เพื่อนร่วมบล็อกหลายๆ ท่านมักจะแสดงความเห็น หรือแบ่งปันประสบการณ์ของตนเอง เมื่อได้มีโอกาสไปอ่านเอ็นทรี่ต่างๆ เสมอ ความคิดเห็นเหล่านี้ บางครั้งก็ช่วยต่อยอดความคิดได้เป็นอย่างดี อย่างในเรื่องล่าสุดของผมที่ผ่านมาอย่างเรื่อง  “โบนัสแบบไทยๆ แบบไหนกันหนอ ?”  ก็เช่นกัน ความคิดเห็นของเหล่าซือสุวรรณา ช่วยจุดประกายให้ผมได้รำลึกถึงความหลังเมื่อครั้งยังหนุ่มขึ้นมา...

[ขอบคุณเหล่าซือสุวรรณา เรื่องเดียวเม้นท์สองรอบเลยครับ]

สมัยสิบกว่าปีที่แล้ว เมื่อครั้งผมไปช่วยงานด้านการเงินให้โรงงานแห่งหนึ่ง โรงงานแห่งนี้ประสบปัญหาทางการเงินรุมเร้า อยู่ดีๆ มีหนี้สินงอกขึ้นมาเท่าตัว อันเนื่องมาจากผลงานชิ้นโบว์ดำต้มยำกุ้งอันลือลั่นระดับโลก เคราะห์ซ้ำกรรมซัด โดนธนาคารเจ้าหนี้ซ้ำเติมระงับสินเชื่อหมุนเวียนอีก จนโรงงานแทบไม่มีเงินจะจ่ายเงินเดือนและค่าแรงให้พนักงาน เถ้าแก่เจ้าของกิจการต้องวิ่งไปกู้หนี้ยืมสินจากคนรู้จักมาจ่ายเงินเดือนให้พนักงาน ช่วงนั้นทั้งเถ้าแก่และพนักงานเครียดไปตามๆ กัน น้องคนหนึ่งในแผนกการเงินแอบกระซิบถามผมว่า “พี่ๆ แล้วเดือนหน้า หนูจะได้เงินเดือนมั้ย? ” ผมใช้เวลาคิดเพียงครู่เดียวก่อนตอบเธอไปว่า “ตราบใดที่พี่มีชีวิตทำงานอยู่ที่นี่ คนทั้งโรงงานได้เงินเดือนแน่ๆ” คำพูดประโยคนั้นภายใต้มาดนิ่งๆ ช่วยให้แววตาของน้องคนนั้นเปล่งประกายความมั่นใจ มีแรงใจสู้ต่อไป... โชคดี ปลายเดือนนั้นเถ้าแก่ตัดสินใจขายสินค้าล่วงหน้าออกไปล๊อตหนึ่ง จึงมีเงินมาจ่ายเงินเดือนได้ทัน เลยยิ่งช่วยเสริมสร้างความมั่นใจให้เธอและพนักงานคนอื่นได้อีก   

ด้วยแรงใจ ความสามารถ ความมุมานะ และความทุ่มเทของเจ้าของและพนักงาน ปัจจุบันโรงงานแห่งนี้ยืนหยัดได้ด้วยดี สถานภาพทางการเงินมั่นคง แถมขยายกิจการได้แล้วครับ  

โดยปกติโรงงานแห่งนี้จะจ่ายโบนัสให้พนักงานในช่วงตรุษจีนเหมือนธูรกิจคนจีนทั่วไป แต่ในช่วงนั้นด้วยปัญหาสภาพคล่อง โรงงานไม่สามารถจ่ายโบนัสให้พนักงานได้เหมือนอดีตที่ผ่านมา แต่เถ้าแก่ก็ยังดูแลพนักงานอยู่ดังเดิม ไม่มีเงินแจกก็แจกขนมแทน ภาพของเถ้าแก่ที่ถือถาดขนมจันอับ อย่างพวกถั่วตัด ถั่วชุบน้ำตาล ฯลฯ เดินมาหาผม ยืนขนมเหล่านี้ให้พร้อมรอยยิ้มและคำพูดว่า “ลื้อเอาไปกิน จะได้เฮงๆ” ยังคงอยู่ในใจผมเสมอ เถ้าแก่นิสัยดี มีน้ำใจ ลูกน้องก็รักครับ

[หน้าตาขนมจันอับ]

ปัจจุบัน ธุรกิจลูกหลานจีนในไทยหลายแห่งก็ยังจ่ายโบนัสในช่วงตรุษจีนเหมือนรุ่นบรรพบุรุษที่ผ่านมา ลูกค้ารายหนึ่งที่ผมไปช่วยออกแบบระบบบริหารเงินเดือนให้ก็เช่นกัน รายนี้กรรมการผู้จัดการซึ่งเป็นลูกสาวของเจ้าของกิจการ จะเป็นคนแจกซองอั่งเปาให้พนักงานทุกคนทีละคนด้วยตัวเอง แม้จำนวนพนักงานจะเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ จนปัจจุบันมีราวๆ 200 คนแล้วก็ตาม ระหว่างแจกเธอก็ถือโอกาสพูดคุยกับพนักงานไปด้วย ช่วยเสริมสร้างสัมพันธ์ภาพระหว่างเจ้าของและพนักงานได้เป็นอย่างดี ทำให้อัตราการลาออกของพนักงานในโรงงานแห่งนี้ต่ำ ความผูกพันที่พนักงานมีต่อองค์กรสูง อย่างเช่นในช่วงที่ประสบวิกฤตน้ำท่วมปี 2554 ซึ่งโรงงานโดนน้องน้ำโอบล้อมพื้นที่ด้วยความสูงเมตรเศษ ก็ยังมีพนักงานจำนวนมากที่ฝ่าสายน้ำเข้ามาช่วยต่อสู้กระแสน้ำและเดินเครื่องผลิตสินค้าส่งลูกค้าต่อ ในขณะที่โรงานในละแวกใกล้เคียงยอมแพ้น้องน้ำปิดตัวเองไปแล้ว ทำให้กิจการแห่งนี้รอดพ้นภาวะวิกฤตนั้นมาได้ 

วิธีการแจกโบนัสช่วงตรุษจีนของธุรกิจทั้งสองแห่งนี้ จึงเป็นแนวคิดการบริหารที่น่าสนใจ เพราะเป็นให้โบนัสที่ได้ผลตอบแทนกลับมามากกว่าการให้โบนัสแบบทั่วไปครับ

 
สุขสันต์เทศกาลตรุษจีน ซินเจียยู่อี่ ซินนี้ฮวดไช้ ขอให้ผู้อ่านทุกท่านมั่งมีศรีสุข เฮงๆ ร่ำรวยๆ ครับ

ด้วยความปรารถนาดี

สุมน จักษ์เมธา

ขอบคุณต้นฉบับภาพประกอบจากอินเตอร์เน็ต