๆ ไม่มีเสถียรภาพมากนัก จนมาถึงช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 22 เส้นทางแพรไหมที่เคยใช้กันมากว่า 1,800 ปี ก็ได้สิ้นสุดลงอย่างถาวร จากการล่มสลายของจักรวรรดิ ซาฟาวิด (Safavid) ในเปอร์เซีย ที่ถูกจักรวรรดิออสโตมันเตอร์ก (Ottoman Empire) จากอนาโตเลียเข้ายึดครองครับ

------------------------------

*** ในยุคสมัยที่การค้าเฟื่องฟู ผู้คนจากหลากหลายเผ่าพันธุ์ ต่างภาษาและวัฒนธรรม ต่างก็เดินทางไปมาหาสู่ระหว่างกันบนตามเส้นทางสายผ้าไหมที่เชื่อมโลกในยุคโบราณเข้าหากัน พ่อค้าวานิชจำนวนมากนำกองคาราวานสินค้าจากจีน โรมัน เอเชียกลาง อินเดีย ออกมาค้าขายแลกเปลี่ยนกับโลกภายนอก

นอกจากพ่อค้าแล้ว เส้นทางแพรไหมยังคลาคล่ำไปด้วยผู้คนในหลากหลายชนชั้นอาชีพ สินค้ามากมายจากแดนไกลเป็นที่ต้องการและแสวงหา เพื่อซื้อขายแลกเปลี่ยนและนำกลับไปใช้ในบ้านเมืองของตน สินค้าที่สำคัญที่พ่อค้าต้องการจากจีนได้แก่ ไหมดิบ ผ้าแพรไหม ผ้าไหมปัก เครื่องปั้นดินเผา ใบชา เครื่องดินเผา เครื่องเขิน น้ำตาล เหล็ก พ่อค้าจีนจะนิยมซื้อม้าคุณภาพดีจากเอเชียกลางมาใช้ในการสงครามและการติดต่อสื่อสาร แทนม้าพันธุ์พื้นเมืองที่มีขนาดเล็กและเตี้ย นอกจากนี้ยังมีความนิยมสินค้าประเภทเครื่องเทศ เครื่องหอม ของป่า อะเกต อัญมณี เครื่องประดับที่แปลกตา เครื่องเงิน เครื่องทอง เครื่องแก้ว ผ้าแพรพรรณจากกรุงโรม ซีเรียและอียิปต์ หินรัตนชาติ งาช้าง ไข่มุก ผ้าขนสัตว์ (จากแคชเมียร์) ทับทิม หิน มูลนกการะเวก จากแคว้นคันธารราฐ และอินเดียเหนือครับ

ภาพเขียนสี แสดงผู้คนที่แตกต่างบนเส้นทางแพรไหม ที่มาร่วมกันเคารพพระพุทธเจ้าที่เสด็จสู่มหาปรินิพพาน อย่างภาพของฮ่องเต้ราชวงศ์ฮั่น กษัตริย์จากทิเบต ฯลฯ ภายในถ้ำนิรวาณ (Nirvāṇa) หรือถ้ำปรินิพพาน หมู่ถ้ำโมเกา (Mogao Cave 158) ใกล้เมืองตุงหวาง บนเส้นทางแพรไหม สมัยราชวงศ์ถัง ปลายพุทธศตวรรษที่ 12

เส้นทางสายผ้าไหมยังก่อให้เกิดปรากฏการณ์แลกเปลี่ยน ถ่ายทอด รับส่งและผสมผสานทางวัฒนธรรม ศาสนา วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ความก้าวหน้าหลายด้านของจีนถูกส่งไปยังโลกตะวันตก ไม่ว่าจะเป็นการถลุงเหล็ก การทำเครื่องเคลือบ การหล่อสำริด ระบบปฏิทินจีน ความรู้ด้านยาแผนโบราณ ในขณะที่จีนเองก็ได้รับสิ่งแปลกใหม่ เช่น ทั้งศาสนาความเชื่อ การละเล่นและดนตรีจากเอเชียตะวันตก รวมทั้งศิลปะวิทยาการอีกมากมาย เช่นการสร้างรูปเคารพ ประติมากรรมทางศาสนา ดาราศาสตร์และระบบไปรษณีย์ ฯลฯ จากเปอร์เซียและอินเดีย และพืชพรรณที่ไม่มีในตะวันออกอย่างลูกพีช ลูกแพร์ องุ่น งา แครอท วอลนัท จากเอเชียกลางและยุโรป

รูปเซรามิคน้ำเคลือบราชวงศ์ถัง อุทิศในสุสานราชวงศ์ถัง อายุราวพุทธศตวรรษที่ 12 ทำเป็นรูปชาวซอกเดียน (Sogdian) บนหลังอูฐเบคเตรีย (Bactrian camel) ชนเชื้อสายเปอร์เซียที่มีบทบาทเป็นพ่อค้าคนกลางจากเอเชียกลาง บนเส้นทางแพรไหม ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 11 – 13 จัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เมืองเซี่ยงไฮ้ (Shanghai Museum) (ภาพ วิกิพิเดีย)

---------------------------

*** เส้นทางแพรไหม ได้รับการยกขึ้นเป็นมรดกโลกทางวัฒนธรรมร่วมกันระหว่างประเทศจีน คาซัคสถานและคีร์กีซสถาน ในชื่อว่า เส้นทางสายไหม : โครงข่ายเส้นทางฉนวนฉางอาน-เทียนชาน (Chang'an-Tianshan corridor of the Silk Road as a World Heritage Site) ในปี พ.ศ. 2557 ครับ

วรณัย พงศาชลากร

EJeab Academy

เพราะทุกที่มีเรื่องราวและเรื่องเล่า

17/5/2563

แสดงความคิดเห็น | ส่งเรื่องนี้ให้เพื่อน | แจ้งเตือนเรื่องไม่เหมาะสม

แสดงความคิดเห็น

ถึง บล็อกเกอร์ ทุกท่าน โปรดอ่าน ด้วยทาง บริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ จำกัด (มหาชน) ได้ติดต่อขอความร่วมมือ มายังเว็บไซต์และเว็บบล็อกต่าง ๆ รวมไปถึงเว็บบล็อก OKnation ห้ามให้มีการเผยแพร่ผลงานอันมีลิขสิทธิ์ ของบริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ฯ บนเว็บ blog โดยกำหนดขอบเขตของสิ่งที่ห้ามทำ และสามารถทำได้ ดังนี้ ห้ามทำ - การใส่ผลงานเพลงต้นฉบับให้ฟัง ทั้งแบบควบคุมเพลงได้ หรือซ่อนเป็นพื้นหลัง และทั้งที่อยู่ใน server ของคุณเอง หรือ copy code คนอื่นมาใช้ - การเผยแพร่ file ให้ download ทั้งที่อยู่ใน server ของคุณเอง หรือฝากไว้ server คนอื่น สามารถทำได้ - เผยแพร่เนื้อเพลง ต้องระบุชื่อเพลงและชื่อผู้ร้องให้ชัดเจน - การใส่เพลงที่ร้องไว้เอง ต้องระบุชื่อผู้ร้องต้นฉบับให้ชัดเจน จึงเรียนมาเพื่อโปรดปฎิบัติตาม มิเช่นนั้นทางบริษัท จีเอ็มเอ็ม แกรมมี่ฯ จะให้ฝ่ายดูแลลิขสิทธิ์ ดำเนินการเอาผิดกับท่านตามกฎหมายละเมิดลิขสิทธิ์ OKNATION กฎกติกาการเขียนเรื่องและแสดงความคิดเห็น 1 การเขียน หรือแสดงความคิดเห็นใด ๆ ต้องไม่หมิ่นเหม่ หรือกระทบต่อสถาบันชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ หรือกระทบต่อความมั่นคงของชาติ 2. ไม่ใช้ถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น ส่อเสียด ให้ร้ายผู้อื่นในทางเสียหาย หรือสร้างความแตกแยกในสังคม กับทั้งไม่มีภาพ วิดีโอคลิป หรือถ้อยคำลามก อนาจาร 3. ความขัดแย้งส่วนตัวที่เกิดจากการเขียนเรื่อง แสดงความคิดเห็น หรือในกล่องรับส่งข้อความ (หลังไมค์) ต้องไม่นำมาโพสหรือขยายความต่อในบล็อก และการโพสเรื่องส่วนตัว และการแสดงความคิดเห็น ต้องใช้ภาษาที่สุภาพเท่านั้น 4. พิจารณาเนื้อหาที่จะโพสก่อนเผยแพร่ให้รอบคอบ ว่าจะไม่เป็นการละเมิดกฎหมายใดใด และปิดคอมเมนต์หากจำเป็นโดยเฉพาะเรื่องที่มีเนื้อหาพาดพิงสถาบัน 5.การนำเรื่อง ภาพ หรือคลิปวิดีโอ ที่มิใช่ของตนเองมาลงในบล็อก ควรอ้างอิงแหล่งที่มา และ หลีกเลี่ยงการเผยแพร่สิ่งที่ละเมิดลิขสิทธิ์ ไม่ว่าจะเป็นรูปแบบหรือวิธีการใดก็ตาม 6. เนื้อหาและความคิดเห็นในบล็อก ไม่เกี่ยวข้องกับทีมงานผู้ดำเนินการจัดทำเว็บไซต์ โดยถือเป็นความรับผิดชอบทางกฎหมายเป็นการส่วนตัวของสมาชิก คลิ้กอ่านเงื่อนไขทั้งหมดที่นี่" OKnation ขอสงวนสิทธิ์ในการปิดบล็อก ลบเนื้อหาและความคิดเห็น ที่ขัดต่อความดังกล่าวข้างต้น โดยไม่ต้องชี้แจงเหตุผลใดๆ ต่อเจ้าของบล็อกและเจ้าของความคิดเห็นนั้นๆ
		กลับไปหน้าที่แล้ว กลับด้านบน

สำรวจบันทายฉมาร์ - บันทายทัพ

พาคณะ ร่วมเดินทาง“สำรวจ – ถ่ายภาพ- เรียนรู้ ปราสาทบันทายทัพและปราสาทบันทายฉมาร์” ระหว่างวันที่ 4 – 6 พฤษภาคม 2560 ผู้ร่วมเดินทางรวม 18 คน

View All

งานวันผู้ไทโลก ครั้งที่ 8

งานวันผู้ไทโลก เท่อที่ 8 "พระธาตุศรีมงคลงามสง่า บูซาเจ้าปู่มเหศักดิ์ โฮมฮักผู้ไทโลก" วันที่ 4 - 6 เมษายน 2560 ณ อำเภอวาริชภูมิ จังหวัดสกลนคร

View All

[ Add to my favorite ] [ X ]

<<	กันยายน 2020					>>
อา	จ	อ	พ	พฤ	ศ	ส
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30